تفاوت میان فاگوسیتوز و پینوسیتوز

فاگوسیتوز یا بیگانه خواری Phagocytosis و پینوسیتوز یا قطره خواری pinocytosis مکانیزم‌های متفاوتی از اندوسیتوز (درون یاختگی) endocytosis، می‌باشند، اما چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ این مقاله شرح دقیقی از فاگوسیتوز در مقابل پینوسیتوز ارائه می‌کند.

پکمن Pacman بیولوژیکی

فاگوپتوسیس Phagoptosis (فاگوسیتوز اولیه) فرایندی است که در آن، یک سلول توسط سلولی دیگر بلعیده می‌شود. این فرایند معمولاً هنگامی که سلولِ دیگر تحت فشار قرار داشته، آسیب دیده، فرسوده شده، سرطانی گشته، به وسیله‌ی ویروس آلوده شده باشد و یا بیگانه باشد، رخ می‌دهد.
سلول‌ها، مولکول‌های بزرگ قطبی، پروتئین، قند، و غیره را از طریق غشای سلولی هیدروفوبیک یا آبگریز خود با روند اندوسیتوز به داخل می‌کشند. این فرایند با صرف انرژی انجام می‌شود. سلول ملزم به انجام وظایف بسیاری از قبیل بازیافت گیرنده‌های سطح سلول، وارد کردن مولکول‌های خارج سلولی به سلول، و همچنین احاطه و تجزیه‌ی عوامل مختلف بیماری‌زای اطراف سلول می‌باشد.
مسیر درون سلولی شامل اینترنالیزه کردن یا داخل ساختن مولکول‌ها از طریق غلاف شدگی invagination غشای سلولی و سپس جدا شدن pinching off به جهت تشکیل اندوزوم اولیه endosome early است. این اندوزوم اولیه، اندوزوم تأخیری را تشکیل می‌دهد late endosome که پس از آن لیزوزوم را به وجود می‌آورد. اندوسیتوز می‌تواند به سه نوع فاگوسیتوز، پینوسیتوز و اندوسیتوز با واسطه‌ی گیرنده receptor-mediated endocytosis طبقه‌بندی شود. در اندوسیتوز با واسطه‌ی گیرنده، اینترنالیزه کردن مولکولی به گونه‌ای است که مولکول‌ها به گیرنده‌های سلولی مخصوص خود متصل می‌شوند.
اکنون فاگوسیتوز و پینوسیتوز را با جزئیات آن مورد بحث قرار می‌دهیم.
فاگوسیتوز و پینوسیتوز چه تفاوتهایی با یکدیگر دارند؟
اگر چه فعالیت فاگوسیتوز و پینوسیتوز مکانیسم‌های اصلی اندوسیتوز هستند، با این وجود میان این دو تفاوتهایی وجود دارد.

تعریف

فاگوسیتوز: بمعنی اینترنالیزه ساختن ذرات جامد، خارج سلولی و بزرگتر همانند باکتری از محیط اطراف است. گاهی به آن «خوردن سلول» گویند. پینوسیتوز: بمعنی اینترنالیزه کردن مایعات خارج سلولی همراه با مولکول‌های حل شده‌ی آن از محیط اطراف است. گاهی به آن «آشامیدن سلول» گویند.

مکانیسم اینترنالیزه یا درونی کردن

● در این فرایند، زائده‌های پا مانندی به نام پای کاذب شکل می‌گیرند. این پاهای کاذب اطراف مولکول امتداد یافته تا اینترنالیزه و توسط سلول فرو داده شوند. به این فرایند بلع یا فراگیری engulfment گویند.
● این فرایند، تاخوردن یا پیچیده شدن غشای سلولی همراه با مایع خارج سلولی و ذرات محلول حل شده در آن می‌باشد. به این فرایند غلاف شدگی و یا در نیام گرفتن invagination گویند.

نوع سلول‌ها

● این فرایند تنها با نوع خاصی از سلول‌های فاگوسیتوز انجام می‌شود. در حیوانات برتر، این فرایند تا حد زیادی به از بین بردن مواد خارجی و پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا) ارتباط می‌یابد.
● پینوسیتوز توسط تمام سلول انجام می‌شود. این حالت معمولاً جذب مولکول‌های حل شده و مواد غذایی کوچکتر اطراف را به عهده دارد.

ویژگی

● سلول‌های فاگوسیتوز معمولاً به لحاظ ذراتی که فرو می‌‌دهند بسیار اختصاصی هستند.
● سلول‌های پینوسیتیک معمولاً به لحاظ مولکول‌هایی که در نیام می‌گیرند، اختصاصی نیستند.

ماهیت ذراتی که جذب یا درونی شده‌اند

● مولکول‌های بزرگ توسط فاگوسیتوز اینترنالیزه می‌شوند. این مولکول‌ها توسط آنزیم‌های هیدرولیتیک پس از اینترنالیزه شدن در هم شکسته می‌شوند.
● در پینوسیتوز، مولکول‌هایی که از پیش شکسته شده‌اند اینترنالیزه می‌شوند.

نوع اندوزوم Endosome

● مولکول‌ها جهت تشکیل وزیکول بلعیده می‌شوند؛ این وزیکول‌ها را فاگوزوم phagosomes می‌نامند. و قطرشان بیشتر از 75ر0 میکرون µm است.
● وزیکول‌های تشکیل شده توسط این فرایند را وزیکول پینوسیتیک یا پینوزوم pinosomes می‌نامند و از نظر اندازه بسیار کوچکتر می‌باشند یعنی در حدود 5ر0 تا 5 میکرون قطر دارند.

میزان مصرف انرژی

● در این فرآیند مقدار زیادی انرژی آزاد می‌شود.
● در پینوسیتوزِ چربی‌های کوچکتر، مقداری انرژی به شکل مولکولهای ATP تولید می‌شود.

نمونه‌هایی از آن

● پروتوزوان‌های protozoans (وابسته به تک یاخته آغازی) خاصی از قبیل آمیب، غذا را به وسیله‌ی فرآیند فاگوسیتوز می‌بلعند.
● سلول‌ها، هورمون‌ها را از محیط اطراف خود با این فرایند جذب می‌کنند.
● در سیستم ایمنی بدن پستانداران، ذرات خارجی خاصی مانند پاتوژن‌ها توسط سلول‌های فاگوسیتوز تخصصی مانند ماکروفاژها اینترنالیزه می‌شوند.
● سلول‌های پوششی یا اپیتلیالیepithelial روده و تخمک انسان، مواد مغذی را با کمک این مکانیسم جذب می‌نمایند
● سلول‌های تار کشنده در گیاهان، آب و مولکول‌های حل شده از خاک را توسط عمل پینوسیتوز بدست می‌آورند.