از پُز روشنفكرى تا فرار از اضطراب!

كنكاشى درباره علل افزايش مصرف دخانيات در دانشگاه‏ها

يكى از معضلات امروز جامعه ما، گسترش روزافزون استفاده از دخانيات، به ويژه سيگار، در ميان مردم و به خصوص جوانان است، در ميان دانشجويان نيز طى ساليان اخير، مصرف سيگار و حتى كشيدن قليان رشد داشته است. به همين خاطر، اين بار براى پرسش از علت مصرف سيگار و قليان، به سراغ دانشجويان رفته، از نظرات آنها اطلاع پيدا كرديم. قبل از ورود به بحث اصلى، بد نيست اين را هم بدانيد كه «بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانى، روزانه حدود 13 هزار و پانصد نفر در دنيا بر اثر بيمارى‏هاى مرتبط با مصرف دخانيات، جان مى‏بازند. محققان معتقدند كه زيان كشيدن قليان، بسيار بيشتر از استعمال ساير انواع دخانيات و حتى سيگار است.
ديگر عادى شده!
رضا حسينى‏پور، دانشجوى رشته فيزيك، با بيان اين‏كه سيگار كشيدن در بسيارى از دانشگاه‏هاى كشور، متأسفانه به يك امر كاملاً عادى تبديل شده است، گفت: در حالى كه در تلويزيون و در فيلم‏ها و اخبار از مضرات سيگار كشيدن سخن گفته مى‏شود، اما متأسفانه در فضاى دانشگاه، همتى براى مقابله با سيگار وجود ندارد و حتى علناً در بوفه‏هاى دانشگاه‏ها هم، سيگار فروخته مى‏شود؛ حال آن كه از جامعه نخبه دانشگاهى، انتظار ديگرى مى‏رود.
وى همچنين افزود: دانشجويانى كه در خوابگاه و يا فضاى باز دانشگاه سيگار مى‏كشند، بايد توجه داشته باشند كه افرادى كه با آنها در يك اتاق خوابگاهى زندگى مى‏كنند، از اين سيگار كشيدن‏ها آسيب مى‏بينند؛ حتى پزشكان معتقدند كه دود سيگار، سبب چشم درد، آلرژى و ناراحتى‏هاى معده‏اى در اطرافيان فرد سيگارى مى‏شود. علاوه بر اين، استعمال سيگار توسط فرد، باعث تغيير رنگ دندان‏ها و بوى دهان او و نيز موجب آزار و اذيت ديگران مى‏شود.
شب ‏بيدارى با سيگار و قليان!
احسان مولودى‏زاده، دانشجوى رشته ادبيات فارسى نيز با بيان اين‏كه سيگار كشيدن در جمع‏هاى دانشجويى و به خصوص در خوابگاه‏ها، مثل غذا خوردن و تخمه شكستن شده است، گفت: من بارها ديده‏ام كه برخى از همكلاسى‏هاى خودمان، به ويژه در شب‏هاى امتحان، براى آن كه بيشتر بيدار بمانند و درس بخوانند و همچنين اضطراب كمترى داشته باشند، پكى به سيگار مى‏زنند و حتى ديگران راهم دعوت به سيگار كشيدن مى‏كنند. وى همچنين ادامه داد: به نظر مى‏رسد كه مصرف دخانيات، به ويژه سيگار در ميان دانشجويان، نشانه مردانگى تلقى شده است و بعضى‏ها نيز سيگار كشيدن را پُز روشنفكرى! مى‏دانند و به خيال خودشان با كشيدن سيگار برگ، شبيه امثال ماركز مى‏شوند. چند وقت پيش يكى از دوستان من كه گاهى اوقات سيگار مى‏كشد، به همين موضوع اشاره و به آن هم افتخار مى‏كرد.
دختران و مصرف دخانيات
رضا سويلى، دانشجوى مقطع كارشناسى ارشد رشته فلسفه است. او مى‏گويد: خواهر من در حال حاضر، دانشجوى مقطع كارشناسى يكى از دانشگاه‏هاست. خودش تعريف مى‏كرد كه در درون خوابگاه، بساط قليان كشيدن دختران دانشجو فراهم است و معمولاً در هر بلوك خوابگاهى مى‏شود چند اتاق را پيدا كرد كه پاتوق اين گونه دانشجوهاست. علاوه بر اين، سيگار كشيدن هم در ميان برخى از آنها به چشم مى‏خورد. با اين وجود، مسئولان خوابگاه‏ها، چندان اهميتى به اين مسئله نمى‏دهند و حتى تذكر جدى هم نمى‏دهند كه اين، واقعاً تأسف‏بار است. خود من اوايل فكر مى‏كردم كه دختران دانشجو، اصلاً دنبال اين جور برنامه‏ها نيستند؛ اما با اين اوصاف، بايد فكرى هم به حال آنها كرد!
دخترها سيگارى‏ترند يا پسرها؟
حرف‏هاى اين دانشجو كه البته به نقل از خواهر دانشجويش بود، موجب شد تا از سر كنجكاوى چرخى در دنياى اينترنت بزنم تا در اين باره آمارى پيدا كنم كه موفق به ديدن سايت سازمان زندان‏ها و اقدامات تأمينى و تربيتى كشور شدم. در اين سايت، چنين آمده بود: «تحقيقات علمى حاكى از افزايش 3 برابرى ميل به مصرف سيگار، در بين دختران دانشجو، نسبت به دانشجويان پسر مى‏باشد».
