رفعت هاشم پور

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14

رفعت هاشم پور (زادهٔ : ۱۳۱۰ خورشیدی در شهر اردبیل)، گوینده یا دوبلور قدیمی و توانای ایرانی است که از سال ۱۳۳۷ وارد فعالیت دوبله شده و طی سالهای متمادی در قبل و بعد از انقلاب ایران (۱۳۵۷) در تعداد بسیار زیادی از فیلمهای سینمائی خارجی و ایرانی گویندگی کرده‌است. رفعت هاشم پور، به جای بازیگران بزرگی چون سوزان هیوارد، اینگرید برگمن، آنا مانیانی، جینا لوبریجیدا، لانا ترنر، النئور پارکر و... در فیلمهای خارجی و به جای بازیگرانی چون آذر شیوا، شهلا ریاحی و ... در فیلمهای ایرانی سخن گفته‌است، امّا بدون تردید یکی از زیباترین و به یادماندنی‌ترین گویندگی‌های او، که صدایش را در اذهان بسیاری ماندگار ساخته‌است، گویندگی او به جای ویوین لی در نقش "اسکارلت اوهارا در فیلم جاوادنهٔ برباد رفته (ساختهٔ ویکتور فلمینگ) می‌باشد. همچنین بسیاری صدای او را به خاطر گویندگی اش در فیلم مکرراً نمایش داده شدهٔ محمد رسول الله (ساختهٔ مصطفی عقاد)، به جای ایرنه پاپاس در نقش هند به یاد می‌آورند. زندگینامه : رفعت هاشم پور در سال ۱۳۱۰ در شهرستان اردبیل متولد شد و پس از طی تحصیلات مقدماتی برای تحصیل در رشتهٔ بازیگری تئاتر وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران گردید و در این رشته با درجهٔ لیسانس فارغ التحصیل گردید. با این که وی در رشتهٔ بازیگری تحصیل کرده بود، امّا فعالیت هنری خویش را با دوبله آغاز نمود. وی کار دوبله را از نیمه دهه ۱۳۳۰ و به طور دقیق از سال ۱۳۳۷ آغاز نمود و در کنار آن در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۶ به عنوان معلم در آموزش و پرورش نیز مشغول به تدریس شد. ویژگی‌های خاص صدای او در کنار توانائی مثال زدنی اش در هنر گویندگی باعث شد که او از همان نخستین سالهای فعالیتش در نقش‌های نخست و به جای بازیگران بزرگی چون سوزان هیوارد، اینگرید برگمن، آنا مانیانی، جینالو لو بریجیدا، لانا ترنر، ویو ین لی، النئور پارکر و... در فیلمهای ایرانی به جای بازیگرانی چون آذر شیوا، شهلا ریاحی، فخری خوروش و...گویندگی کند و حتی به صورت گویندهٔ ثابت برخی از این بازیگران درآید. از جمله نقش‌های به یاد ماندنی که او در این دوران، به جایشان حرف زد، شخصیت اسکارلت اوهارا در فیلم بسیار معروف بربادرفته بود که ویویان لی نقش او را بازی می‌کرد. نقش گویی رفعت هاشم پور به جای این کارکتر به حدی درخشان بود که امروزه کمتر کسی در ایران می‌تواند اسکارلت اوهارا را بدون صدای گوینده فارسی زبانش به یاد بیاورد. فعالیت‌های حرفه‌ای : رفعت هاشم پور، فعالیت در دوبله به عنوان سرپرست گویندگان را نیز از سال ۱۳۵۳ آغاز کرد و مدیریت دوبلاژ را تا سال‌های پس از انقلاب از جمله با فیلم چوپانان کویر (ساخته حسین محجوب) که نخستین فعالیت سینمائی مستقل او به عنوان سرپرست گویندگان بود، ادامه داد. وی همچنین به عنوان سرپرست گویندگان در برخی مجموعه‌های تلویزیونی نیز فعال بود. هاشمپور در دوران فعالیتش به عنوان دوبلور با دیگر دوبلور معروف ایرانی، یعنی جلال مقامی آشنا شده و با وی ازدواج نمود. یکی دیگر از شاخصترین فعالیتهای او، گویندگی در فیلم راه رفتن مرد مرده به جای سوزان