خانه مهدی كجاست؟
نويسنده:محمد جواد طبسی
منبع:مجله پرسمان
بسیاری دوست دارند بدانند امام در كجا زندگی می‏كند . برای روشن شدن این پرسش باید محل سكونت امام زمان - علیه السلام - در چهار دوران به اختصار بررسی شود .

1 . دوران پدر

بدون شك محل ولادت امام مهدی - علیه السلام - شهر سامرا است . او پس از ولادت تا هنگام شهادت امام حسن عسكری - علیه السلام - در سامرا و نزد پدرش می‏زیست . حكیمه خاتون، دختر امام جواد - علیه السلام - بارها امام عصر - عج الله فرجه الشریف - را در خانه امام عسكری - علیه السلام - مشاهده كرد . برخی از یاران امام مانند احمد بن اسحاق نیز وی را همان جا دیده‏اند . امام در یكی از ملاقات‏هایش با ابن اسحاق از جای برخاست; وارد حجره شد و در حالی كه فرزندش را بر شانه قرار داده بود، بیرون آمد . (1)
روزی یعقوب بن منقوش پرسید: مولای من، چه كسی امام است؟ فرمود: پرده را كنار بزن . . . او چنان كرد امام عصر - عج الله فرجه الشریف - را دید . مهدی - علیه السلام - از پس پرده برون آمد و بر زانوی پدر نشست . (2)
امام عسگری، در دقایق پایانی عمر، به عقید خادم فرمود: وارد اتاق شو و كودكی كه در حال سجده است، نزد من آور . . . (3) . این روایات گواهی می‏دهد امام مهدی - عج الله فرجه الشریف - در حال حیات پدر در شهر سامرا و در خانه وی زندگی می‏كرد; اگر چه امام عسكری او را از نظرها پنهان می‏داشت .

2 . غیبت صغرا

امام، در دوران 74 ساله غیبت صغرا، احتمالا در عراق زندگی می‏كرد; زیرا چهار نایب خاصی كه با وی رابطه مستقیم داشتند، در بغداد به سر می‏بردند . آن‏ها نامه‏های مردم را به وی می‏رساندند و پاسخ دریافت می‏كردند . امام صادق - علیه السلام - می‏فرماید: برای حضرت قائم دو غیبت است: یكی كوتاه و دیگری طولانی . در غیبت اول، كسی جز خواص شیعیان وی، جایگاهش را نمی‏داند . (4) به احتمال قوی نایبان خاص آن حضرت، مصداق خواص به شمار می‏آمدند .

