هوش هیجانی چیست و چرا باید از آن سخن گفت؟

هوش هیجانی یعنی مدیریت هیجانات خود و دیگران برای گرفتن تصمیمات مناسب در زندگی.
 

چکیده: دانشمندان زیادی عقیده دارند که می توان هوش هیجانی را در کودکان و حتی بزرگسالان پرورش و افزایش داد. اما چرا پرورش و رشد هوش هیجانی مهم است؟ با ما باشید تا در ابتدا با هوش هیجانی آشنا شوید و سپس پاسخ این سوال را بیابید.

تعداد کلمات 784 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

 

 برای هوش هیجانی، تعریف های گوناگونی بیان شده است. یکی از تعریف هایی که در عین سادگی، ما را به خوبی با مفهوم هوش هیجانی آشنا می کند، این تعریف است: «توجه به هیجان ها و کاربرد مناسب آنها در روابط انسانی، درک احوال خود و دیگران، خویشتن داری و تسلط بر خواسته های آنی، همدلی با دیگران و استفاده مثبت از هیجان ها در تفکر و شناخت».[1]
دانیل گلمن می گوید: فردی که هوش هیجانی پایینی دارد، حتی اگر بهترین آموزشها را ببیند، نمی تواند رهبری برجسته و بزرگ شود. او معتقد بود که از هوشمندی باید تعریفی جدید ارائه شود و اینکه درباره ما با معیارهایی جدید داوری شود و نه اینکه چقدر هوشمندیم یا چقدر آموزش دیده ایم، و یا چه تخصصی داریم، بلکه مهم آن است که چگونه می توانیم خودمان را اداره کنیم.[2]
دکتر تراویس برادبری و دکتر جین گریوز آنها مدت ده سال تحقیق خود بر روی پانصدهزار نفر، نقش هیجان ها را در زندگی روزمره بررسی کردند و با تهیه آرشیوی نزدیک به ۲۵ میلیون پاسخ، به نتایج جالبی دست یافته اند:
تنها ۳۶ درصد مردم از هیجان های خود به طور دقیق آگاهی دارند؛
تنها ۲۳ درصد مردم می توانند هیجانهای خود را کنترل کنند.[3]
نکته مهم آن است که هوش هیجانی افزایش پذیر است.

 بنا بر مطالب عنوان شده، هوش هیجانی مشتمل بر شناخت احساسات خویش و دیگران و استفاده از آن برای گرفتن تصمیم های مناسب در زندگی است. به عبارتی دیگر، عاملی است که هنگام شکست، در شخص انگیزه جبران را ایجاد می کند و زمینه برقراری دوباره رابطه خوب را با خود و مردم فراهم می سازد.
گلمن، یکی از پیشگامان پژوهش در زمینه هوش هیجانی، در مصاحبه ای گفته است: «هوش شناختی» در بهترین وضعیت، تنها ۲۰٪ از موفقیت های زندگی را فراهم می کند و ۸۰٪ موفقیت ها به عوامل دیگری جز هوش شناختی وابسته است. سرنوشت افراد در بسیاری از موقعیت ها، در گرو مهارت هایی است که «هوش هیجانی» را تشکیل می دهند. هوش هیجانی بهترین پیش بینی کننده موفقیت افراد در زندگی و چگونگی برخورد مناسب با استرس هاست.[4]
نتایج پژوهش ها در سال های گذشته نشان داده است که بین ضعف هوش هیجانی و آمادگی شخص برای دچار شدن به انواع بیماری های جسمی و روانی همبستگی بالایی وجود دارد. برای مثال، اضطراب، تنیدگی و افسردگی، اغلب به سبب هوش هیجانی پایین در شخص به وجود می آید. از سویی خود این اضطراب و افسردگی، ذهن را در تنش و ناراحتی غرق می کند و به مغز پیام می دهد تا از مصرف انرژی برای رویارویی با بیماری بکاهد.
درنتیجه، مکانیزم دفاعی بدن ضعیف می شود و بدن در برابر انواع بیماری های جسمی - از سرماخوردگی گرفته تا سرطان- آسیب پذیر می شود. در این زمینه می توان به پژوهش های چندساله تراویس برادبری و جین گریوز درباره هوش هیجانی اشاره کرد. آنان در کتابشان، پس از تبیین این همبستگی می نویسند: «اضطراب هیجانی آنان بیماران ناشی از تعارض های حل نشده و هیجان های مدیریت نشده بود».[5]

پژوهش های دیگر در این زمینه نشان داده است اشخاصی که در زندگی هوش هیجانی بالایی دارند، به راحتی می توانند با محیط پیرامونشان سازگار شوند. به همین سبب اعتماد به نفس بالایی به دست می آورند و درنتیجه، کمتر به تنش های روانی و بیماری های جسمی دچار می شوند. اگر هم بیمار شوند، زودتر از افرادی که هوش هیجانی پایینی دارند، سلامتی شان را باز می یابند.
بنابر این مطالب، روشن می شود که شناخت دقیق هوش هیجانی و آموختن مهارت های بالابردن هوش هیجانی، گامی مؤثر در راه کنترل فشارها و تنش های روانی در زندگی فردی و اجتماعی است و می تواند ما را به گونه ای چشمگیر در حل مسائل و مشکلاتمان یاری کند. از سویی روشن می شود که رسیدن به این اهداف تا حد بسیاری ما را از دچار شدن به انواع بیماری های جسمی مصون می دارد.
 
 
منبع: کتاب «این هوش دست یافتنی (راهکارهای تقویت هوش هیجانی)»
نویسنده: علی صادقی سرشت
 

پی نوشت :
[1] . فیروزه سپهریان، هوش هیجانی، ص۴.
[2] . سیروس آقایار، «مدیریت کردن روابط با دیگران» مجله مشعل، ش۳۰، ص۳۹.
[3] . تراویس برادبری و جین گریوز، هوش هیجانی (مهارت ها و آزمون ها)، ترجمه مهدی گنجی.
[4] . 1. Joseph Ciarrochi, Emotional Intelligence in Everyday Life, p21..
[5] . تراویس برادبری و جین گریوز، هوش هیجانی (مهارت ها و آزمون ها)، ترجمه مهدی گنجی.