ساراندون بود که در ایران با نام آخرین گام‌های یک محکوم به مرگ (که نام رمانی می‌باشد که فیلم از روی آن تهیه شده‌است) نمایش داده شد. گرچه رفعت هاشم پور در این کار اندکی با کارهای خوب و روزهای اوج خود فاصله داشت و یکنواخت بودن شخصیت سوزان ساراندون مجال این را به او نداده بود تا همان رفعت هاشم پور همیشگی باشد، اما با این وجود صدای او بسیار خوب روی چهره سوزان ساراندون نشسته بود. این فیلم شاید بدین علت که این هنرپیشه زن، چهره‌ای شبیه به بازیگرانی مثل ویون لی و سوزان هیوارد (که قبلا هم هاشم پور به جای آنان گویندگی کرده بود) داشت، مورد استقبال و توجه زیادی قرار گرفت. دیگر فعالیت رفعت هاشم‌پور در اواخر دوران کاریش، مدیر دوبلاژی سریال قصه‌های جزیره بود. در این سریال خود او نیز ابتدا به جای شخصیت جانت حرف می‌زد، اما در ادامه ترجیح داد که به جای هتی کینگ (با نقش‌آفرینی جکی باروس) حرف بزند که این نقش‌گویی او نیز بسیار مورد توجه قرار گرفت. وی در زمینه گویندگی فیلمهای مستند هم تسلط خود را بارها به نمایش گذارده‌است. رفعت هاشم پور از اواخر دهه هفتاد به بعد رفته رفته از فعالیت در دوبلاژ کنار کشید و به ندرت به گویندگی پرداخت.در عوض وی در سالهای اخیر بیشتر به آموزش دوبله به هنرجویان پرداخته‌است. ویژگی‌های صدای او : رفعت هاشم پور، بدون تردید یکی از بزرگترین گویندگان زن تاریخ دوبلاژ ایران است و گویندگی‌های او در بسیاری از فیلمهای سینمایی داخلی و خارجی، نقش مهمی را در زیبایی و جذابیت این فیلمها ایفا نموده‌است. صدای او گرم و گیرا و پرطنین، و سرشار از احساسات شورانگیز زنانه‌است و وی آنچنان با احساس در قالب هنرپیشه فرو می‌رود که بعضا شنونده، صدای او را صدای واقعی خود بازیگر می‌پندارد!... نوع گویندگی و جنس صدای رفعت هاشم پور به گونه‌ای است که به او امکان گویندگی در نقش شخصیت‌های عمیق و چند بعدی را می‌دهد و بعلاوه وجود نوعی حزن و اندوه در صدای او سبب شده عمدتا در نقش‌های مربوط به زنان غمگین و افسرده بسیار موفق ظاهر شود. گذشته از اینها رفعت هاشمپور توانایی حیرت انگیزی در تطبیق دادن صدایش بر چهره‌های جوان یا مسن دارد. تسلط وی در میان زنان گوینده سینمای ایران انکار نشدنی است و حتی بسیاری از همکاران او و هنرمندان دوبله به تجلیل و ستایش از صدا و طرز گویندگی او پرداخته‌اند. بعنوان نمونه خسرو خسروشاهی گویندگی رفعت هاشم پور در فیلم «جن گیر» را، یک اجرای جهانی دانسته‌است. به همین ترتیب علی کسمایی (مدیر دوبلاژ قدیمی) در یکی از روزنامه‌ها در مورد رفعت هاشم پور می‌گوید : «در فیلم می‌خواهم زنده بمانم ساخته رابرت وایز رفعت هاشم پور را برای گویندگی در نقشی که سوزان هیوارد، آن را ایفا کرده بود، انتخاب کردم . در این فیلم صحنه‌ای هست که سوزان هیوارد در نقش یک مادر دربند و زندانی، ضمن برده شدن برای اعدام بچهٔ خود را ناز و نوازش می‌کند و در همین حال که با او خداحافظی می‌نماید، متاثر شده و به گریه می‌افتد. امّا رفعت هاشم پور در موقع دوبلهٔ این صحنه به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و هرچه سعی کرد تا گویندگی این صحنه را به پایان برساند، موفق نشد!