علل و اثرات چاقی در دوران کودکی

با توجه به بیانیه‌ی قاطعانه‌ی سازمان بهداشت جهانی (WHO) مبنی بر اینکه «چاقی دوران کودکی» یکی از «جدی‌ترین چالش‌های بهداشت عمومی در قرن 21‌ام» می‌باشد، تصمیم گرفته‌ایم که سابقه‌ی علل و اثرات این چنینی را مورد بررسی قرار دهیم. در این بررسی به چیزی برخوردیم که خیلی تکان دهنده‌تر از آنچه فکر می‌کردیم، بود.
چاقی دوران کودکی، نوعی بیماری است و هنگامی رخ می‌دهد که وزن کودک تا حدودی با سن و قد او تناسب نداشته باشد که این رخداد شروع به تأثیر گذاشتن بر سلامت و تندرستی او می‌کند. در این امر که اخیراً مشکل چاقی به ابعاد همه گیر خود رسیده‌، هیچگونه شکی وجود ندارد. چنانچه اطلاعات جمع آوری شده ایالات متحده را به تنهایی باور کنیم، تعداد کودکان چاق در گروه سنی 5-2 سال دو برابر شده است، در حالی که در سه دهه‌ی اخیر تعداد کودکان چاق گروه سنی 6 تا 11سال سه برابر شده است.
هنگامی که از چاقی صحبت می‌کنیم، اولین چیزی که به ذهن شما خطور می‌کند، احتمالاً پرخوری خواهد بود. در این حقیقت شکی نیست که پرخوری به چاقی کودکان در حال رشد کمک می‌کند، اما آیا این تنها عاملی است که در این امر دخالت دارد؟ قطعاً نیست. در واقع، این تنها یکی از عوامل بسیاری است که به بروز این مشکل کمک می‌کند، عوامل دیگری نظیر سبک زندگی بدون تحرک، عوامل ژنتیکی، هوس خوردن‌ غذاهای ناسالم یا هله هوله و مانند آن در این امر دخیلند.

علل چاقی در دوران کودکی

چیزی که می‌خورند: امروزه، افراد وقت آماده کردن مواد غذایی سالم را ندارند، چه برسد به ورزش کردن. بنابراین اینکه بخواهیم کاری مضاف را برای سلامتی خود انجام دهید، به نظر خواسته‌‌ی زیادی می‌رسد. با توجه به اینکه بزرگسالان به طور فزاینده‌ای تسلیم تغییر شدید در شیوه زندگی می‌شوند، کودکان نمی‌توانند خیلی از این مسئله عقب بمانند. کودکان، امروزه، پیتزا و همبرگر را به سالادها و میوه‌های مغذی ترجیح می‌دهند. خوردن چنین غذاهای ناسالمی با میزان کالری بالا یکی از مهمترین عواملی است که به عدم تعادل کالری کمک کرده که به نوبه خود، منجر به افزایش نامتناسب وزن می‌گردد.

تبلیغات «بی‌ارزش»

شرکت‌ها همزمان با بازاریابی محصولات خود، اغلب یک بخش ویژه را مورد هدف قرار می‌دهند. در مورد غذاهای ناسالم، که مملو از قند، چربی، نمک، و کالری هستند، بخش هدف قرار داده شده تا حد زیادی متشکل از کودکان است. حتی سازمان بهداشت جهانی هنگامی که به بخش تبلیغات می‌رسد، ماهیت استثمارگرانه‌ی شرکتها را تصدیق کرده و خواستار کنترل شدیدتری در این زمینه است.
آنچه انجام می‌دهند: از یک سو، فست فود با کالری بالا، جایگزین رژیم غذایی سالم شده، و از سوی دیگر، فقدان فعالیت بدنی کم و بیش به مشکلات اضافه کرده است. اما بدیهی است که فعالیت بدنی و وزن رابطه‌ای معکوس با یکدیگر دارند ـ اصولاً، فعالیت بدنی کمتر ـ افزایش وزن بیشتر و بالعکس. در عصر سرگرمی و تلویزیون، کودکان به ندرت خارج از منزل دیده می‌شوند. حتی اگر بخواهند به بیرون رفته و بازی کنند، کمبود فضاهای باز در محله مشکل جدیدی را مطرح می‌سازد. همچنین مدارس مجبور به کاهش کلاس‌های تربیت بدنی بوده تا جلسات کلاس درس اضافی را در برنامه فشرده آنها بگنجانند.
عوامل دیگر: در انسان، ژن‌ها در تعیین ساختمان بدنی نقش حیاتی ایفاء می‌کنند. آمار نشان می‌دهد که چنانچه والدین هر دو چاق باشند، 80% احتمال اینکه کودک چاق شود، وجود دارد و چنانچه یکی از این دو چاق باشند، این احتمال به 40% می‌رسد. همانند اختلالات ژنتیکی، وجود برخی از اختلالات نادر، مانند سندرم پرادر ـ ویلی Prader-Willi و سندرم باردت بیدل Bardet-Biedl منجر به چاقی در کودکان می‌شود.

