نکات مهم رعايت بهداشت صوتي

1- درمان و پيشگيري

-به خاطر داشته باشيد که ميزان شيوع اختلالات صوت و ضايعات پاتولوژيک حنجره، در معلمين بيش از عموم مردم است.
حتي الامکان، سعي کنيد با رعايت بهداشت صوتي، از بروز اختلالات صوتي پيشگيري کنيد. به خاطر داشته باشيد که " علاج واقعي را قبل از وقوع بايد جست" ؛ و نيز اين جمله را که "پيشگيري آسان تر از درمان است".
بسياري از اقدامات پيشگيري، اثر بخش، کم هزينه و حتي مجاني هستند
زماني که بيمار هستيد صوت و حنجره شما بيش از مواقع ديگر در معرض خطر قرار دارد و شما بيشتر از مواقع ديگر نياز داريد از صداي خودتان مراقبت کنيد.
بيماري هاي گلو و حنجره را جدي بگيريد و در اسرع وقت براي درمان آنها اقدام کنيد.
بيماري هاي تنفسي و بيماري هاي ناحيه ي دهان، دندان و گلو، يا بيماري هايي که اين نواحي را درگير مي سازند مي توانند بر روي صداي انسان اثر منفي داشته باشند. پيشگيري و درمان اين بيماري ها را جدي بگيريد.
در صورت بروز اولين علائم خطر، بايد سريعاً در جستجوي بهترين درمان ممکن بود.
مراجعه جهت درمان را به تعويق نيندازيد، زيرا فرصت درمان به موقع را از دست خواهيد داد و نهايتاً به ضررتان تمام خواهد شد.
اگر الآن به خاطر مشکلات مالي از پيگيري درمان سر باز زنيد، در آينده مجبور به پرداخت هزينه بسيار بيشتري خواهيد شد.
در صورتي که در اثر سرماخوردگي يا بيماري ديگر، گرفتگي صدا بيش از يک يا دو هفته به طول انجاميد، بهتر است هر چه سريعتر به يک گفتار درمانگر يا آسيب شناس گفتار و زبان مجرب مراجعه نماييد.
در شرايطي که معلمي بنا به هر دليلي دچار خستگي يا گرفتگي صدا شد بهتر است ضمن مراجعه به پزشک گوش و حلق و بيني و انجام مراقبت هاي لازم جهت پيشگيري از سرماخوردگي و رعايت بهداشت دهان و دندان، چند روزي از تدريس خودداري نمايد و پس از آن نيز تا چند روز با احتياط تدريس نمايد و از پر حرفي و بلند صحبت کردن و نيز از صحبت کردن در محيط هاي پر سر و صدا بپرهيزيد.
وقتي که پزشک دارو يا داروهايي را برايتان تجويز کرد که مي توانند باعث خشکي گلويتان شود، مراقبت هاي لازم را انجام دهيد.
در صورت مصرف داروهايي مانند آنتي هيستامين ها (1) و آسپيرين ها (2) و ديگر داروهاي مدر، آب را به دفعات زياد ولي هر بار به مقدار کم مصرف نماييد.
اگر داروهاي خاصي که باعث تسکين درد و تورم گلو مي شوند برايتان تجويز شد، نبايد فعاليت عادي خود به خصوص تدريس را فوراً از سر بگيريد.
به توصيه هاي همکاران يا اطرافيانتان با احترام گوش فرا دهيد و حتي در صورت لزوم، از اينکه به فکر شما هستند از آنها تشکر نماييد ولي به هر توصيه اي عمل نکنيد. فقط به توصيه هايي عمل کنيد که از درستي آنها اطمينان داريد.

