انسان‏هاى قبل از آدم

از نظر اسلام و اديان الهى، انسان‏ها فرزندان آدم و حوا بر روى زمين هستند؛ حال آن كه از نظر علمى و با بررسى هايى كه شده، معلوم گرديده كه انسان‏هايى به نام كرومانيون و نئاندرتال وجود داشته‏اند كه نمى توانسته اند صحبت كنند و خميده حركت مى كرده‏اند؛ به اين تناقض چگونه پاسخ مى دهيد؟در روايات مطرح شده است كه امام باقرعليه‏السلام به جابر بن يزيد مى گويد: «گويا تو گمان مى كنى كه خداوند فقط اين عالم را آفريد و بس و همچنين گمان مى كنى كه خداوند بشرى غير از شما نيافريده است؛ آرى به خدا قسم! خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفريد و تو در آخر اين عالم ها و آدم ها هستى».1
برخى از انديشمندان اسلامى بر اساس اين روايات معتقدند كه آدم عليه‏السلام نخستين انسانى نبوده كه گام بر روى كره خاكى نهاده است؛ بلكه قبل از او انسان هاى ديگرى بوده اند كه به دلايل نامعلومى نسلشان منقرض گشته است.2
در خصوص خلقت آدم ديدگاه هاى گوناگونى مطرح شده است كه برخى عبارتند از:
پيش از حضرت آدم، هيچ موجودى از آدم يا شبيه آدم وجود نداشته و حضرت آدم يك دفعه و به طور مستقل خلق شده است.
پيش از حضرت آدم، موجوداتى شبيه آدم و جن بوده اند و سپس يا از بين رفته اند و يا هنوز هم وجود دارند.
پيش از حضرت آدم، انسان‏هايى وجود داشته، ولى تكامل نايافته بودند و به هر دليل از ميان رفته و منقرض شده‏اند و آن گاه حضرت آدم بدون ارتباط با آدم‏هاى گذشته، به طور كامل مستقل آفريده شد.
پيش از حضرت آدم، انسان‏هايى وجود داشته‏اند و تكامل نايافته بودند؛ اما از ميان نرفتند؛ بلكه در بستر تكامل خود به مرحله انسانيت رسيده، حضرت آدم عليه‏السلام نخستين انسان و نخستين پيامبر از نسل همه آدم‏ها بوده و يك باره خلق نشده است.3
از مجموع آيات قرآنى اين نكته به دست مى آيد كه سرسلسله افراد انسانى، موجودى به نام حضرت آدم عليه‏السلام بوده است و افراد نسل او بر اثر نطفه هايى كه در رحم مادرانشان انعقاد پيدا مى كنند، ايجاد مى شوند؛ اما اين كه خود آدم چگونه پيدا شده، از جمع آيات به اين نتيجه مى رسيم كه حضرت آدم عليه‏السلام بدون پدر و مادر، از عناصر خاكى و روحى الهى ايجاد شده است.بنابراين اگر هم شواهدى دال بر وجود موجوداتى شبيه به انسان در سال هاى بسيار دور پيدا شده است، منافاتى با اين مسئله ندارد كه انسان هاى فعلى از نسل آدم وحوا مى باشند و آدم و حوا از نسل انسان ها يا شبه انسان‏هاى گذشته نمى باشند و در علم امروز هم چنين چيزى اثبات نشده است و تنها در حد يك فرضيه آن هم در نزد بعضى از زيست شناسان مطرح مى باشد.

پى‏نوشت:

1. صدوق، خصال، ج‏2، ص‏450؛ بحارالانوار، ج‏63، ص‏83-82.
2. سبحانى، منشور جاويد، جعفر سبحانى، ج‏4، ص‏94؛ قريشى، ج‏1، ص‏50-49.
3. ر.ك: يوسفى اشكورى؛ بازخوانى قصد خلقت؛ محمدتقى جعفرى، آفرينش انسان؛ مصباح يزدى، معارف قرآن؛ مشكينى، تكامل در قرآن؛ سبحانى، خلقت انسان؛نصرى، مبانى انسان‏شناسى در قرآن؛بازرگان، طبيعت و تكامل؛ سبحانى، داروينيسم يا تكامل انواع؛ احد فرامرز قرإ؛ ّّ ملكى، موضع علم و دين در خلقت انسان.