زیارتگاه باباقاسم، عارف قرن هشتم

باباقاسم ، بقعه ، زیارتگاهی دراصفهان ، مدفن محمدباباقاسم اصفهانی ، عارف قرن هشتم . یکی از مریدان او به نام خواجه سعیدالدین سلیمان بن شرف الدین ابی الحسن بن طالوت دامغانی برای وی در 725 مدرسه ای بنا کرد که از مدارس قدیم است و به نام «امامیه » نیز شهرت دارد. باباقاسم پس از وفات ، در نزدیکی همین مدرسه مدفون شد و سلیمان مذکور در 741 بقعه ای بر مزار وی بنا کرد که از آثار باارزش معماری ایران به شمار می رود (گدار، ج 2، ص 335-336).
بنای بقعه بر روی یک چهارضلعی قرار دارد و پوشش داخلی آن به صورت گنبد نیمه کروی است . در سقف آجری بقعه ، طرح ستاره هشت پر بزرگی دیده می شود که ستاره هشت پر کوچکی را در مرکز گنبد در بر گرفته است . نمای خارجی گنبد عبارت است از هرمی هشت ترک که بر روی یک گردنی هشت ضلعی قرار گرفته است . سردرِ کشیده و مرتفع بقعه از سه قسمت تشکیل شده است : 1) ورودی با قوس تیزه دار و کتیبه بالای آن ؛ 2) نیم طاق بلند با مقرنس بندی زیبای آن ؛ 3) کتیبه بالای سردر. در قسمت فوقانی سردر ورودی کتیبه ثلث معرّقی است از دوره صفویه به خط محمدرضا امامی به تاریخ 1044 که نام آقازمان را که در تعمیر گنبد اهتمام نمود، ذکر کرده است (هنرفر، ص 311). ترکیبی از آجرکاری و کاشی کاری درنمای بقعه به کار رفته است و کاشیهای معرق و خط بنایی آجری بر زمینه کاشیهای فیروزه ای بر جلوه آن افزوده است . چند کتیبه در نمای سردر و دیوارهای داخلی و خارجی بقعه وجود دارد که حاوی تاریخ بنا و نام بانی و تعمیرات انجام شده در بناست .
از نکته های جالب توجه در این بنا که با آثار پیش از آن تفاوت دارد استفاده از رنگ سیاه در کنار رنگهای سفید و آبی روشن و لاجوردی و قهوه ای است .
منابع تحقیق:
(1) آندره گدار، و دیگران ، آثار ایران ، ترجمه ابوالحسن سرو قد مقدّم ، تهران 1365-1368 ش ، ج 2، ص 337-352؛
(2) دونالدنیوتن ویلبر، معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان ، ترجمه عبداللّه فریار، تهران 1365 ش ، ص 195-196؛
لطف اللّه هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان ، اصفهان 1344 ش ، ص 310-314.
منبع مقاله :
دانشنامه ی جهان اسلام، زیر نظر سید مصطفی میرسلیم، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، نشر کتاب مرجع، چاپ سوم، 1386