مصاديق كمال

مصاديق كمال در دعاهاي امام زمان(ع)

اشاره:
اين صفحه اختصاص به ارائة مطالبي دارد كه از سوي خوانندگان عزيز موعود ارسال شده است. هرچند حجم بالاي اين مطالب و مختصر بودن مجال ما، امكان درج كامل اين آثار را از ما سلب نموده است، اما ضمن تقدير از دوستان بزرگواري كه مجله را مورد لطف قرار مي‌دهند، بنا بر وعده اي كه نموديم، بخش‌هايي از مطالب اين عزبزان را به جملة موعوديان، تقديم مي كنيم. از همين رو توجه شما را به مقالة ارسال شده توسط جناب آقاي احمد مسائلي جلب مي‌كنيم.
حضرت صاحب‌الامر- ارواحنا فداه- در دعاي پس از زيارت شريف «آل ياسين» كه ترنم معشوق است به بيان هدف آفرينش و كمال انسان مبادرت نموده و اين چنين مي‌فرمايند:
بارالها از تو مي‌خواهم كه بر محمد كه پيامبر رحمت توست و علم نور تو است، درود و صلوات بفرستي و قلبم را از نور يقين مملو گرداني و سينه‌ام را از نور ايمان و انديشه‌هايم را از نور انديشه‌هاي مفيد و عزم و اراده‌ام را از نور علم و دانش صحيح و نيرو و قدرتم را از نور عمل و كردار صحيح و زبانم را از نور صدق و دينم را از نور بصيرت‌ها و آگاهي‌هايي كه از جانب خودت هست و چشمم را از نور بصيرت و روشنايي و گوشم را از حكمت آكنده نمايي.
قبل از شروع بيان توضيح اين قسمت از دعا تذكر اين نكته لازم است كه ائمه اطهار(ع) در بعضي از دعاها در مقام تعليم به انسان‌هاي ديگر هستند و مي‌خواهند به آنها اموري را آموزش دهند.
امام زمان(ع) در اين قسمت از دعا، نخستين درخواست خويش را از خداوند متعال، امر «يقين» مطرح فرموده‌اند كه از اولويت‌ آن بر ديگر درخواست‌ها معلوم مي‌شود اين امر از مهم‌ترين جنبه‌هاي وجودي انساني است كه مي‌خواهد به كمال خويش نائل گردد. يقين محور تمام حركت‌ها و پويايي‌ها و كمال‌ها و شرابي بس گواراست.
دومين امري كه آن حضرت(ع) از خداوند متعال تقاضا نموده‌اند «نور ايمان» است، البته ايماني كه به حقيقت تعلق بگيرد. ايمان به حق نوراني است ولي ايمان به باطل داراي ظلمت و تاريكي است.
امام عصر -ارواحنا فداه- در سومين مرحله خواستار «نور نيات» شدند. امام(ع) در اين قسمت از دعا خواستار انديشه‌هاي نوراني شده‌اند و انديشه‌هاي نوراني انديشه‌هاي صحيح هستند.
انسان كامل و آرماني با توجه به اين سخن صاحب‌الامر(ع) عبارت است از انساني كه انگيزه‌هاي انجام اعمال او، انگيزه‌هاي نوراني باشد.
آن حضرت(ع) در چهارمين مرحله از دعا خواستار «نور علم» نسبت به ارادة خويش شده‌اند. ممكن است اين سؤال قابل پرسيده شود كه چرا امام(ع) خواستار علم مفيد و صحيح براي ارادة خويش شده‌اند.
در پاسخ بايد گفت آنچه مبدأ اراده انسان است علم اوست و لذا اگر اين علم صحيح نباشد، ارادة انسان نيز ره به خطا خواهد پيمود.
اين بحث در مباحث فلسفه و علم اخلاق بسيار گسترده‌تر از سطح موجود مورد بررسي قرار گرفته است علاقمندان مي‌توانند به كتابي از نويسنده، در اين‌باره مراجعه فرمايند.1
آنگاه امام عصر(ع) در عبارت بعدي اين دعاي شريف خواستار «نور عمل» شده‌اند و از خداوند متعال درخواست نموده‌اند كه نيرو و قدرت ايشان را پر از عمل صالح فرمايد، به اين معني كه بسيار موفق به انجام اعمال صالح گردند.
عمل صالح يكي از جنبه‌هاي وجودي انسان است كه انسان كامل و كسي كه در حال حركت به سوي كمال خويش است در صدد تطبيق اين جنبه از جنبه‌هاي وجودي خويش با خواست خداوند متعال است و چنين انساني به كمال لايق خويش در اين محور دست يافته است.
