پاسخ گویی به کودکان در مورد خدا

در پاسخ گویی به سئوالات کودکتان، مطمئن شوید که او حوصله شنیدن و توان فهمیدن آنها را دارد.
 

چکیده: کودکان با ذهن پرسش گر خویش به دنبال پاسخ هایی هستند که بتواند به ایشان آرامش ببخشد. این امر بایسته هایی دارد که در این نوشتار بدان ها می پردازیم.
 
تعداد کلمات 961 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

راه های پاسخگویی به کودکان

از ابتدایی ترین و در عین حال ضروری ترین اقدامات والدین در پاسخ دهی به کودکان این است که به آنها اجازه سؤال کردن و پی گرفتن سوال خود را تا رسیدن به پاسخ کامل و قانع کننده بدهند. با این کار، کودک گره های فکری خود را به دست توانای پدر و مادر می گشاید. متأسفانه برخی از والدین به هیچ وجه به کودک اجازه گفت وگو درباره خداوند را نمی دهند و به بهانه اینکه صحبت کردن درباره خدا گناه و امری ناپسند است، او را با دنیایی از ابهامات و مجهولات تنها می گذارند که این رفتار، سیر خداشناسی در کودکان را با مشکل روبه رو می کند و حتی در پاره ای موارد، کودکان را به دلیل پناه بردن به اطلاعات ناقص دیگران، دچار انحراف می سازد. پدر و مادر موفق، کودک خود را برای پرسش های خوب و معنوی تشویق کرده و با راهنمایی او به پاسخ صحیح، رفتار و تلاش او را تقویت می کنند. گفتن این نکته نیز ضروری است که گاهی پدر و مادر با شنیدن سؤالات کودک، رفتاری اضطراب آمیز از خود نشان می دهند که این پیام را به فرزندان  القا می کند که سؤال بدی پرسیده و دیگر نباید از این گونه سؤالات بپرسد. حتی حالت های والدین نیز می تواند در بارداری یا تشویق کودک به پرسشگری تعیین کننده باشد. پس به هنگام شنیدن، رفتاری آرام و مهربان از خود نشان دهید که کودک را برای طرح سؤال و یافتن جواب دچار ناآرامی و احساس گناه نکند.
 

خوب گوش کردن، هنر است و در همه ارتباطات، کاربردی مؤثر دارد. این مسئله در سفارش امامان معصوم (علیهم السلام) نیز بسیار مشاهده می شود. گوش دادن فعال و هنرمندانه به سؤالات کودکان، بهترین پاداش برای طرح این گونه سؤالات است. والدین با این کار خود اهتمام و اهمیتی را که برای موضوع قایل هستند، به کودک می فهمانند. این مهارت، سبب درک دقیق پرسش شده و به والدین کمک می کند تا پاسخ هایی کاملا مرتبط با سؤال کودک خود داشته باشند و از تفسیر سؤال و طولانی شدن پاسخ و نیز دادن پاسخ های نامربوط به پرسش کودک پرهیز کنند و با این کار، کودک را نیز از خستگی و سردرگمی در گرفتن پاسخ ایمن سازند. برای این کار، داشتن تمرکز، لازم است و به همین دلیل وقتی ذهن مشغول کار با تماشای تلویزیون با خواندن کتاب و روزنامه است باید از دادن جواب پرهیز شود و به کودک گفت که چون سؤالش مهم است، باید در یک موقعیت دیگر بررسی و جواب داده شود.
 

اگرچه ممکن است سؤالات کودکان ساده به نظر برسد، ولی به دلیل وجود محدودیت های شناختی و اندک بودن خزانه لغات آنان، پاسخگویی به کودکان قدری سوار و نیازمند ظرافت بیشتری است. از این رو، سعی کنید در پاسخ به سؤالات کودکان درباره خدا همیشه قدری درنگ کنید. نگران نباشید، کودک شما این را به پای صداقت و اهتمام شما به سؤالش می گذارد نه به پای ندانستن جواب. ابتدا پرسش کودکتان را به زبانی ساده، تکرار کنید تا مطمئن شوید که منظور او را متوجه شده اید. سپس قدری جواب سوال را در ذهن خود مرور کنید. بعد آن را به زبان کودک ساده کنید پاسخ مورد نظر را با توجه به درک کودک خود و اگر ممکن است در قالب مثال با پیوند زدن به معلومات قبلی او بازگو کنید. اگر پاسخ شما قانع کننده باشد، کودکی آرام شده و به کارهای خود مشغول می شود، ولی اگر موفق نشده باشید و او پاسخ شما را درک نکرده باشد، سؤالش را تکرار خواهد کرد که لازم است با بردباری و با توضیح بیشتری به پاسخگویی بپردازید. گاهی لازم است فرصت بیشتری را در اختیار داشته باشید تا بعد از مطالعه با مشورت با کارشناس، پاسخی درخور فهم کودک ارائه دهید گاهی هم پاسخ سؤال یا شیوه انتقال آن را نمی دانید؛ پس به او صادقانه بگویید که سؤال خیلی خوبی است ولی شما جواب او را بلد نیستید و باید بپرسید.
 

پاسخ های شما باید صحیح، کوتاه و قابل فهم باشد. از دادن پاسخ های نادرست به شدت بپرهیزید. همچنین پاسخ را آن قدر طولانی و مفصل نکنید که کودک شما بار دیگر جرئت طرح چنین سؤالاتی را نداشته باشد. مطالبی را بیان کنید که مطمئن هستید کودکتان حوصله شنیدن و توان فهمیدن آنها را دارد. در تمام مراحل پاسخگویی نیز در عین جدیت، صمیمی رفتار کنید. از گفتن مطالب نامأنوس، سنگین و خسته کننده بپرهیزید. لازم نیست از پاسخ های دقیقی که برای کودک قابل فهم نیست، استفاده کرد. نباید از اینکه فهم او از مفهوم خدا دقیقا مطابق با واقع نباشد، ترسید و نگران شد. او در ابتدای این مسیر قرار دارد و گستره معرفتی او بسیار محدود است. کودک را باید با تخیلات خود آزاد گذاشت و در صورت لزوم با پرسش های او برخوردی سلبی داشت. برای مثال از این جمله استفاده کنید: «خدا مثل ما و سایر آفریده ها نیست بلکه او خالق همه ماست». این نوع برخورد به کودک می آموزد که خدا چه نیست و تصور او را از خدا تا حدی تصحیح خواهد کرد.
 

برای رسیدن به پاسخی درست و قابل درک باید راه های مختلفی را برای پاسخ گویی به سئوالات فرزندان برگزید.
 

منبع: کتاب «خدا در زندگی کودکان (بررسی زندگی معنوی کودکان)»
نویسنده: ابراهیم اخوی