کارنامه ی جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی دوم با به جا گذاشتن 50 میلیون کشته «20 میلیون در شوروی» و میلیون ها نفر معلول، خونین ترین جنگ تاریخ بشر است. علاوه بر آن 30 میلیون نفر به دلایل مختلف مجبور به جلای وطن شدند «11 میلیون نفر از جلو ارتش سرخ فرار کردند»(1). در عین حال مانند جنگ جهانی اول، این جنگ نیز به توسعه و صنعت و رونق اقتصادی در ایالات متحده ی آمریکا و کانادا کمک کرد، ولی در سایر نقاط جهان چیزی جز خرابی به بار نیاورد.
جنگ جهانی دوم اروپا را به کلی از مرکزیت انداخت. اروپا که پس از جنگ اول جهانی کاملاً تضعیف شده بود هنوز قادر بود در سال های بین دو جنگ به ایفای نقش اساسی در سیاست جهان بپردازد. زیرا در آن زمان قدرت دیگری وجود نداشت که بخواهد یا بتواند جای اروپا را در سیاست بین المللی اشغال کند. آمریکا به سیاست انزواگرایی خود بازگشت و روسیه درگیر مسایل داخلی خود بود و قادر نبود انزوای تحمیل شده از طرف کشورهای سرمایه داری را بی اثر نماید. ولی پس از جنگ جهانی دوم وضع کامل فرق کرد آمریکا دیگر نمی توانست به دلایل منافع و تعهداتی که در گوشه و کنار جهان داشت به سیاست انزواگرایی بازگشت کند. به علاوه با رقیبی رو به رو بود که در صورت سستی منافع حیاتی این کشور را نیز تهدید می کرد. شوروی علی رغم تحمل خسارات سنگین فاتح اصلی جنگ محسوب می شد و عملاً بر نیمی از اروپا مسلط شده بود.
در دنیایی که هیچ قدرتی وجود نداشت، اروپا در کمال ضعف به سر می برد و ژاپن به تسلیم کامل وادار شده بود، کشورهای آمریکا و شوروی به صورت بازیگران اصلی صحنه ی روابط بین الملل در آمدند و جهان را به دو منطقه ی نفوذ بین خود در آوردند و پایه های یک نظام دو قطبی را پی ریختند.

پی نوشت:

1.  S. Bernstion / P. Milza, Histoire du Vingtieme Siecle: 1939 – 1953, op cit, p, III.