اثرات چاقی در دوران کودکی

اثرات فیزیکی: چاقی خطر ابتلا به مشکلات مزمن و قابل پیشگیری در کودکان را افزایش می‌دهد. چاقی به فشار خون بالا و کلسترول بالا، که به عنوان عوامل خطر در ایجاد بیماریهای قلبی عروقی (CVD) در نظر گرفته می‌شوند، کمک می‌کند. مواردی از کودکان مبتلا به اضافه وزن و چاقی مشاهده شده‌اندکه در آنها ابتلا به دیابت نوع 2 تشخیص داده شده که تا به حال مسئله‌ای تعجب آور به حساب می‌آمد، و اعتقاد بر این بود که این بیماری، اختلالی است که تنها بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌داده است. اگرچه مشکلات مربوط به افزایش وزن، زمان می‌برد تا آشکار شوند، در این واقعیت که این مشکلات بسیار جدی هستند، جای هیچ سؤالی باقی نمی‌ماند.
چاقی در سنین جوانی نیز می‌تواند به عوارض ارتوپدی مانند رشد غیر طبیعی استخوان و درد مفاصل، اختلال در خواب مانند آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)، اختلالات مربوط به خوردن مانند بی اشتهایی عصبی، و بلوغ جنسی زودرس منجر شود. کودکانی که دارای اضافه وزن هستند، نیز به احتمال زیاد در بزرگسالی چاق خواهند بود و بنابراین، از سر باز کردن افزایش وزن کودک تحت این عنوان که فربهی کودکانه می‌باشد به هیچ عنوان کار عاقلانه‌ای نیست.
عوارض روانی: چاقی نه تنها یک مشکل فیزیکی است، بلکه یک مشکل روانی نیز می‌باشد؛ حقیقتی که بسیاری از افراد به نظر می‌رسد از آن بی اطلاعند. اثرات روانی چاقی عبارتند از کاهش اعتماد به نفس، سطوح بالای افسردگی، ترس از بیزاری توسط همسالان (تبعیض اجتماعی)، ترس از مورد ظلم و جور قرار گرفتن (قربانی شدن)، و مانند آن می‌باشد. آن موقع است که تمام این مشکلات منجر به خجالتی شدن کودک، اجتناب از مردم، و در نهایت تنها شدن او می‌گردد و همه چیز بدتر می‌شود. تمام اینها حتی می‌تواند کودک را آسیب پذیر کرده و وی را به سمت الکل و مواد مخدر سوق دهد و این مشکل را عمیق تر سازد.
از همه مهمتر، احتمال قابل توجهی وجود دارد که اثرات روانی چاقی، نسبت به اثرات فیزیکی بیشتر در روح کودک نفوذ کنند.کودکی که بعلت نحوه‌ی برخورد اطرافیانش ناراحت است، احتمال زیادی دارد که از درون فرو ریخته و در نهایت دست به کارهایی همچون پرخوری یا سوء مصرف موادی بزند که بیش از این شرایط را بدتر خواهد کرد. بیشتر این اثرات، در سنین پایین شروع به ظاهر شدن کرده و بر روی تمام زندگی کودک تأثیر شدید می‌گذارند.
چاقی دوران کودکی می‌تواند به عارضه‌ای خطرناک تبدیل شده که این مشکلات تنها با افزایش سن سرانجام شدیدتر می‌شوند. در صورت عدم وجود هر گونه عارضه‌ی پزشکی، تنها راه مقابله با این مشکل، توسل به یک شیوه زندگی سالم با یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی به عنوان اجزای اصلی آن است. فرزندان خود را هنگامی که سیر هستند، مجبور به خوردن غذ ا نکنید و هرگز آنها را با شیرینی و شکلات تطمیع نکنید. در صورت نیاز، با یک دکتر یا متخصص تغذیه در مورد یک برنامه‌ی رژیم غذایی سالم مشورت کنید. فعالیتهای داخلی را با فعالیت‌های بیرون از منزل عوض کنید. فرزندان خود را از اثرات بد افزایش وزن آگاه سازید.
این نکته نیز دارای اهمیت است که شما به عنوان یک پدر و مادر، مسئولیت خود را درک کرده و الگوهای مناسبی برای کودک خود ارائه دهید تا از آنها پیروی کند. تلاش‌هایی که شما برای پروراندن عادات سالم در کودکان خود می‌کنید، باعث می‌شود قطعاً در آینده پاداشهای گرانبهایی را بدست آورند.