پُكِ آخر

از هر دو نفري كه سيگار كشيدن را از دوره جواني شروع مي‌كنند، يك نفر به علت عوارض آن، جان خود را از دست مي‌دهد. اين واقعيت تلخ را تحقيقات كارشناسان ثابت مي‌كند. سالانه بيش از پنجاه هزار نفر در ايران بر اثر استعمال دخانيات جان خود را از دست مي‌دهند. اين آمار در معيار جهاني به روزانه ده‌هزار نفر مي‌رسد، اين آسيب‌ها به دليل بيش از چهارهزار نوع ماده سمي و خطرناك موجود در تركيبات سيگار است كه انواع سرطان‌ها و سكته‌هاي قلبي و مغزي از عوارض آن به شمار مي‌آيد.
تا چند سال پيش، كشيدن سيگار در كشورهاي اروپايي هيچ محدوديتي نداشت، اما از سال 2004 كشور ايرلند كشيدن سيگار را در اماكن عمومي ممنوع اعلام كرد و به دنبال آن كشورهاي سوئد و ايتاليا نيز قوانيني براي منع استعمال دخانيات وضع كردند. امروزه در بيش‌تر كشورهاي اروپايي محدوديت‌هايي در اين‌باره اعمال مي شود. در كشور فرانسه كشيدن سيگار در بيمارستان‌ها، مدارس، ادارات، ايستگاه‌هاي راه‌آهن و فرودگاهها ممنوع است و متخلفان با جريمه‌هاي نقدي تا سقف 68 يورو رو‌به‌رو مي‌شوند. در انگلستان اين جريمه‌ها شديدتر است و گاه تا 2500 پوند هم مي‌رسد.
يك تأمل:
اين كه آمريكا و كشورهاي اروپايي با وضع اين قوانين سخت و ايجاد محدوديت‌هاي بسيار مي‌كوشند مصرف دخانيات را در كشورشان كاهش دهند، اما از آن سو، شركتها و كارخانجات توليد دخانيات آن‌ها هر چه بيش‌تر محصولات خود را به كشورهاي جهان سوم سرازير كرده و در تبليغ كالاهايشان هم از هيچ‌چيز كوتاهي نمي‌كنند، سؤالي است كه بايد جوانان و نوجوانان عزيز كشور ما درباره آن تأمل كنند.
دود دست دوم:
براساس يافته‌هاي محققان، دود سيگار دست دوم شامل بيش از پنجاه نوع ماده سرطان‌زا و حداقل 250 ماده شيميايي خطرناك است و در اين ميان بيشترين خطرها متوجه كودكان و نوجواناني است كه با والدين سيگاري خود زندگي مي‌كنند. در همين حال گفته شده احتمال ابتلا به سرطان ريه در افراد غيرسيگاري كه با افراد سيگاري زندگي مي‌كنند سي درصد بيشتر از ديگران است و در بزرگسالان به بروز بيماريهاي قلبي و سرطان ريه و در كودكان به سندرم مرگ زودرس و بيماريهاي ريوي منجر مي‌شود. مصرف دخانيات در حالي ساليانه جان پنج ميليون نفر را در جهان مي‌گيرد كه با وضع برخي قوانين مي‌توان درصد بالايي از اثرات آن را كنترل كرد.
متأسفانه براساس پيش‌بيني‌هاي انجام شده آمار تلفات مرگ و ميرهاي ناشي از مصرف سيگار تا سال 2020 روزانه به 25 هزار نفر مي‌رسد.
سيگاري‌ها در محدوده زمان:
شايد اين انتقاد مطرح شود كه با منع سيگار كشيدن در اماكن عمومي، افراد به خانه‌ها پناه مي‌برند و زن و بچه‌هايشان را در معرض آلودگي‌هاي ناشي از دود دست دوم سيگار قرار مي‌دهند اما با يك تحليل ساده مي‌توان گفت: افراد بيش از نيمي از وقت خود را در خانه خواب هستند و مابقي آن را نيز كه در كنار زن و فرزند مي‌گذرانند به علت برخي حساسيت‌ها كمتر به كشيدن سيگار در محيط خانه رغبت نشان مي‌دهند و اين مي‌تواند آغازي براي كمتر سيگار كشيدن و يا ترك مصرف دخانيات باشد.
