چه عواملی باعث بیماری جنون گاوی می‌شوند؟

بیماری جنون گاوی، یک عارضه‌ی تهدید آمیز و نیرنگ بازی است که مخرب اعصاب بوده و می‌تواند پیدایش و ظهور آن از یک تا هشت سال به طول انجامد. چه چیزی باعث بیماری جنون گاوی می‌شود؟ مطلب زیر را بخوانید تا به آن پی ببرید.
بیماری جنون گاوی اصطلاحی غیر تخصصی برای بیماری انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی است. این بیماری مخرب اعصاب بوده که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به تشکیل حفره‌هایی اسفنجی شکل در مغز و بافت نخاع می‌شود. این عارضه در طول زمان پیشرفت کرده و به انحطاط عصبی انجامیده و در نهایت، مرگ موجود مبتلا را به همراه دارد. علائم بیماری جنون گاوی از این طریق آشکار می‌شود که موجود آلوده دچار مشکل در ایستادن، حرکت کردن و یا حفظ تعادل می‌شود. این بیماری دارای دوره کمون بسیار طولانی است و علائم اولیه می‌توانند در هر آیتم بین دو و نیم تا هشت سال طول بکشند تا ظاهر گردند و تشخیص زود هنگام آن تقریباً غیر ممکن است.
همچنین، مکانیسم رشد و پیشرفت این بیماری به گونه‌ای است که سیستم ایمنی بدن موجود مبتلا فریب خورده و شروع به نادیده گرفتن رشد و گسترش عامل بیماری زا در داخل بدن می‌کند. بنابراین، چه چیزی باعث بیماری جنون گاوی می‌شود و چرا تشخیص این عارضه بلافاصله بعد از ورد عفونت به بدن سوژه بسیار دشوار می‌باشد؟ در بخش‌های بعدی تلاش می‌شود به هر دو جنبه‌ی این سؤال پاسخ داده شود.

علل بیماری جنون گاوی

در حالی که بیماری جنون گاوی به گاو سالم و انسان از طریق مصرف گوشت آلوده‌ی گاو مبتلا که از این عارضه فوت کرده منتقل می‌شود، خود بیماری به دلیل شیطنت بیولوژیکی یک پروتئین شیاد بنام پریون ایجاد می‌شود. پریون پروتئینی است که به اشتباه تاخورده است. منظور از تاخوردگی نادرست این است که تاخوردگی‌هایی که پروتئین به خود می‌گیرد برای ظرفیتهای عملکردی آنها زیان بخش است. پروتئین‌هایی که به طور غیر صحیح تاخورده‌اند، با تعدادی از بیماری‌های عصبی مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، بیماری هانتینگتون (Huntington's disease)، کاردیومیوپاتی آمیلوئید (amyloid cardiomyopathy)، پلی نوروپاتی (polyneuropathy)، بیماری جنون گاوی، و غیره همراه است.
هنگامی که یک پریون یا پروتئینی که به اشتباه تاخورده است به یک میزبان سالم از یک مورد آلوده منتقل می‌شود، این پریون بر پروتئینهای اطراف خود که به درستی تاخورده‌اند تأثیر گذاشته و موجب می‌شود آنها خود را به اشتباه تا بزنند. از آنجا که این پریون‌ها پروتئین هستند و اسیدهای نوکلئیکی ندارند که متشکل از پاتوژن‌های (بیماری‌زا) متداول مانند باکتری‌ها و ویروس باشند، سیستم ایمنی بدن آنها را به عنوان تهدیدی برای بدن در نظر نمی‌گیرد و به سادگی توجه خود را از این پدیده دور نگه می‌دارد، پدیده‌ای که در آن هر پریون تبدیل شده، پروتئینهایی دیگر را که به درستی تاخورده‌اند را به پریون‌ها تبدیل می‌کند و زنجیره‌ای شوم که توسط تک پریونی که به میزبان سالم منتقل شده بود، به وجود می‌آید.

تأمل و تعمق در مورد مکانیسمهای رشد و پیشرفت بیماری

در حال حاضر، هنوز هم بحث‌های بسیاری بر سر اینکه چگونه این پریونها در وهله‌ی اول به وجود می‌آیند، مطرح است. بعضی بر این عقیده‌اند که یک جهش در ژنی که ساختار طبیعی و تاخوردگی پروتئین را کنترل می‌کند، مقصر شناخته شده است، در حالی که برخی دیگر معتقدند که عدم تعادل فلزات مغذی در مغز که ناشی از عدم توانایی مغز برای ایجاد ثبات در محیط تغذیه داخلی خود است، دلیل شکل گیری پریون‌ها می‌باشد. باز هم عده‌ای معتقدند، یک نوع ویروس کُند (slow virus) در این سیستم، در تاخوردگی‌های پروتئین سالم مداخله کرده و آنها را به پریون تبدیل می‌کند. با این حال، با توجه به عدم وجود پاسخ سیستم ایمنی به پریون، احتمال می‌رود اساس نظریه‌های ویروسی و تعادل عصبی، تا حدودی متزلزل گردند. همچنین، این حقیقت که پریون‌ها، پروتئین‌های دیگر داخل بدن میزبان را تبدیل می‌کنند، در نتیجه، از جهاتی نسبت به تولید مثل و یا گسترش آنها، تردیدهای جدی بر عدم وجود عوامل بیماری‌زای متداول را افزایش می‌دهد به این دلیل که تنها سلولها یا ذرات بیولوژیکی قادر به کپی و یا تولید مثل هستند که حاوی اسید نوکلئیک باشند، که این عامل در پروتئینها و پریونها وجود ندارد.
اگر چه در درجه اول بیماری که بر گاو تأثیر می‌گذارد، معروف به بیماری جنون گاوی است که به انسانها، در نتیجه‌ی مصرف گوشت حیوان آلوده‌ای که از این بیماری مرده، منتقل شده است. اگر چه قوی‌ترین احتمال وجود عفونت زمانی است که قسمت‌های عفونی ـ بافتهای عصبی مغز و نخاع ـ مورد مصرف قرار بگیرند، عفونت می‌تواند زمانی که هر قسمت دیگر بدن آلوده‌ی حیوان یا هر گونه مایعی از حیوان، توسط انسان بی خبر مصرف شود، نیز منتقل گردد.
سئوال دیگری که مطرح می‌شود این است ـ چگونه گاو، که در درجه اول گیاهخوار است، به بیماری جنون گاوی مبتلا می‌شود؟ خوب، اگر چه گاو به شدت گیاهخوار است، اخیراً، مکمل‌های غذایی و پروتئین در قالب پودر گوشت و استخوان، که اغلب حاوی بقایای حیوانات فرستاده شده به کشتارگاه می‌باشند، به گاوها خورانده می‌شود که این امر باعث شده گاو‌های سالم همانند بسیاری از آن حیوانات ذبح شده‌ای که به بیماری جنون گاوی مبتلا بودند، آلوده شوند. در بیشتر کشورهای اروپایی وعده‌های گوشت و استخوان نسبت به پروتئین موجود در سویا جایگزین ارزانتری است، زیرا در این کشورها سویا به مقدار فراوان رشد نمی‌کند، بنابراین وعده‌های گوشتی و استخوانی نسبت به مکمل‌های پروتئینی گیاهی ترجیح داده می‌شوند.