خنثي كردن غول امتحان

چگونه اضطراب كودكان مان را كاهش دهيم ؟

اغلب دانش آموزان در ايام امتحانات چنان دچار اضطراب، تشويش، نگراني و هيجانات ناخوشايند مي شوند كه برخي از آنان مبتلا به حالت تهوع، تپش قلب، بي اشتهايي، بي خوابي، معده درد و ... مي شوند.از سوي ديگر، ترسهاي محيطي، فشارهاي رواني منفي و نگراني درباره استعداد و توانايي يادگيري اوست كه موجب عدم تمركز، آشفتگيهاي ذهني، ارزيابي غلط، واكنشهاي ناخوشايند جسماني و افت تحصيلي او مي شود كه معمولاً اين اضطراب بين سنين 11-10 سالگي يعني زماني كه فرد در مقطع ابتدايي آغاز مي شود و با بالا رفتن مقطع تحصيلي اضطراب افزايش مي يابد.

عوارض اضطراب:

اضطراب باعث ترشح بيشتر غده آدرنالين، تپش قلب، سفتي عضلات، تنگي نفس، تعريق زياد، خارش و سوزش در انگشتان و ... مي شود.

عوامل به وجود آورنده

سه عامل اصلي در بروز اضطراب امتحان در دانش آموزان مؤثرند:
عوامل فردي: مانند توقع بيش از اندازه از توان خود، ضعف اعتماد به نفس، كم بودن انگيزه موفقيت، تفكر منفي درباره تواناييها و استعدادهاي خود، احساس رقابت بيش از اندازه و ...
عوامل خانوادگي: مانند سخت گيريهاي بيش از اندازه، عدم حمايت و تشويق دانش آموز وجود والدين مضطرب و پريشان، ايجاد رقابتهاي غيرمنطقي بين فرزندان خانواده، تهديدهاي بي مورد والدين، اختلافات والدين به خصوص در روزهاي امتحان و ...
عوامل مدرسه اي: انتظارات بالاي آموزگاران، محيط نامناسب امتحان، مقررات خشك و رسمي جلسات امتحان، ايجاد رقابتهاي ناسالم و ...

نقش والدين و مربيان

والدين و مربيان مي توانند به منظور كاستن از شدت نگراني و اضطراب امتحان در فرزندان، نكات زير را به آنها گوشزد كنند:
وقت خود را تنظيم كنند، يك برنامه ريزي خوب و قابل اجرا باعث يادگيري بهتر مي شود و يادگيري بهتر باعث كاهش و از بين رفتن اضطراب امتحان مي شود.
با مطالعه صحيح و به موقع، اعتماد به نفس خود را بالا برده تا با اطمينان بيشتري به سؤالات پاسخ دهند.
مطالعه مستمر از ابتداي سال داشته باشند و نه پرخوانيهاي شب امتحان.
آگاهي و استفاده از روشهاي آرامش دهي و آرام سازي در كاهش اضطراب و مثبت انديشي درباره خود و توان هنري خود.

عوامل مؤثر كدامند؟

مطالعه مؤثر: چنانچه دانش آموزي با روشهاي مطالعه آشنا باشد، مي تواند به راحتي مطالب درسي را مطالعه كند، خوب به خاطر بسپارد و هر زماني كه نياز داشت، مطالب آموخته شده را به ياد آورد.
براي ايجاد انگيزه نياز است پيش مطالعه داشته باشد. جهت تمركز حواس در هنگام مطالعه براي خود از مطالب خوانده شده سؤال در آورد. ضمن مطالعه متن كتاب نكات مهم را علامت بزند، زير آنها خط بكشد و يا يادداشت نمايد، همچنين خلاصه نويسي كند و با نوشتن كلمات كليدي يادآوري را راحت تر انجام دهد ضمن اين كه تفكر و تمركز عميق بر مطالب مورد مطالعه داشته باشد و با مرور و بازبيني و دوباره خواني سبب تثبيت و طبقه بندي مطالب گردد و گذراندن اين مراحل، باعث كاهش اضطراب امتحان مي گردد.
عوامل محيطي مزاحم: مكانهاي پر سر و صدا، عدم نور كافي (نور كافي براي مطالعه 75- 60 وات مي باشد كه از سمت مخالف به روي دست فرد بتابد)، گرماي نامناسب و فضاي نامناسب، ... همه موارد باعث حواس پرتيهاي ناخود آگاه در فرد مي شود.

