داونینگ، آرثر مَثیو وِلد

[ārθәr maθyu weld dāwning]
Arthur Matthew Weld Downing
(ت. کارلو، آیرلند، 24 فروردین 1229 / 13 آوریل 1850؛ و. لندن، انگلستان، 17 آذر 1296 / 8 دسامبر 1917)، اخترشناسی.
مهمترین کار داونینگ عبارت بود از محاسبه‌ی مواضع دقیق و حرکات اجسام آسمانی؛ او همچنین یکی از پایه‌گذاران «انجمن اخترشناسی بریتانیا» بود. او، که پسر کوچک عالی جناب آرثر مَثیو داونینگ، اهل شهرستان کارلو بود، تحصیلات مقدماتی خود را زیر نظر فیلیپ جوْنز در مدرسه‌ی ناتگروْو، در نزدیکی رَثفارنم، شهرستان دابلین، به انجام رساند. سپس در 1245 به کالج ترینیتی دابلین رفت، در آنجا کمک هزینه‌ی تحصیلی در علوم گرفت و در 1250، با دریافت مدال طلا در ریاضیات، با درجه‌ی لیسانس فارغ‌التحصیل شد. در 1260 درجه‌ی فوق لیسانس گرفت، و در 1272 دانشگاه دابلین به او درجه دکتری افتخاری علوم داد.
داونینگ در 1251 در رصدخانه‌ی سلطنتی گرینیچ به عنوان دستیار منصوب شد و در 27 دی 1251 شروع به کار کرد. او در آنجا، بترتیب، مسئولیت کتابخانه و دستنوشته‌ها، بخش سنجش زمان، و محاسبات دایره را برعهده گرفت. مسئولیتهای مهم بعدی او از جمله عبارت بودند از تحویل دایره، نظارت دستگاه سمت و ارتفاع یاب (altazimuth)، و رصدهای استوایی؛ او در عین حال یکی از چهار رصدگر ثابتی بود که از دایره‌ی گذر و سمت و ارتفاع یاب استفاده می‌کرد. پس از آن که در 1254 به عضویت «انجمن پادشاهی اخترشناسی» برگزیده شد، هفتاد و پنج مقاله برای آن انجمن فرستاد که عمدتاً مربوط بودند به تصحیح خطاهای منظم در فهرستهای مختلف ستارگان و محاسبه‌ی حرکات بنیادی اجرام سماوی. یکی از این مقالات، که به همکاری ج. جانستن استوْنی نوشته شده است، محاسبه‌ای است درباره‌ی پریشیدگیهای ناشی از بارشهای شهابی اسدی (Leonid meteors)، که در آن پراکندگی نسبی رگبار سال 1278 / 1899 پیش بینی و توضیح داده شده بود.
سمتِ بعدی داونینگ، سرپرستی «اداره‌ی سالنمای نجومی دریایی» بود، که از 11 دی 1270 تا زمان استعفای قانونی او در 24 فروردین 1289 طول کشید. او در این مدت Nautical Almanac («سالنمای نجومی دریایی») را برای سالهای 1275 تا 1291 منتشر کرد و بتدریج در آن اصلاحات مختلفی انجام داد، از جمله افزایش تعداد ستارگان تقویم نجومی، بکارگیری مختصاتِ بسلی در فهرستهای گرفتگی و استتار، و گسترش بخشهای مربوط به اقمار سیارات. همچنین جداول سایمن نیوکم و جورج هیل را جانشین جداول خورشیدی و سیاره‌ای لوْورید کرد، جداول منسوخ «فاصله‌ی قمری» را حذف کرد، و جداول تقویمهای نجومی فیزیکی خورشید، ماه، و سیارات را وارد «سالنما» کرد.
داونینگ، به عنوان یکی از پایه‌گذاران «مجمع اخترشناسی بریتانیا» در 1279 و حامی بعدی پیشرفت اولیه‌ی آن، سهم عمده‌ای در پیشبرد اخترشناسی غیر حرفه‌ای ایفا کرد. او جزئیات، رخدادهای نجومی، مانند گرفتگیها و استتارها را پیش از وقوع به نحو مرتب منتشر می‌کرد، و این خود خدمت بسیار گرانبهائی به رصدگران بسیاری از کشورها بشمار می‌رفت.
داونینگ در 1275 به عضویت «انجمن پادشاهی» درآمد و در کنفرانس بین‌المللی رؤسای تقویمهای نجومی در پاریس شرکت کرد؛ هدف این کنفرانس دستیابی به روش واحدی در تعیین ثابتهای نجومی بود. در 1278، در پاسخ درخواستی رسمی که در کنفرانس پاریس از او بعمل آمد، کتاب Tafeln zur Berechunug der Precession («جداول محاسبه‌ی حرکت تقدیمی») اثر ارنست بکر را اصلاح کرد و جدولها را با مقدار جدید ثابت تقدیمی که نخستین بار به همت سایمن نیوکم استخراج شده بود تطبیق داد. سال 1289 / 1910 به عنوان مبدأ جداول برگزیده شد، ولی آن جداول طوری تنظیم شده بودند که برای دست کم ده سال قبل و بعد نیز قابل استفاده بودند. داونینگ در 1280 متن تجدید نظر شده‌ای از Madras Catalogue («فهرست مدرس») تیلر را بچاپ رساند؛ 11000 ستاره‌ی این فهرست، بدون تبدیل مناسب به نقطه‌ی اعتدالی سال 1214 انتقال داده شده بودند.