الكى قضيه را گنده نكنيد
يكى از دانشجويان كه نخواست نامى از او در گزارش برده شود و البته به قول خودش، گاهگاهى پكى به سيگار مى‏زند، در گفت‏وگو با ما اظهار داشت: شما خبرنگارها و مطبوعاتى‏ها، بى‏خود يك مسئله را بزرگ مى‏كنيد! مگر سيگار كشيدن يك دانشجو، چه ايرادى دارد؟ سيگار كشيدن كه اولاً حرام نيست و ثانياً مواد مخدر هم به حساب نمى‏آيد كه بگوييد جرم است و مجازات خاصى خود را دارد. او همچنين درباره قليان كشيدن دانشجويان گفت: اگر واقعاً قليان كشيدن ايراد دارد، پس چرا در پارك‏ها و قهوه‏خانه‏ها اجازه مى‏دهند كه مردم قليان بكشند. گذشته از اين من شنيده‏ام كه قليان كشيدن نه تنها ضررى ندارد، براى آرامش اعصاب و روان هم خوب است؛ پس چرا مى‏گويند كه قليان نكشيد؟
نقش سينماى غرب در سيگارى كردن جامعه ايرانى‏
قاسم شعبانى، دانشجوى سال دوم رشته حقوق است. او حرف‏هاى خود را اين گونه آغاز كرد: ترم اولى كه وارد دانشگاه شدم، نشريه دانشجويى كه مطالعه مى‏كردم، چنين آمده بود: بر اساس آمار يكى از خبرگزارى‏هاى معتبر بين‏المللى، در 75 درصد فيلم‏هاى هاليوودى، نقش اول فيلم، دخانيات استعمال مى‏كند. فيلم‏هاى غربى، جوانان ما را به مصرف سيگار دعوت مى‏كنند و متأسفانه در بسيارى از فيلم‏هاى سينمايى ما نيز اين مسئله به شكل محدودترى وجود دارد. بسيارى از دانش‏آموزان، در دوره دبيرستان با سيگار آشنا مى‏شوند و كم كم در برخى از آنها اين مسئله به مواد مخدر كشيده مى‏شود و در دانشگاه هم اين گونه معضلات به نوعى وجود دارند. با همه اين مسائل، مسئولان دانشگاه‏ها بايد با برنامه‏ريزى‏هاى فرهنگى، به مقابله با استعمال دخانيات بپردازند و گرنه با برخوردهاى مقطعى، هيچ چيز حل نمى‏شود.
چند آمار تكان‏دهنده‏
بعد از سخنان دانشجويان، سخنان كارشناسان مسائل اجتماعى را بشنويم؛ اما قبل از آن، بد نيست نگاهى به چند آمار جديد پيرامون استعمال دخانيات در كشور بيندازيم:
- دخانيات، سالانه 2 تا 3 هزار ميليارد تومان سرمايه بهداشتى كشور را غارت مى‏كند.
- ايران در حال حاضر، پانزدهمين واردكننده بزرگ سيگار در دنيا مى‏باشد.
- 90 درصد از مبتلايان به سرطان ريه و حنجره در كشور، سيگارى هستند.
- سيگار علاوه بر آن‏كه سبب مرگ زودرس مى‏شود، در هر 10 دقيقه، جان يك انسان را مى‏گيرد.
- روزانه 20 ميليارد نخ سيگار در تمام دنيا دود مى‏شود و از اين طريق، ميلياردها دلار از ميان مى‏رود.
سيگار، راه مقابله با استرس نيست‏
دكتر عليرضا آقايوسفى، روان‏شناس و استاد دانشگاه، در گفت‏وگويى پيرامون بحث قليان كشيدن در دانشگاه‏ها، گفت: اولاً بايد توجه داشت كه قليان در يك دوره 10 ساله از سوى دولت مجاز بود؛ همان‏طور كه تا دو سه سال پيش هم در خيلى از مجامع عمومى، جلوى قليان كشيدن گرفته نمى‏شد. بنابراين، تا حدودى، استعمال آن در محيط دانشگاه طبيعى است. نكته دوم بحث، ناظر به اين مسئله است كه بدانيم به دليل مشكلات اقتصادى، اشتغال و...، بسيارى از مردم و به ويژه دانشجويان، براى مقابله با اضطراب‏ها و فشارهاى روانى، به مصرف سيگار و قليان و از اين دست مواد روى مى‏آورند؛ به خيال اين كه با سيگار كشيدن، اضطراب روانى آنها كم مى‏شود؛ حال آن كه ثابت شده كه استعمال دخانيات، حتى مى‏تواند اضطراب‏آور باشد و موجب معضلات روانى ديگرى براى فرد شود.
آموزش، راه درمان است‏
وى همچنين تصريح كرد: به اعتقاد من، مسئولان دانشگاه‏ها براى مقابله با گسترش مصرف دخانيات در دانشگاه‏ها، بايد دوره‏هاى آموزشى افزايش مهارت‏هاى حل مسئله و مقابله با اضطراب روانى را براى دانشجويان داير كنند و از اين طريق، نوعى خودكنترلى را به دانشجويان، آموزش دهند.
همچنين به دانشجويان نيز توصيه مى‏كنم كه بيش از هر چيز، اين گونه آموزش‏ها را جدى بگيرند؛ زيرا در غير اين صورت، مشكل آنها حل نمى‏شود.