اقدامات پيشگيرانه توسط والدين:

با برخي اقدامات ساده جلوي اضطراب فرزندانتان را بگيريد، نگران بودن هيچ كمكي به آنان نمي كند.
- به فرزندتان بگوييد چشم اندازي روشن از آينده در ذهنش تجسم كند. به او يادآوري كنيد كه آينده اش ارتباطي با چگونه امتحان دادن او ندارد. او امتحانات و آزمونهاي ديگري هم در پيش رو دارد.
خيلي از دانش آموزان از يك يا دو درسي نمره نمي آورند، ولي بعد از تلاش مجدد مي توانند به موفقيتهاي چشمگيري برسند.
- موقعيت و عملكرد فرزندتان را در گرو نمره امتحاني قرار ندهيد، چون فقط امتحان و نمره نشانگر ميزان يادگيري او نيست، بلكه موقعيت او بستگي به مطالعه و تلاش براي يادگيري بيشتر دارد.
- به جاي مضطرب شدن، خودش را موفق ببيند. مدام به خود بگويد "من امتحاناتم را به خوبي خواهم داد".
- نسبت به خواب، خوراك و آرامش رواني فرزند خود در روزهاي امتحان محتاط و دقيق باشيد. دقت داشته باشيد كه شب قبل از امتحان به موقع بخوابد و صبح، صبحانه اي مناسب و كافي بخورد.
تصور نكنيد اگر شب قبل از امتحان تا صبح بيدار بمانند، مطالب در حافظه شان بهتر جايگزين مي شود. اين كار تنها موجب عدم تمركز و خواب آلودگي آنها در سر جلسه امتحان مي شود.
- قبل از امتحان با ايجاد و برقراري آرامش منزل و ارتباط بين اعضاي خانواده، موجب آرامش فكري فرزندتان شويد.
- پرخواني تا لحظات آخر، تنها اضطراب و تشويش نوجوان را زيادتر مي كند.
- در هنگام امتحان دادن، قبل از پاسخگويي به سؤالها، توصيه كنيد كه چند لحظه صبر كند و سپس شروع نمايد.
- در هنگام پاسخگويي از ساده ترين پرسشها شروع كند، زيرا به تدريج كه مي نويسد، اعتماد به نفس بيشتري پيدا مي كند.
- براي نوشتن پاسخها، ابتدا نكات مهم آن را يادداشت كند، سپس به توضيح آن بپردازد. اين كار از بي هدفي و سرگرداني و تكرار مطالب جلوگيري مي كند.
- چنانچه در حين امتحان دچار تشويش و نگراني شد،از روشهاي كاهش اضطراب استفاده نمايد. يك روش ساده و قابل اجرا اين است كه برگه امتحان را برگرداند، چشمها را ببندد، نفس عميق كشيده، بعد از شمارش تا عدد 10، آهسته نفسش را رها كند.
روش ديگر: با خود بگويد "من بعداً مي توانم مضطرب شوم، اما الآن بايد امتحان دهم." و يا مدام جملات دلگرم كننده به خودش بگويد و تفكرات مثبت را جايگزين تفكرات منفي كند، مانند: در صورت فراموشي پاسخ با آرامش به خود بگويد من مي توانم جواب را بنويسم، كمي وقت لازم است تا يادم بيايد و ... يا كمي حواسش را پرت كند: مثلاً قدري به آنچه در اطرافش مي گذرد، توجه كند.
- كمك و دلگرم نمودن والدين در هنگام امتحانات باعث افزايش اعتماد به نفس در فرزندان مي شود.
- خواست و انتظارات خارج از توان فرزندانتان نداشته باشيد.
- والدين سعي كنند هميشه درباره امتحان دادن صحبت كنند و فرزندان را از آن نترسانند.
- يادآوري به فرزندان در رابطه با اين كه موفقيتهايي نيز در امتحانات گذشته داشته اند پس باز هم مي توانند مانند سابق موفق باشند.
- يادآوري به فرزندان خود كه شب امتحان زمان يادگيري نيست، بلكه داشتن مطالعه مستمر و درست و برنامه ريزي صحيح مرور به موقع و به جا، باعث يادگيري بهتر و در نتيجه استرس و اضطراب كمتر مي شود.

كلام آخر

با توجه به اين كه در نظام آموزش و پرورش كشورمان ارزشيابي نمره ها ملاك مي باشد و سرنوشت چند ساله دانش آموزان فقط در نصف روز رقم مي خورد (كنكور) هر قدر دانش آموزي در طي سالها زحمت كشيده و درس خوانده باشد، در صورتي كه در ساعات آزمون، شرايط مناسبي نداشته باشد و به هر دليلي نتوانند از پس سؤالات برآيند، زحمات فوق به هدر مي رود و همين موضوع باعث بروز اختلالات شديد روحي و رواني در آنها مي شود. به جز نظام ارزشيابي كه همواره با ايجاد استرس و اضطرابي كه در بر دارد سبب مشكلات روحي براي دانش آموزان مي شوند و فهم مطالب درسي را كاهش مي دهند، عواملي همچون تأكيد خانواده ها بر نمره 20، ايجاد ترس و دلهره بي جا از سوي خانواده به منظور كسب نمرات بالاتر و تأكيد بيشتر از حد آنها درباره درس خواندن و ترس از مردودي جزو عواملي هستند كه بر اضطراب دانش آموزان مي افزايد و سبب بروز انواع مشكلات روحي و رواني در آنها مي شود. بنابراين بهتر است در سيستم آموزشي كشور به جاي تأكيد بر محفوظات دانش آموزان، به سمت يادگيري هدايت شود تا به اين ترتيب از استرس و اضطرابهاي بي جا و افت تحصيلي جلوگيري به عمل آيد و با جايگزين كردن ارزشيابي توصيفي به جاي ارزشيابي نمره اي، موفقيت دانش آموزان را در امر يادگيري افزايش دهيم.