2- عادت هاي نامناسب صوتي

-معلم بايد از بد استفاده کردن از صدا، به شدت بپرهيزد. برخي از اين موارد عبارتند از: جيغ زدن يا داد زدن با صداي بسيار بلند، سرفه کردن زياد، بيش از حد يا به طور نامناسب خنديدن يا گريه کردن، بلند حرف زدن، در محيطي پر سر و صدا حرف زدن، زياد صحبت کردن، صحبت کردن با فشار عضلاني اضافي در ناحيه ي حنجره، صحبت کردن با فک بسته و غيره.
صداي بلند همراه با تحکم، عادت صوتي نامناسب و مضّري است
در صورتي که لازم باشد از وسايل تقويت کننده ي صدا استفاده کنيم
بلند کردن ناگهاني صدا عادت صوتي نامناسبي است.
از گريه هاي بسياربلند، هق هق مانند و توأم با فشار و تقلا خودداري کنيد.
حتماً شنيده ايد که "خنده بر هر درد بي درمان دواست" ولي نه هر خنده اي. درست خنديدن، به گونه اي است که به حنجره فشار نياورد، و آن عبارت است از لبخند يا خنده با صداي ملايم يا پيوسته، نه به صورت قهقه هاي بسيار بلند و توأم با فشار.
-از عادتهاي صوتي نامناسب برخي از معلمان، نحوه ي تدريس آنها است.
-از ابتدا تا انتهاي هر جلسه ي تدريس، يکسره صحبت نکنيد، بلکه بهتر است نحوه ي تدريس خود را به گونه اي طراحي نماييد که در اثناي کلاس، به کارهايي بپردازيد که در حين انجام آنها، حنجره تان در حال استراحت باشد.
-بهتر است معلم عادت کند در همهمه ها سکوت کند.
-اگر آدمي خوش صحبت يا پرحرف هستيد بايد بدانيد که نياز مبرم به تغيير اين رفتار داريد. پر حرفي، با رعايت بهداشت صوتي يک معلم جور در نمي آيد.
-عادت کردن به سرفه (3) و صاف کردن گلو (4)، از نظر بهداشت صوتي، دو عمل کاملاً مضر است. سرفه کردن و صاف کردن گلو نياز به رعايت روش هايي است که هر معلمي بايد آن آداب را بياموزد تا صدا و حنجره اش در امان باشد.
-يکنواخت صحبت کردن، عادت صوتي نامناسبي است که بهتر است معلم از چنين عادتي به دور باشد.
-صحبت کردن با فک بسته، براي سلامت صدا و حنجره بسيار مضر است.
-معلم نبايد در گفتگويي شرکت کند که در آن، دو يا چند نفر به طور همزمان صحبت مي کنند.
-بسياري از متخصصين معتقدند پچ پچ کردن بسيار بيشتر از معمولي حرف زدن مضر است.

3- تغذيه و نوشيدن مايعات

-مراقب برنامه ي غذاي خود باشيد.
-از پرخوري و عادات غذايي ناپسند ديگر پرهيز نماييد.
-از سوء تغذيه پيشگيري نماييد. سوء تغذيه فقط شامل کم خوردن يا نداشتن غذايِ کافي براي خوردن نيست.
-برنامه ي غذايي منظمي داشته باشيد.
-تنوع غذايي را در برنامه ي تغذيه ايِ خود لحاظ کنيد؛ به نحوي که انواع مواد غذايي لازم شاملِ آب، پروتئينها، چربيها، هيدرات کربن، و ويتامين ها به اندازه ي کافي و متعادل به بدنتان برسد.
-به اندازه غذا بخوريد و شيوه هاي صحيح غذا خوردن را حتماً رعايت کنيد.
-به اندازه ي کافي مايعات، به خصوص آب ميل کنيد و آداب نوشيدن مايعات را نيز رعايت نماييد.
-از مصرف نوشيدني هاي مدر مثل قهوه و چاي بلافاصله قبل از کلاس خودداري نماييد. مصرف آب نه چندان سرد توصيه مي شود. آب جوشيده ي گرم يا تقريباً ولرم بسيار خوب است.
-از مصرف مايعات و غذاهاي بسيار سرد يا داغ پرهيز نماييد.
-مصرف مشروبات الکلي، به هيچ وجه با رعايت بهداشت صوتي جور در نمي آيد و بسيار مضر است
-اقدامات لازم براي پيشگيري از ترش کردن، بويژه ترش کردن در خواب، را انجام دهيد. در صورت ترش کردن در بيداري، اقدامات لازم را انجام دهيد.
-رعايت بهداشت دهان و دندان هم در حفظ سلامت صوتي معلم مؤثر خواهد بود و هم در حفظ سلامت عمومي و دندانها

