نویسنده: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون




 

انسان‌ها در معرض ابتلا به انواع مختلفی از عفونت‌های قارچی هستند. با توجه به عامل به وجود آورنده و محل عفونت، علائم آن تغییر می‌کنند.
قارچ گروهی از موجودات زنده بوده که شامل نمونه‌های میکروسکوپی مانند، مخمر و کپک؛ و نمونه‌های بزرگتر مانند، قارچ‌ها می‌شوند. انواع مختلفی از قارچ بر روی بدن و نیز درون بدن انسان وجود دارد که بیشتر آنها مفیدند. با این حال، رشد بیش از حد قارچ‌های سودمند یا وجود قارچ‌های مضر می‌تواند به عفونت منجر شود که ممکن است قسمت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. علائم عفونت قارچی با توجه به بخش آسیب دیده‌ی بدن و عامل به وجود آورنده متفاوت است.

سه نوع اولیه‌ی عفونتهای قارچی

سه نوع عفونت قاچی وجود دارد: سطحی، سیستمیک و فرصت طلب. عفونتهای سطحی بسیار متداول می‌باشند و بر پوست و غشاهای مخاطی بدن تأثیر می‌گذارد. انواع مختلفی از عفونتهای قارچی سطحی وجود دارد. این نوع، تهدید جانی نداشته اما ممکن است بر کیفیت زندگی اثر گذاشته و گاهی اوقات به نوع سیستمیک تبدیل ‌شوند. برخی از عفونتهای سطحی نیز هستند که ممکن است به افراد دیگر منتقل گردند.
بر خلاف دسته اول، عفونت‌های قارچی سیستمیک بر اندامهای درون بدن تأثیر می‌گذارند، به این دلیل که این قارچها وارد جریان خون می‌شوند. این نوع عفونت در مقایسه با انواع سطحی، شدیدترند و می‌توانند خطر جانی نیز به همراه داشته باشند. نوع سوم، به نام عفونتهای قارچی فرصت طلب، افرادی را که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند تحت تأثیر قرار داده و می‌توانند به صورت سطحی و یا سیستمیک باشند. این سه نوع عفونت دارای زیر مجموعه‌های بسیاری هستند، که بر اساس بخشی از بدن که به این عفونت مبتلا شده و نوع قارچ طبقه‌بندی می‌شوند.

عفونت‌های پوست و ناخن

انواع مختلفی از عفونتهای قارچی پوست، مثل کچلی قارچی ringworm(کرم حلقوی)، تینئا ورسیکالر(کچلی رنگارنگ) tinea versicolor، خارش کشاله ران jock itch و عفونت پای ورزشکار athlete's foot وجود دارد. قارچ‌ها مناطق گرم و مرطوب پوست را ترجیح می‌دهند. هم کپک و هم مخمر، پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در میان انواع مختلفی از عفونتهای قارچی پوست، پای ورزشکاران و یا تینئا انگشتان پا Tinea pedis یکی از متداولترین آنهاست که هم مردان و هم زنان را به طور یکسان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری در فضاهای بافت بین انگشتان پا، و پوست اثر گذاشته و پوست آن قسمت از انگشتان مرطوب و خارش‌دار می‌شود. این قسمت می‌تواند کم رنگ و پوسته پوسته نیز شود. عفونت خارش کشاله ران یا کچلی کشاله ران (Tinea cruris) موجب به وجود آمدن دانه‌های قرمز در ناحیه‌ی کشاله ران می‌شود. منطقه عفونی شده می‌تواند خارش هم داشته باشد و این عارضه در مردانی که زیاد عرق می‌کنند دیده می‌شود.
کچلی قارچی بدن Ringworm of the body و یا کچلی بدن (Tinea corporis) عمدتاً در قسمتهایی از بدن مانند دست و پا و شکم دیده می‌شود. این دانه‌های قرمز دارای لبه پوسته پوسته‌اند که پوست روشن را احاطه کرده‌اند. عفونت قارچی پوست سر که غیر از آن به کچلی قارچی سر Tinea capitis معروف است، به وسیله‌ی تکه‌های مشخص در پوست سر به همراه ریزش مو و تورم آن ناحیه شناخته می‌شود. قارچ روی پوست شامل عفونت‌های قارچی ناخن (اونیکومایکوزیس onychomycosis) و قارچ ناخن (Tinea unguium) از متداول‌ترتین نمونه‌ها هستند. این عارضه باعث می‌شود ناخن به طور غیر طبیعی ضخیم و متلاشی شود.

عفونت‌های مخمر

مخمر نوعی قارچ است که عامل عفونتهای مختلف قارچی است. اینچنین عفونت دهانی (برفک دهان) به وسیله‌ی پوشش سفیدی بر روی زبان، گونه‌های درونی، لثه و لوزه‌ها قابل تشخیص است. زمانی که این پوشش خراشیده می‌شود، ممکن است خونریزی کرده و نیز باعث درد شود. برفک دهان از قارچ کاندیدا آلبیکانس Candida albicans ایجاد می‌گردد. این قارچ ممکن است بر مری و روده نیز تأثیر گذارد. همچنین قارچ کاندیدا آلبیکانس ممکن است غشاء مخاطی واژن (مهبل) را تحت تأثیر قرار دهد و باعث علائمی، مانند خارش و ترشح غلیظ سفید رنگ، همراه با ادرار دردناک ‌شود. در مردان، باعث دانه‌های قرمز رنگ دردناک در نوک آلت تناسلی می‌گردد.

عفونتهای اندام‌های داخلی

انواع بسیار دیگری از عفونتهای قارچی هستند که مغز و ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مننژیت قارچی باعث التهاب غشاء پوششی مغز و نخاع شده و توسط قارچی بنام کریپتوکوکوس Cryptococcus ایجاد می‌شود. اگرچه، علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، رایج‌ترین آنها شامل: سردرد، خواب آلودگی و گیجی است. قارچ دیگری بنام آسپرژیلوس Aspergillus که یک کپک قارچی است، باعث عفونت‌های جریان خون در افراد مبتلا به سرطان و ایدز یا HIV می‌گردد. انواع دیگر شامل کوکسیدیوئیدومایکوزیس coccidioidomycosis که همچنین بنام تب دره معروف است، بلاستومایکوزیس blastomycosis، آرتریت قارچی، عفونت سینوزیت قارچی، هیستوپلاسموز histoplasmosis که بر روی بینایی اثر می‌گذارد و موکورمایکوز mucormycosis که با درد، تب، عفونت حفره چشم و ترشحات بینی تشخیص داده می‌شود.
تشخیص زودرس و درمان جهت جلوگیری از گسترش عفونت و برای رفع علائم بسیار مهم می‌باشد. استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیکها، یک سیستم ایمنی ضعیف، دیابت، بهداشت فردی ضعیف، و غیره، به عنوان عواملی ذکر می‌شوند که افراد را مستعد ابتلا به عفونت‌های قارچی می‌کنند.