شناسه مهمترین تفاسیر عامه و خاصه ( ترتیبی )

ردیف

نام اثر

شمار جلد

نام پدیدآورنده

درگذشته

روش تفسیری

گرایش تفسیری

امتیازها یا کاستی ها

1

جامع البیان عن تأویل ای القرآن

30 در 15

محمدبن جریر طبری

310

نقلی-روایی ( توصیفی )

فقهی

گاه گزارش اسرائیلیات و نصرانیات + دارای برگردان فارسی

2

تفسیر عیاشی

3

محمدبن مسعود سمرقندی

320

نقلی – روایی توصیفی

کلامی

ناقص + حذف اسناد گاه نقل اسرائیلیات

3

تفسیر قمی

2

علی بن ابراهیم بن هاشم قمی

329

نقلی – روایی نیم تحلیلی

کلامی

اسناد کلینی، گزارش عباس بن محمد از قمی و ابی جارود

4

تأویلات اهل السنه

10

محمدبن محمود ماتریدی

333

اجتهادی

کلامی

مدافع مبانی اشاعره

5

الکشف و البیان عن تفسیر القرآن

10

ابواسحاق احمدبن ابراهیم ثعلبی نیشابوری

427

نقلی – روایی

فقهی

گزارشی و گزیده گویی

6

النُکت و العیون

6

ابوالحسن علی بن محمد ماوردی

450

گزارش اجتهادی

حقوقی

گزارش کوتاه دیدگاه ها

7

التبیان فی التفسیر القرآن

10

محمدبن حسن طوسی

460

اجتهادی جامع

کلامی-فقهی

پایه گذار شیوه اجتهادی فراگیر تلخیص به دست ابن ادریس

8

لطائف الإشارات

3

عبدالکریم بن هوزان قُشیری

465

گزارش اجتهادی

عرفانی

اشعری کلام شافعی مذهب

9

معالم التنزیل فی التفسیر و التأویل

10

حسین بن مسعود بَغَوی

516

گزارش اجتهادی

فقهی- تاریخی

گاه گزارش اسرائیلیات

10

کشف الاسرار وعدة الابرار

10

احمدبن أبی سعد رشید الدین میبدی

520

گزارش اجتهادی

عرفانی

تشریح دیدگاه های خواجه عبدالله انصاری

11

الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل

4

محمودبن عمر زمخشری

538

اجتهادی

بلاغی – کلامی ادبی

سخنگوی اعتزالیان + روایات فضائل السور

12

المحرّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز

5

عبدالحق ابن عطیه اندلسی

542

نقلی – روایی نیم تحلیلی

ادبی – بلاغی

گاه گزارش اسرائیلیات اشعری کلام و مالکی مذهب

13

مجمع البیان لعلوم القرآن

10

فضل بن حسن طبرسی

548

اجتهادی جامع

کلامی – ادبی

پالایش و پیرایش و آرایش تبیان + تناسب سوره ها + دارای برگردان فارسی

14

روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن

20

حسین بن علی ابوالفتوح رازی

554

اجتهادی جامع

کلامی

تفسیر کهن فارسی جامعیت + گاه اسرائیلیات

15

زاد المسیر فی علم التفسیر

9

ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن جوزی

597

گزارش اجتهادی

فقهی

جدّ نویسنده تذکره الخواصّ

16

مفاتیح الغیب ( التفسیر الکبیر )

33 در 17

محمدبن عمر رازی

602

اجتهادی جامع

کلامی-ادبی

پرنویس و سخنگوی اشاعره

17

رحمة من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن

4

محیی الدین محمد بن عربی

638

اجتهادی

عرفانی

احتمال گردآوری آرای او به دست شاگردانش

18

الجامع لأحکام القرآن

10

محمدبن احمد قرطبی

671

اجتهادی

فقهی

اشعری کلام مالکی مذهب

19

انوار التنزیل و اسرار التأویل

5

عبدالله بن عمر بیضاوی

691

اجتهادی

ادبی – کلامی

متنی برای 10 شرح

20

تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان

10

حسن بن محمد قمی نیشابوری

728

اجتهادی جامع

عقلی – عرفانی

گزیده نویسی و گلچینی از کشاف و کبیر

21

التفسیر الکبیر

7

عبدالحلیم بن تیمیمه

728

اجتهادی

کلامی – سلفی

ستایشگر دودمان اموی و تعصب در عترت ستیزی

22

البحر المحیط

11

ابوحیان محمدبن یوسف اندلسی

745

اجتهادی

ادبی-کلامی

گاه گزارش اسرائیلیات نقد معتزله

23

تفسیر القرآن العظیم

4

اسماعیل بن کثیر دمشقی

774

نقلی-قرآن با قرآن و روایی

سلفی

شاگرد ابن تیمیه نقد اسرائیلیات

24

نظم الدّرر فی تناسب الآیات و السور

8

ابراهیم بن عمربقاعی

885

اجتهادی

تناسب گرا

مباحث اجتهادی در واژه شناسی

25

الدّر المنثور

8

جلال الدین سیوطی

911

نقلی-روایی

-

نقلی محض گاه گزارش اسرائیلیات

26

ارشاد العقل السلیم

5

ابی السعود محمد عمادی

982

اجتهادی

کلامی

تجمیع کشاف و بیضاوی

27

منهج الصادقین فی الزام المخالفین

10

مولا فتح الله کاشانی

988

نقلی – روایی

کلامی

توصیفی – تحلیلی

28

الصافی فی تفسیر القرآن

5

مولا محسن فیض قمی کاشانی

1091

نقلی-روایی توصیفی – تحلیلی

عقلی

دارای مقدمه ای ارزشمند در علوم قرآن + برگردان فارسی

29

البرهان فی تفسیر القرآن

8

سیدهاشم حسینی بحرانی

1107

نقلی – روایی

اخباری گری

گزارش مستند

30

نورالثّقلین

8

عبدعلی ابن جمعه هویزی

1112

نقلی – روایی

اخباری گری

کوشش در گردآوری روایات و اثبات فضائل اهل بیت (علیه السّلام)