4-استنشاق هواي آلوده

-از استنشاق هر گونه آلودگي هوا پرهيز کنيد. برخي از اين موارد عبارتند از: دود دخانيات، دود و گازهاي سمي متساعد شونده از اگزوز ماشين ها و موتور سيکلت، دود و گازهاي سمي کارخانجات، انتشار ذرات ريز مختلفي مانند گرد و خاک يا پشم شيشه، گرده ي گياهان و درختان مختلفي مانند درخت چنار يا کاج، ميکروب هاي مختلف متساعد شونده از مواد يا محيط هاي آلوده، گازهاي شيميايي متساعد شونده از منابع مختلفي مانند بسياري از ماژيک ها يا مواد مختلفي مانند برف شادي.
-از مصرف دخانيات پرهيز نماييد. حتي از استنشاق دود دست دوم نيز خودداري نماييد.
-تهويه کننده هاي هوا و اجاق هاي گازي، معمولاً بر خشکي هوا مي افزايند. از اين رو، بهتر است در صورت روشن بودن چنين وسايلي، از يک ظرف آبجوش استفاده شود تا رطوبت از دست رفته جبران گردد.
-استفاده از بخور، در صورت خشکي هوا توصيه مي شود. در فصل گرما نيز مي توان از دستگاه هاي بخور سرد استفاده کرد.

5-آلودگي صوتي و سر و صداي کلاس

-براي ساکت کردن کلاس، صدايتان را بلند نکنيد، عصباني نشويد و چهره ي خود را در هم نکشيد تا از تنش و انقباضات عضلاني (5) اضافي در ناحيه ي سر و صورت و گردن و از جمله حنجره، در امان باشيد.
-براي ساکت نگه داشتن کلاس، از تهديد شاگردان استفاده نکنيد. در عوض، از تجربه ي همکاران مجرّب خود استفاده نماييد.
-در صورت وجود سر و صدا يا همهمه، بهترين کار اين است که سکوت کنيد، نه اينکه صدايتان را بلندتر کنيد تا قابل شنيدن شود.
-حفظ آرامش و بلنديِ کمتر صدا، اگر آگاهانه و با در نظر گرفتن شرايط باشد مي تواند به برقراري سکوت در کلاس کمک نمايد.
-سکوت کردنِ معلم، عمل مناسبي است که مي تواند به برقراري سکوت در کلاس کمک نمايد.
-اگر دو يا سه نفر سکوت کلاس را مي شکنند و سر و صدا مي کنند يک رفتار مناسب اين است که به ناگاه گفتار خود را قطع کرده، سکوت کنيد و فقط بطور معني داري به آن دو يا سه نفر نگاه کنيد.
-اگر رفتارهاي مناسب براي هر يک از شرايطي که ممکن است در کلاس پيش بيايد را بياموزيد با سهولت بيشتري خواهيد توانست آرامش (6) خود را حفظ کنيد.
-زماني که معلم سرما خورده باشد يا صدا و حنجره اش خسته باشد آسيب پذيرتر است و بيش از هر زمان ديگري به سکوت، استراحت و رعايت بهداشت صوتي نياز دارد.
-معلم مي تواند راه هاي مناسب کاهش سر و صداي اضافي در کلاس را با اولياي مدرسه در ميان بگذارد تا در صورت امکان، اقدام لازم انجام شود.

