عطاءاللَّه زاهد

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(تو 1294 ش)، كارگردان و نویسنده. وى در شیراز به دنیا آمد، از فارغ‏التحصیلان رشته ادبیات از دانشگاه تهران بوده، وى از جمله كارگردانان، نویسندگان و بازیگران فیلم فارسى است. بازى در تیاتر را از سال 1322 با نمایش «بزم بهرام گور» شروع نمود. نمایشهاى عمده‏اش: «بوعلى سینا»؛ «رستاخیز سلاطین»؛ و فعالتى سینما را از سال 1327 با تاسیس استودیو آریا با همكارى مهدى امیر قاسم خانى، مفید غیاثى و احمد شیرازى از سر گرفت. عمده‏ى فیلمهایش: «شیر سنگى»؛ «ماهى» و مجموعه‏هاى تلویزیونى: «سربداران»؛ «طالب».[1] متولد: 1294 شیراز- متوفى: 1370 تهران، تحصیلات: فارغ‏التحصیل رشته‏ى ادبیات از دانشگاه تهران- فارغ‏التحصیل هنرستان هنرپیشگى تهران، تاسیس استودیو آریا در 1327، كارگردان، نویسنده، تهیه‏كننده، از اعضاى هیئت مدیره اتحادیه صنایع فیلم ملى ایران (دهه‏ى چهل)، فعالیت در دوبله- فعالیت در تلویزیون- بازى در تئاتر از 1322، شروع بازیگرى: چشم به راه (تهیه‏كننده، كارگردان، نویسنده، بازیگر- 1337) عمده‏ى فیلمها: بوسه‏ى مادر (كارگردان، نویسنده- 1335)، بازگشت به زندگى (كارگردان، نویسنده- 1336)، راهى به سوى خدا (نمایش داده نشد- 1359)، مادیان (1364)، سمندر (1364)، شیر سنگى (1365)، طلسم (1365)، اتاق یك (1365)، ماهى (1367)، در مسیر تندباد (1367)، برهوت (1367)، دوران سربى (1367)، آخرین مهلت (1368)، عبور از غبار (1368)، رانده شده (1368)، عروس حلبچه (1369)، دلشدگان (1370)، مدرسه‏ى پیرمردها (1370) بازیگر. تولد: 1294 در شیراز. درگذشت: 15 آبان 1370، تهران. عطاءالله زاهد شیرازى در سال 1319 كلاس هاى موسیقى تعلیم آواز را گذارند. سپس دوره‏ى هنرپیشگى را پشت سر گذاشت. پس از آن مدتى اخبار عربى رادیو را به سبب آشنایى با زبان عربى قرائت مى‏كرد. سپس وارد دانشسراى عالى دارالمعلمین تهران شد و پس از ان از رشته‏ى ادبیات دانشگاه تهران فارغ‏التحصیل شد. پدرش از تحصیل كرده‏هاى دارالفنون بود و با موسیقى آشنایى داشت. این امر موجب شد تا نخستین بار در خردسالى در نمایش «رستاخیز سلاطین» (1304) كه موسیقى آن كار پدرش بود بازى كند پس از آن و در كنار تحصیل، از جمله در نمایش‏هاى «سرباز وطن» و «مدرسه‏ى قدیم و مدرسه‏ى جدید» بازى كرد. آشنایى‏اش با سینما و سابقه‏ى بازى در تئاتر موجب شد تا در سالن سینماى محمدخان (پسر عموى پدرش) به عنوان ناطق سینما (دیلماج) متن فیلم‏ها را با صداى بلند براى تماشاگران بخواند. با سكونت در تهران دهه‏ى بیست براى تحصیل در دارالمعلمین، شروع به فعالیت سیاسى كرد و از جمله با مجله‏هاى «تئاتر»، «نمایش»، و روزنامه‏هاى «پشتكار»، «سنگر» و «دوستى ملت» همكارى داشت. آشنایى‏اش با عبدالحسین نوشین سرپرست تئاتر فرهنگ و از پیشكوستان تئاتر در ایران موجب شد تا بازى در تئاتر را جدى‏تر بگیرد. از دیگر نمایش‏هایى كه زاهد در آنها بازى كرد باید به این عنوان‏ها اشاره كرد: «خسیس»، «محمدعلى بیك»، «شاه صفى»، «بارگاه معاویه»، «دختر شكلاتى»، «تاجر ونیزى»، «دزدان اجتماع»، «كارمند دولت» و... سپس مدتى به خارج از كشور رفت و در سال 1327 به ایران بازگشت. همكارى‏اش را با مؤسسه‏ى «ایران نو فیلم» در زمینه‏ى آموزش فن بیان براى صداپیشگى و امور فنى سینما به علاقه‏مندان آغاز كرد. در سال 1328 فیلم «مرا ببخش» را صدا گذاشت، اولین فیلمى كه در ایران صدابرگردان شد. در همین سال، استودیو «آریانا فیلم» را با احمد شیرازى، مهدى امیر قاسم‏خانى و چند تن دیگر تأسیس كرد و اولین فیلم رنگى خارجى را به نام «آهنگ شهرزاد» صدابرگردان نمود. در سال 1335 با كارگردانى «بازگشت به زندگى» به فیلم‏سازى روى آورد، اما پس از ساخت سه فیلم و در حالى كه فیلم «مردم از خوشى» را در حال فیلم‏بردارى داشت جلوى فعالیت هنرى‏اش گرفته شد. زاهد از مؤسسان حسینیه‏ى ارشاد بود و مدتى در آنجا كلاس‏هاى تئاتر و سینما را اداره مى‏كرد. همچنین در دهه‏ى چهل دبیر اتحادیه‏ى تهیه‏كنندگان و رییس و سخنگوى اتحادیه‏ى بازیگران بود. پس از انقلاب اسلامى، فعالیت سینمایى را پس از یك وقفه‏ى طولانى از سر گرفت و به بازیگرى روى آورد. وى از بنیانگذاران انجمن هنرمندان طى این سال ها بود. از جمله فیلم‏هاى وى مى توان این موارد را ذكر كرد: «بوسه‏ى مادر» (فقط نویسنده و كارگردان، 1335)؛ «بازگشت به زندگى» (فقط نویسنده و كارگردان، 1336)؛ «چشم به راه» (كارگردان، نویسنده و مشاركت در تهیه با اكبر دهقان، بازیگر 1337)؛ «راهى به سوى خدا» (بازیگر، به نمایش درنیامد، 1359)؛ «مادیان» (بازیگر، 1364)؛ «سمندر» (بازیگر، 1364)؛ «شیر سنگى» (بازیگر، 1365)؛ «لوحه‏ى صفورا» (كوتاه 1365)؛ «طلسم» (1365)؛ «اتاق شماره‏ى یك» (1365)؛ «ماهى» (1367)؛ «در مسیر تندباد» (1367)؛ «برهوت» (1367)؛ «دوران سربى» (1367)؛ «رانده شده» (1386)؛ «آخرین مهلت» (1368)؛ «عبور از غبار» (1368)؛ «عروس حلبچه» (1369)؛ «مدرسه‏ى پیرمردها» (1369)؛ «دلشدگان» (1370)؛ مجموعه‏هاى تلویزیونى «هزار دستان» (1366 -1358)؛ «طالب» (1363)؛ «سربداران» (1363)؛ «بوعلى سینا» (1365).