اين دعاي شريف در اين فرازها در صدد بيان جنبه‌هاي گوناگون وجودي انسان است كه چنانچه با خواست الهي هماهنگ شود، انسان به طرف كمال مطلوب حركت خواهد نمود.
امام زمان(ع) در ششمين فقره از اين دعا خواستار «زبان صادق و راستگو» شده‌اند. اين خواستة امام- اروحنا فداه- نيز يكي از جنبه‌هاي وجودي انسان است كه در صورت تطابق با درخواست خداوند متعال، مسير كمال الهي در اين بعد طي خواهد گرديد.
در ادامه آن حضرت(ع) خواستار «نور بصيرت خدايي» در دين گرديده‌اند. در كلمات ائمه اطهار(ع) نيز همين خواسته بيان گرديده است و آن حضرات(ع) خواستار بصيرت در دين شده‌اند. همچنين اعطاي «چشم با بصيرت» را از ذات الهي درخواست نموده‌اند. چشم با بصيرت چشمي است كه به حقايق اشياء‌ دست يافته و به اشياء با ديدة عبرت مي‌نگرد.
امام عصر(ع) در مورد كمال انسان در زيارت ناحية مقدسه نيز چنين مي‌فرمايند:
بارالها، مرا به نعمت خويش روشني بخش، به آنچه قسمت ما كردي راضي فرما، مرا به نعمت و بخشش‌هايت بپوشان، و مرا از مكر و نقمت‌ها دور دار، و مرا از خطا و لغزش حفظ كن، و گفتار و عمل مرا درست بدار، و به من توفيق عمل و فرصت عمل در دوره حيات عنايت كن، و مرا از ترس و بيم و بيماري‌ها مصون نگاه دار، و مرا به واسطة اوليائم و به واسطة فضل و بخششت به بهترين آنچه آرزو دارم برسان. بارالها بر محمد و آل او درود بفرست، و توبه مرا پذيرا شو، و به اشك من ترحم نما، و لغزشم را كم كن و سختي حال مرا برطرف ساز و خطاهايم را بيامرز و ذرية مرا اصلاح فرما. بارالها در اين شهادتگاه مورد تعظيم و جايگاه مورد تكريم هر گناهي را از من ببخش و هر عيبي را بر من بپوشان و هر غمي را از من برطرف كن و رزق مرا وسعت ده و هيچ جاهلي را باقي مگذار و هر جهلي را تبديل به علم كن و هيچ فسادي را براي من باقي مگذار و آن را برطرف فرما و آرزوهايم را برآورده نما و تنگناها و مضيقه‌هاي مرا به وسعت و گشايش برسان و هر پريشاني را از من برطرف كن و هر امر ناقصي را از من به كمال و تمام برسان و مال مرا افزايش ده و خلق مرا نيكو فرما و انفاق مرا امر پايداري قرار بده و هر مشكلي را از من حل نما و هر بدي را از من اصلاح فرما، و هر محسودي را از من برطرف فرما، و هر دشمني را از من بگردان و هر شري را از من كفايت نما و بيماري‌هايم را شفا ده و هر دوري را از خويش براي من تبديل به نزديكي نما و هر پراكندگي را تبديل به اجتماع و پيوستگي گردان و هر خواهش مرا اجابت نما.
پروردگارا از تو خواستار خير دنيا و ثواب آخرت هستم. پروردگارا ما را به غناي خويش با حلالت از حرامت بي‌نياز فرما. پروردگارا ما را به فضلت از همه خلق بي‌احتياج نما. پروردگارا از تو خواستار علم نافع و قلب با خشوع هستم. پروردگارا به من يقيني شفا دهنده و عملي خالص عطا فرما.
پروردگارا به من صبر زيبا و اجر و پاداش بزرگ و بسيار و شكرگزاري نعمتت را به من عطا فرما و احسان و كرامتت را نسب به من زياد فرما و گفتار مرا در ميان مردم مورد قبول قرار ده.
پروردگارا اعمال مرا در نزد خودت رفيع و قبول فرما و براي من در اعمال خيرم پيرواني قرار ده و دشمن مرا نابود كن. بارالها بر محمد و آل محمد در لحظه لحظة شب و روز درود فرست. و مرا از شرور اشرار كفايت كن. و از گناهان و سنگيني‌هاي آن و از آتش جهنم حفظ كن و به دار قرار وارد فرما. و مرا و همة برادران و خواهران ديني‌ام را به رحمت و كرم خودت بيامرز اي بخشاينده مهربان.2

پي‌نوشت‌ها:

1. مسائلي، احمد، فسلفة اخلاق و علم اخلاق، فصل 16 و 17.
2. زيارت ناحيه مقدسه صاحب الزمان(ع).