6- استرس و رفتار

-استرس مي تواند باعث برزو علائم زيادي، از جمله موارد زير شود:
افسردگي، تندخويي، پايين آمدن آستانه ي تحريک پذيري، احساس تنش، بيقراري، و حتي بروز برخي مشکلات جسمي مانند ناراحتي هاي معده، بي خوابي، احساس خستگي، تيکهاي عصبي، سوءهاضمه، و حتي سرماخوردگي هاي مکرر.
-سعي نماييد علائم استرس در خود و دانش آموزان را شناسايي کنيد، عوامل ايجاد کننده ي آنها را پيدا کرده، و راه حل هاي مناسب را پيدا کنيد يا به متخصص مربوط مراجعه نماييد.
-بهتر است از ايجاد استرس پيشگيري کنيد، نه اينکه پس از ايجاد موارد زيادي از استرس، يا مدتي پس از عادت کردن به عوامل استرس زا، به فکر يافتن راه حل بيفتيد.
-رعايت بهداشت صوتي مستلزم تغيير بسياري از رفتارها يا عادت هاي روزمرّه است.
-هر معلمي بايد بتواند در مواقع لازم تا حدود زيادي رفتار خودش و رفتار دانش آموزانش را تغيير دهد. لذا، بهتر است معلّمين با مفاهيم بنيادي مربوط به تغيير رفتار و اصول مربوطه آشنا باشند.

7- نکات مربوط به محيط مدرسه و کلاس درس

-هيچ وقت فراموش نکنيد که شغلي را انتخاب کرده ايد که به ظاهر از آسان ترين مشاغل است ولي در واقع، يکي از سخت ترين مشاغل است.
-براي برخوردهاي نابجاي بعضي از همکاران، مديران، معاونين مدرسه و حتي اولياي دانش آموزان آماده باشيد. اگر احتمال بدهيد که ممکن است با چنين رفتارهايي روبرو شويد، تا حدودي آمادگي لازم را کسب کرده ايد؛ بقيه ي کار اين است که رفتار خود را کنترل نماييد و برخورد مناسب و ايمني داشته باشيد.
-سعي کنيد از تجربيات همکاران با سابقه ي خود بهره مند شويد. اگر بخواهيد همه چيز را خود به تنهايي تجربه کنيد تا ياد بگيريد کاري سخت و مشکل در پيش رو خواهيد داشت، که از نظر بهداشت صوتي نيز ايمن نخواهد بود.

8- موارد ديگر

-سعي کنيد مراقب وضعيت لباس خود و دماي کلاس در فصول مختلف سال باشيد.
-خانم ها به واسطه ي تغييراتي که در اثر عادت ماهانه، دوران بارداري و يائسگي در بدنشان بوجود مي آيد از نظر صدا نيز دچار تغييراتي مي شوند. لذا، خانم معلم ها بيش از همکارانِ مرد خود، به مراقبت از صدا و رعايت بهداشت صوتي نياز دارند.
-در دوران عادت ماهانه و دوران بارداري لازم است اطرافيان نيز جهت دوري از استرس و رعايت بهداشت صوتي همکاري نمايند.
-در اثر گذشت زمان، در قسمت هاي مختلف بدن سالخوردگان تغييراتي به وجود مي آيد. لذا، اين گروه نيز به مراقبت بيشتري نياز دارند.
-در دوران سالخوردگي، به ميزان بيشتري به رعايت بهداشت صوتي نياز داريد و بايد اقدامات لازم را نيز انجام دهيد.
-رعايت بهداشت صوتي در جواني و ميانسالي مي تواند باعث افزايش توان و تحمّل شما در دوران سالخوردگي شود.

پي‌نوشت‌ها:

1-antihistamine
2-aspirin
3-coughing
4- throut clearing
5-muscle tention
6-relaxation

منبع مقاله :
اميري شوکي، يونس، جنابي، محمد صادق، قليچي، ليلا، خداوردي پور، مريم؛ (1385)، بهداشت صوت براي معلمان، [بي جا]: انديشمند، چاپ اول