3 . غیبت كبرا

درباره محل اقامت امام در دوران غیبت كبرا نمی‏توان به طور دقیق به محلی خاص اشاره كرد . امام صادق - علیه السلام - به ابوبصیر فرمود: نیكوترین منزل مدینه است . (5) علامه مجلسی نیز می‏گوید: همین جمله دلالت می‏كند آن حضرت غالبا در مدینه و اطراف آن به سر می‏برد . (6) امام باقر - علیه السلام - هم به كوه «ذی طوی‏» اشاره فرموده است; (7) اما باید گفت هیچ كس به محل دقیق سكونت امام مهدی - علیه السلام - راه پیدا نمی‏كند; زیرا امام عصر به ابراهیم بن مهزیار فرمود: پدرم از من پیمان گرفته در سرزمینی پهناور و دوردست زندگی كنم تا از نیرنگ‏های گمراهان و متمردان امت تازه به دوران رسیده و گمراه، نهان و مصون باشم . این پیمان مرا بر فراز تپه‏های بلند و ریگزارها و سرزمین‏های مورد اطمینان افكنده است . (8)
برخی احتمال می‏دهند امام در یكی از جزایر دوردست كه با كشور مغرب چندان فاصله ندارد و به جزیره خضرا معروف است، به سر می‏برد . گروهی نیز با منطبق دانستن اوصاف این جزیره با مثلث‏برمودا، آن مكان را محل سكونت امام زمان - عجل الله فرجه الشریف - می‏دانند; زیرا به رغم تلاش‏های فراوان تا كنون كسی به كشف اسرار این مثلث توفیق نیافته است . بی‏تردید این نظر نادرست می‏نماید . (9)
به استناد برخی از روایات، امام عصر - عجل الله فرجه الشریف - در زمان غیبت كبرا در همه جا حضور می‏یابد، و یوسف وار به طور ناشناس میان مردم رفت و آمد می‏كند . هیچ كس وی را نمی‏شناسد تا وقتی خداوند به او اجازه دهد خود را معرفی كند; چنانچه به یوسف صدیق اجازه داد خود را به برادرانش بشناساند . (10)
بر اساس روایت امام صادق - علیه السلام - ، یكی از جاهایی كه امام عصر - عج الله فرجه الشریف - حضور می‏یابد، صحرای عرفات در ایام حج است .
عبید بن زراره گفت: از امام صادق - علیه السلام - چنین شنیدم: زمانی فرا رسد كه مردم امام خود را نبینند . او در روزهای حج مردم را می‏بیند ولی مردم او را نمی‏بینند . (11)
محمد بن عثمان، یكی از نواب اربعه، نیز در این باره می‏گوید: والله ان صاحب هذا الامر یحضر الموسم كل سنة فیری الناس و یعرفهم و یرونه و لایعرفونه; به خدا سوگند، صاحب این امر همه ساله در مراسم حج‏حضور پیدا می‏كند . مردم را می‏بیند و می‏شناسد; ولی مردم - با این‏كه او را می‏بینند - نمی‏شناسند . (12)

4 . عصر ظهور

امام هنگام ظهور در مسجد سهله (13) اقامت‏خواهد كرد . ده‏ها هزار پیامبر در این مسجد نماز گزارده‏اند و محل سكونت‏بزرگانی چون حضرت ابراهیم و ادریس و خضر بوده است . (14) امام صادق - علیه السلام - به ابوبصیر فرمود: ای ابامحمد، گویا حضرت قائم را در مسجد سهله می‏بینم كه با زن و فرزندانش در آن مستقر می‏گردد . ابوبصیر پرسید: آیا مسجد سهله خانه‏اش خواهد بود؟ حضرت فرمود: آری، این مسجد منزل حضرت ادریس است . خداوند هیچ پیامبری را برنینگیخت مگر آن كه در این مسجد نماز گزارد . هر كس در این مسجد بماند، مانند آن است كه در خیمه رسول خدا اقامت كرده است . هیچ مرد و زن مؤمنی نیست مگر آن كه دلش به سوی آن مسجد پر می‏كشد . روز و شبی نیست مگر آن كه فرشتگان به این مسجد پناه می‏برند و در آن به عبادت خداوند می‏پردازند . (15)
ناگفته نماند، هم اكنون در سه گوشه این مسجد سه مقام، با اعمال ویژه، واقع شده است . كه این مقام‏ها به حضرت ابراهیم و ادریس و خضر منسوبند .

پی‏نوشت‏ها:

1) بشارة الاسلام .
2) اثبات الهداة، ج 3، ص 415 .
3) غیبه، شیخ توسی، ص 165 .
4) بحارالانوار، ج 52، ص 155 .
5) همان، ص 153 .
6) همان، ص 158 .
7) تفسیر عیاشی ج 2، ص 56 .
8) با خورشید سامرا، ص 82 .
9) برای آگاهی بیش‏تر به كتاب جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت مراجعه شود .
10) همان، ص 154 .
11) كافی، ج 1، ص 337 .
12) بحارالانوار، ج 52، ص 152 .
13) این مسجد در چند كیلومتری شهر كوفه قرار دارد .
14) بحارالانوار، ج 52، ص 317 .
15) همان .