31

کنزالدقائق و بحر الغرائب

11

محمدبن محمدرضا قمی مشهدی

1125

نقلی – روایی

ادبی – کلامی

جامعیت و فراگستری برگرفته از بیضاوی

32

روح البیان

10

اسماعیل حقی بروسوی

1127

اجتهادی

عرفانی

عربی و فارسی و ترکی+گزارش روایات ضعیف

33

فتح القدیر الجامع بین فنی الروایة و الدرایة من علم التفسیر

5

محمدبن علی شوکانی

1250

اجتهادی جامع

کلامی

زیدی مذهب و مدافع مبانی اشاعره

34

روح المعانی فی تفسیر القران و السبع المثانی

15

سیدمحمود آلوسی بغدادی

1270

اجتهادی جامع

عرفانی – کلامی

دارای مقدمه ای جامع و آموزنده

35

کشف الاسرار النورانیة القرآنیة

3

محمدبن احمد اسکندرانی

1306

علمی و و تجربی

علمی

پزشک پایه گذار تفسیر علمی

36

فتح البیان فی مقاصد القرآن

15

ابوطیب صدیق خان قنوجی

1307

نیم اجتهادی

تربیتی – اجتماعی

چکیده ای گویا و با زبان روان از تفاسیر پیشین

37

المنار

10 سوره یوسف

محمد عبده + رشید رضا

1323

گزارش اجتهادی

کلامی – اجتماعی تربیتی

سلفی گری افراطی شیعی ستیزی افراطی

38

بیان السعادة فی مقامات العبادة

4

سلطان محمدبن حیدر گنابادی

1327

اجتهادی بهره وری پیشینه از اخبار

عقلی – عرفانی

تناسب گرا – ارائه آرای فلسفی استادش مولا هادی سبزواری + دارای برگردان فارسی

39

محاسن التأویل

8

محمد جمال الدین قاسمی

1332

گزارش اجتهادی

سلفی مرام و پیرو ابن تیمیه و ابن قیم

شاگرد محمد عبده گلچین سخنان پیشینیان

40

القرآن و العقل

3

نورالدین حسینی اراکی

1341

اجتهادی جامع

عقلی

پاسخگویی به شبهات

41

بدایع التفاسیر

1

شمس الدین ابن قیم

1350

نقلی قرآن با قرآن

سیاسی – اجتماعی

تفسیر 109 سوره روی آورد موضوعی

42

فی ظلال القرآن

6

سیدقطب بن ابراهیم شاذلی

1387

اجتهادی سبک حرکتی

سیاسی – اجتماعی

پرنویسی و سبک روزنامه نگاری

43

التحریر و التنویر

30

محمدبن طاهر بن عاشور

1393

اجتهادی جامع

بلاغی-اجتماعی

شاگرد شیخ محمد عبده

44

اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن

10

محمدامین بن محمد شنقیطی

1393

اجتهادی

کلامی –فقهی

امام جماعت مسجد نبوی +سافی افراطی و حمله به شیعه

45

حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر

10

سیدعبدالحجة بلاغی

1399

اجتهادی

علمی اجتماعی – تاریخی

تطبیق با عهدین + ارائه فضای نزول قرآن

46

الکاشف

7

محمد جواد مغنیه

1400

اجتهادی

کلامی – اجتماعی

بی اعتقاد به تناسب آیات + پاسخگویی به شبهات

47

المیزان فی تفسیرالقرآن

20

سیدمحمدحسین طباطبایی

1402

اجتهادی جامع

عقلی – اجتماعی تربیتی

فراگسترساز شیوه قرآن با قرآن + دارای برگردان فارسی

48

الأساس فی التفسیر

11

سعید خوی

1411

اجتهادی جامع

کلامی سیاسی – اجتماعی

دسته بندی مطالب + وحدت موضوعی سوره ها

49

مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن

مائده تا آیه 11

عبدالاعلی سبزواری

1414

اجتهادی جامع

کلامی – تربیتی

نبود اعتقاد به پیوند آیات

50

من وحی القرآن

24

علامه سید فضل الله

معاصر

اجتهادی جامع

سیاسی – اجتماعی تربیتی

عصر گرایی و پاسخ به شبهات

51

الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة

30

محمدصادق تهرانی

معاصر

اجتهادی جامع

کلامی – اجتماعی

عصرگرایی و پاسخ به شبیهات مستشرقان

52

المنیر

16

دکتر وهبه ژحیلی

معاصر

اجتهادی جامع

کلامی اجتماعی – تربیتی

ارائه پیام ها و پندهای آیات + فهرست موضوعات در جلد پایانی

53

من هدی القرآن

18

سیدمحمدتقی مدرسی یزدی

معاصر

اجتهادی جامع

کلامی اجتماعی – تربیتی

دارای مقدمه ای ارزشمند + عصرگرا

54

خواطر الشعراوی حول القرآن الکریم

29

محمد متولی شعراوی

معاصر

اجتهادی جامع

اجتماعی – تربیتی

عصرگرایی و پاسخ به شبهات

55

تسنیم

تاکنون 18

عبدالله جوادی آملی

معاصر

اجتهادی جامع

عقلی اجتماعی – تربیتی

تک آیه ای + شرح گویایی برای المیزان با دسته بندی مطالب