سيگار كشيدن تحفه غرب و اروپا براي جوانان ايراني بود و با تقليد از هنرپيشه‌هاي سينماي غرب رواج يافت. حالا اما به نظر مي‌رسد كساني كه به سادگي به خاطر همين تقليدهاي سطحي، سيگاري شده‌اند نتوانند به همين راحتي با ممنوعيت سيگار كشيدن در اماكن عمومي كنار بيايند.
در حالي كه پليس‌هاي بسياري از كشورهاي اروپايي در خيابان‌ها و اماكن عمومي به گشتزني مي‌پردازند تا با متخلفان و افرادي كه در معابر عمومي سيگار مي‌كشند برخورد كنند، آيا مي‌توان روزي شاهد بود در كشور ما هم مثل بسياري از طرح‌هاي ضربتي، طرح پليس سيگار نيز مطرح شود و به اجرا درآيد؟
يك تدبير بي‌فايده:
آيا افزايش قيمت سيگار راه‌حل مناسبي است؟ تجربه سال‌هاي گذشته نشان داده كه افزايش قيمت سيگار نتوانسته مهاري براي كاهش استعمال سيگار باشد بلكه سيگاري‌هاي كم درآمد را به طرف كشيدن سيگارهاي ارزانتر كه هم ضرر بيشتري دارند و هم دود بيشتر در اصطلاح سيگاري‌ها به سيگارهاي گازوييلي معروف است ترغيب كند. وقتي به آساني با ارايه جريمه‌اي متوسط فرهنگ استفاده از كمربند حتي در معابر داخلي شهري به رانندگان القا شد چگونه از اين اهرم براي منع استعمال دخانيات در معابر عمومي استفاده نشده است؟
شيوه‌هاي ترك سيگار:
هم‌اكنون در كشور ما در بسياري از شهرها كلينيك ترك دخانيات داير است. داوطلبان ترك سيگار با مراجعه به اين مراكز از خدمات مشاوره‌اي رايگان و مراقبت‌هاي دوره‌اي زير نظر پزشكان كلينيك استفاده مي‌كنند. از سوي ديگر براساس يكي از آخرين مطالعات بيماري و سلامت، 7/11 درصد از افرادي كه به اين مراكز مراجعه مي‌كنند افراد زير چهل سال تشكيل مي‌دهند و دو سوم آنان نيز نخستين سيگار خود را در سنين جواني 15 تا 24 سال تجربه كرده‌اند.
سيگار فريب مي‌دهد:
سيگار يكي از بزرگ‌ترين مشكلات بهداشتي قابل پيشگيري در همه جوامع است. اغلب افراد سيگاري ادعا مي‌كنند سيگار باعث كاهش عصبانيت و تنش و رفع اضطراب و خستگي آنان مي شود، اما تحقيقات نشان مي‌دهد شروع به مصرف دخانيات، جنبه رواني دارد و سيگار تنها به صورت گذرا و موقت، عصبانيت را كاهش مي‌دهد ولي ساعتي بعد اضطراب و نگراني شدت بيشتري مي‌گيرد.
سيگار ميان دانش‌آموزان:
شيوع مصرف سيگار در ميان نوجوانان رو به افزايش است و متأسفانه هر ساله سن شروع به استعمال دخانيات كاهش مي‌يابد. در يك تحقيق آزمايشي كه در نواحي شهري و روستايي شهرستان‌هاي اصفهان، نجف‌آباد و اراك ميان 1950 دانش‌آموز، 1950تن از والدين و 468 تن از مسئولان مدارس به صورت تصادفي انجام گرفت، چهاردرصد دختران، 9/12درصد پسران و در مجموع 7/8 درصد از كل دانش‌آموزان گفته بودند كه روزانه دست كم يك نخ سيگار مي‌كشند. جالب اينجاست كه متوسط سن دختران و پسران دانش‌آموز چهارده تا پانزده سال بود.
برخي از مسؤولان بهداشت كشور هنوز اميدوارانه به اين معضل نگاه مي‌كنند و با بيان اين كه هنوز هم ايران به نسبت كشورهاي ديگر آمار استعمال سيگار كمتري دارد، مي‌گويند: اجراي برنامه‌هاي فرهنگي و پيشگيرانه مي‌تواند آمار فعلي را نيز كاهش دهد و حداقل مانع از گرايش ساير افراد و پيوستن آنان به جامعه سيگاري‌ها شود. به راستي آيا روزي شاهد استعمال آخرين نخ سيگار در ميان سيگاري‌ها خواهيم بود؟