، چراکه گریه امانش نمی‌داد. وی آنچنان در نقش هیوارد فرو رفته بود، که ما بر پرده به جای سوزان هیوارد، رفعت هاشم پور را می‌دیدیم که از خودبیخود شده و گریان است . از سر اجبار در آن روز کار را تعطیل کردیم، اما فردای آن روز، هاشم پور با تلاشی مثال زدنی و زحمتی طاقت فرسا، گویندگی ِ آن صحنه را، به طرز خارق العاده‌ای به پایان رسانید که این کار او، در تاریخ دوبلاژ ایران مثال زدنی و فراموش ناشدنی است .» همچنین یکی از گویندگان سریال قصه‌های جزیره، در مورد نحوهٔ مدیریت دوبلاژ رفعت هاشم پور می‌گوید: برخی نیز رفعت هاشم پور را در بین گویندگان بزرگ سینما و تلویزیون ایران، همچون ژاله کاظمی، مهین بزرگی، آذر دانشی، فهیمه راستکار، زهره شکوفنده، مینو غزنوی، مهین کسمایی شهلا ناظریان، پروین ملکوتیو... بهترین دانسته‌اند . برخی کارهای به یاد ماندنی او: از نمونه کارهای شاخص رفعت هاشم پور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :  به جای سوزان هیوارد در فیلمهایی چون : برف‌های کلیمانجارو، می‌خواهم زنده بمانم، باغ شیطان، جایی که عشق نیست، آوایی در قلب من و...  به جای اینگرید برگمن در فیلمهایی چون : رولز رویس زرد، قتل در قطار سریع السیر شرق  به جای آنا مانیانی در فیلمهایی چون : رم شهر بی حفاظ و راز سانتاویتوریا  به جای لورن باکال در فیلمهایی چون : داشتن و نداشتن، آخرین غروب، تیرانداز  به جای هارا هاراریت در فیلمهایی چون : بن هور  به جای ایرنه پاپاس در فیلمهایی چون : محمد رسول الله (در نقش هند)، زوربای یونانی، زد، توپ‌های ناوارون  به جای فی داناوی در فیلمهایی چون : آسمان خراش جهنمی، بانی و کلاید، سه روز کندور  به جای اوا گاردنر در فیلمهایی چون : پنجاه و پنج روز در پکن، هفت روز در ماه مه  به جای سوفیا لورن در فیلمهایی چون : سقوط امپراطوری رم  به جای لانا ترنر در فیلمهایی چون : تقلید زندگی  به جای جووان فلیت در فیلمهایی چون رود وحشی، جدال در اوکی کورال  به جای کاترین هپبورن در فیلمهایی چون : حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید  به جای سندی دنیس در فیلمهایی چون : غریبه‌ها در شهر  به جای ورا مایلز در فیلمهایی چون : روانی  به جای کیم نوواک در فیلمهایی چون : سرگیجه(نسخه سینمایی این فیلم)  به جای لوییس فلچر در فیلمهایی چون: پرواز بر فراز آشیانه فاخته  به جای جولی کریستی در فیلمهایی چون : دکتر ژیواگو و طلسم  به جای سوزان ساراندون در فیلمهایی چون : راه رفتن مرد مرده (آخرین گامهای اعدامی)  به جای لیلیان گیش در فیلمهایی چون : جدال در آفتاب  به جای دوروتی مالون در فیلمهایی چون :آخرین غروب  به جای جین فوندا در سریال عروسک ساز  به جای شخصیت اناستازیا در فیلم «ابله»  به جای جکی باروس (هتی کینگ) در سریال «قصه‌های جزیره»  به جای برخی نقشها در سریال ارتش سری  به جای شخصیت مادر آمیتاب باچان (وی جی) در فیلم هندی قانون  به جای کارکتر زن دیوانه در فیلم ژاپنی مشهور ریش قرمز  به جای ویوین لی (اسکارلت) در بر باد رفته  به جای آذر شیوا در اغلب فیلمها از جمله در : سلطان قلبها  به جای شهلا ریاحی در اکثریت فیلمها از جمله در : رابطه پنهانی و دنیای پر امید و ...  به جای فخری خوروش در سریال پهلوانان نمی‌میرند و تاراج  به جای کارکتر صفیه در فیلم آخرین بازمانده ساختهٔ سیف الله داد