با خفگي چه كنيم؟

الف: خفگي در آب

غرق شدگي به علت فرو رفتن كامل مجاري تنفسي در آب يا مايع ديگري صورت مي گيرد. غرق شدگان معمولاً به دو علت مي ميرند؛ يك خفگي (كمبود اكسيژن) و ديگري عوارضي كه بعداً ايجاد شده و مربوط به وارد شدن آب در ريه هاست. كمبود اكسيژن خيلي زود به بيهوشي، توقف قلب و خرابي نسج مغز منجر مي گردد. مدتي كه يك نفر مي تواند در آب بماند تا خفه شود در اشخاص مختلف متفاوت است. مثلاً يك نفر غريق اگر در آب دست و پا بزند و هوايي را كه در ريه ها دارد خارج كند، پس از سه دقيقه خواهد مرد، در صورتي كه اگر هنگام غرق شدن سنكوپ كرده و بيهوش شده باشد به طوري كه در حركات تنفسي او وقفه حاصل شده باشد و ضربان قلب آهسته شود ممكن است مدتي طولاني در مقابل مرگ مقاومت نمايد. بايد دانست كه عمل قلب تا چندي پس از قطع كار تنفس ادامه دارد. بنابراين حتي پس از چند ساعت ادامه تنفس مصنوعي ممكن است شخص غرق شده نجات پيدا كند. اگر كمك دهنده تنها است بايد او را براي طلبيدن پزشك بفرستد و در ضمن پتو، زيرانداز، كيف آب گرم تهيه كرده و مقامات قانوني را نيز در جريان امر بگذارد.
براي نجات مغروق نبايد حتي لحظه اي را تلف كرد و به اقدامات زير پرداخت:
1- ابتدا سر او را پايين برده به يك طرف بر مي گردانيم و يك دستش را زير سرش مي گذاريم و اگر جاي سراشيبي است، سر او را در قسمت پايين تر مي گذاريم.
2- دو دست خود را حلقه وار به زير شكمش برده، او را از روي زمين بلند مي كنيم و فشار مي دهيم تا آب از ريه هاي او به خارج بريزد. يا او را طوري روي زانوان خود قرار مي دهيم كه به ششهاي او فشار آمده و آب آنها خالي شود. چنانچه مغروق كودك باشد مچ پاهاي او را گرفته و او را وارونه نگه مي داريم.
3- دهان مغروق را كاملاً پاك كرده، اگر لجن يا خزه يا علفي در حلق اوست خارج مي كنيم. دندان مصنوعي او را بيرون آورده و دهانش را كاملاً تميز مي كنيم.
4- نبض او را در ناحيه گردن مي گيريم تا مطمئن شويم جريان خون برقرار است يا خير و در اين صورت، عدم لمس نبض ماساژ خارجي قلب را با تنفس مصنوعي توأم مي كنيم.
5- تنفس مصنوعي را شروع مي كنيم و در هر دقيقه در حدود 15 بار تنفس مي دهيم تا تعداد آن برابر تنفس طبيعي باشد. تا يك ربع پس از پيدايش تنفس طبيعي نبايد تنفس مصنوعي را قطع كرد.
6- اگر كمك دهنده ديگري در اختيار داريد، لباسهاي خيس مغروق را بيرون آورده و لباس خشك به او بپوشانيد.
7- بدن بيمار را گرم نگه داريد تا از شوك كه در نتيجه ترس و وحشت بيمار ايجاد شده است، جلوگيري بشود.
8- موقعي كه بيمار به هوش آمد، نوشيدني گرم و شيرين به او بدهيد و در ضمن به او اجازه نشستن ندهيد.

ب: خفگي با گازها و مسموميت استنشاقي

گازهاي سمي، گاز سوخت، دود و آتش بخاري، گاز احتراق موتورها و دودي كه در نتيجه انفجارات عظيم يا آتش سوزيهاي بزرگ ايجاد مي شود نيز باعث مسموميت و خفگي مي گردد.دي اكسيدكربن در اثر احتراق ناقص مواد آلي مثل ذغال و چوب به دست مي آيد. اين گاز، گاز خطرناكي است و موارد مسموميت با آن در كشور ما به خصوص در فصل زمستان زياد ديده مي شود. آتش كرسي، اجاق، تنور، بخاري و چراغ نفت سوز در اطاقهاي در بسته باعث مسموميت با دي اكسيدكربن مي گردد. هنگام جنگ نيز در كمينگاهها كه گلوله يا نارنجكي منفجر مي شود مقداري "CO" در فضاي اطراف منتشر مي شود و ايجاد خفگي مي كند. دي اكسيدكربن هر چقدر هم مقدارش كم باشد به علت خاصيت تركيب ثابتي كه به هموگلوبين مي دهد خطرناك مي باشد. "co" نه تنها در گلبول قرمز اثر مي كند، بلكه در پلاسماي خون هم حل مي شود. در مورد زنهاي باردار از جفت نيز عبور كرده و وارد جريان خون جنين مي شود.

علايم خفگي

اولين علامت خفگي حاد عبارت است از: سردرد و سرگيجه و احساس صدا در گوش، سستي، استفراغ، حالت خفقان و همچنين كبودي در نوك انگشتان دست و پا و لبها ظاهر مي شود كه بالاخره به اغما و مرگ مي انجامد.

كمكهاي اوليه

در هنگام بروز اين علايم، ابتدا بايد بيمار را به هواي آزاد منتقل كرده و كروات، يقه، كمربند و ... را باز نموده تا بيمار به آساني بتواند تنفس كند. بيمار را گرم نگهداشته و در صورت شدت خفگي لازم است تنفس مصنوعي را شروع نموده و اين كار را تا مدتي طولاني ادامه داد و چنانچه بيمار دچار ايست قلبي است ماساژ قلبي ضروري است. سرعت انتقال بيمار از محوطه سموم چه از نظر حفاظت بيمار و چه از نظر حفاظت نجات دهنده داراي اهميت است، زيرا ممكن است هنوز اثر گاز در محل از بين نرفته و باعث مسموميت بيشتر بيمار و يا نجات دهنده گردد. بيمار را فوراً بايد به بيمارستان انتقال و در طول راه، در صورت لزوم تنفس مصنوعي را ادامه داد.