روش هاي قرآن در هدايت

قرآن مجيد براي هدايت خلق روش هاي گوناگون دارد كه به اختصار مي آوريم:
اول- ارشاد و ترغيب به نظر در ملكوت آسمان ها و زمين و همه مخلوقات، براي پي بردن به اسرار الهي كه در مخلوقات مودّع است. و از اين راه است كه دل ها آكنده از ايمان به خداوند و عظمت و حكمت او مي شود. اما نظر و فهم دقيق و قانع كننده، نه تقليد و بدعت. و از همين راه است كه خداوند به عقل كرامت بخشيده و درهاي بحث و كنكاش در كشف غوامض و اسرار كائنات در زمين و آسمان را به روي او گشوده است، تا از آنها در زندگاني اين جهاني سود جويد، و بالاتر آنكه معرف و ايمان او به خداوند با گستردگي فهم او از كائنات استوارتر شود.
دوم- بيان قصص گذشتگان، از پيغمبران و امّت ها، از صلحا و مفسدان، به اين طريق كه باعث اعتبار باشد؛ و شناخت سنّت هاي تكوينيّه الهيّه در خلق، از عوامل ترقّي و انحطاط در فرد و جماعت، نه به طريق افسانه سرايي براي گذراندن وقت و ارضاي طبع افسانه پسند مردمان نابالغ.
سوم- بيدار كردن شعور باطني انسان و ارجاع او به فطرت ناآلوده خويش كه خود از خود سؤال كند و خرد و شعور باطني و مواهب فطري و ارتكازي خود را به كار بندد. از آغاز خود و ديگران، از موادّ جهان، از جنبش و حيات، از مآل و پايان امور، از اسباب و علل، از همه اينها بپرسد؛ كه جواب قطعي و هرچند مجمل را از درون خود خواهد يافت.
شناخت اين روش عالي قرآن در به كار بردن فطرت و شعور باطن و تبادرات ذهني بسيار مهم است؛ قوله تعالي:
قُلْ اَفِي اللهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالاَرْضِ.(ابراهيم:10) بگو آيا در خداوند آفريننده آسمانها و زمين شك است؟
اَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَه اَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ.(الواقعه:64) آيا شما آن (كشت) را كاشته ايد يا ما زارع آن بوده ايم؟
چهارم- ترغيب و ترهيب، بشارت و انذار، وعد و عيد، كه قرآن هر دو قسم آن را به كار برده است. وعد و وعيد در زندگاني دنيا و نشان دادن جزاي قهري اعمال، چه در فرد و چه در جماعت در همين دنيا، و وعده نصرت و زندگاني آسان براي افراد متّقي، و زندگاني مشقّت بار و دشوار و مَصارع سوء براي بدكاران و مفسدان، و انحطاط و تبديل براي بدكاران بدنيّت:
وَ كَانَ حَقّاً عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤمِنينَ.(الروم:47) و ياري مؤمنان حقي است بر ما.
وَ مَنْ يَتَّقِ اللهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لاَيَحْتَسِبُ. (الطلاق:2) و هركس تقواي خدا پيشه كند، خداوند براي او محل خروج (از دشواري ها) قرار دهد و از حيثي كه حساب نمي كند روزيش خواهد داد.
وَ اِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرِكُمْ ثُمَّ لاَيَكُونُوا اَمْثَالَكُمْ. (محمّد:28) و اگر روي برتابيد، خداوند گروهي ديگر جز شما را به جايتان خواهد آورد كه همچون شما نباشند.
و همچنين ترغيب به نعيم آخرت كه دائمي و لايزال است، صافي و نامشوب است. و ترهيب كفار به عذاب دائم و خوار كننده.
با تدبّر در آيات نعيم و آيات عذاب، آرمان والاي بشري معلوم مي شود. و انسان آرمان جو كه نمي تواند با هيچ قدرتي از خواستن و جستجوي آرمان فرار كند و مي بيند با رسيدن به هر صورتي از صور عالي و خواستني زندگاني اين دنيا، آرامشي در خود احساس نمي كند و يقين مي كند كه آرمان والاي او نيست و در تشخيص آن دچار اشتباه شده است؛ با تدبّر در آيات نعيم و عذاب قرآن مجيد، يقين حاصل مي كند كه آن آرمان عالي، جز در صوري كه قرآن مجيد ترسيم نموده است قابل قبول نيست.