مرگ ناگهانی او در 1296، در پی چندین سال بیماری، در اثر ناراحتی قلبی مزمن اتفاق افتاد.
داونینگ از 1268 تا 1271 دبیر و از 1272 تا 1274 معاون «انجمن پادشاهی اخترشناسی» بود، و از 1269 تا 1270 معاون و از 1271 تا 1273 رئیس دوم «انجمن اخترشناسی بریتانیا» نیز بود.

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی. فهرست هفتاد و پنج مقاله‌ای که به «انجمن سلطنتی اخترشناسی» تقدیم شده‌اند در General Index to the Monthly Notices of the Royal Astronomical Society، مشتمل بر جلدها 1 تا 52 (1870) و جلدهای 53 تا 70 (1911)، ذکر شده است. بخصوص ـــ مقاله‌ی داونینگ – استونی با عنوان «Ephemerides of Two Situation in the Leonid Stream»، در MNRA، 59 (1898)، 539-541. دیگر مکاتبات مشترک با استوْنی در این زمینه عبارتند از: «Perturbations of the Leonids»، در PRS، A 64 (1899)، 403-409؛ و دو نامه به سردبیر Nat با این عناوین: «Next Week"s Leonid Shower»، 61 (1899)، 28-29، و «The Leonids- a Forecast»، 63 (1900)، 6. مقاله‌ی دیگری، از داونینگ بتنهایی، در مورد شهابها «The Perturbations of the Bielid Meteors» است، در PRS، A 76 (1905)، 266-270. گزارشی داونینگ به «انجمن اخترشناسی بریتانیا» در 28 ژوئن 1905، درباره‌ی تحقیقاتش در زمینه‌ی بیلاییها، در JBA، 15، شماره‌ی 9 (1905)، 363-361، شرح داده شده است.
نوزده مقاله برای Obs (که داونینگ سردبیر جلدهای 8 تا 10 [1885-1887] آن بود) در جلدهای 2-4، 6، 8، 12، 27، 30، 33، 36 و 39 مندرجند. تعیین حد وسط اختلاف منظر افقی استوایی خورشید در 3، شماره‌ی 31 (1879)، 189-190، آمده است. نیز ــــــ As Nac، 96، شماره‌ی 2288 (1880)، 119-128.
بیست و یک مقاله برای JBA در شماره‌های 1، 3، 8، 10، 15-19، و 21-22، مندرجند. این مقاله‌ها، علاوه بر گزارشهای مربوط به پدیده‌های رصدی، عبارتند از: «How to Find Easter»، 3، شماره‌ی 6 (1893)، 264-268؛ و «When the Day Changes»، 10، شماره‌ی 4 (1900)، 176-178، ترجمه‌ی مقاله‌ی اخیر با عنوان «Où le jour change-t-il»، در CT، 21 (1900)، 84-86، منتشر شد. دارنینگ ویراستار اولین جلد از مجلدهای «مجمع اخترشناسی بریتانیا» در مورد خسوف 1896 بود (همچنین یک هیأت اعزامی «مجمع» را برای رصد خسوف سازماندهی کرد، اما به علت ابری بودن هوا در این کار ناموفق بود). علاوه بر اینها، چندین اطلاعیه‌ی «مجمع» را منتشر کرد و در آنها پیشاپیش، جزئیات دیگر خسوفهای قابل ملاحظه‌ی آن زمان را بیان کرد. داونینگ سالها مشاور خصوصی سردبیر JBA بود (ـــــ سپاسگزاری ا. د. ماندر، 28، شماره‌ی 2 (1917)، 67-69).
ده نامه به سردبیر Nat، که دوتای آنها با همکاری استونی بود، ـــ بالا، در جلدهای 17، 59، 61، 63، 65، 71، 72، 76، 78 و 90، موجودند. پیش‌بینیهای داونینگ در خصوص مشخصات پدیده‌های گوناگون نجومی بارها در ستون سرمقاله‌ی این مجله بیان شده است. داونینگ، طی دوران مدیریت «اداره‌ی سالنمای نجومی دریایی»، Nautical Almanac and Astronomical Ephemeris For the Meridian of the Royal Observatory at Greenwich را برای سالهای 1896-1912 تنظیم کرد (برای 1896-1901، در لندن، بچاپ رسید، -1897 2892؛ بیرای سالهای 1902-1912، در ادینبرا بچاپ رسید، 1898-1909). ــ هفت صفحه ضمیمه‌ی NAی مربوط به سال 1900، که دربردارنده‌ی محاسبه‌ی جدولهای یکم و سوم Tables of Jupiter"s Satellites for the years 1900-1910، از داموازو است.
دیگر کارهایش عبارتند از تجدیدنظر در Tafeln… Preceession: Precession Tables Adopted to Newcomb"s Value of the Precessional Constant and Reuced to the Epoch 1910، اثر بکر (ادینبرا، 1899)؛ و تجدیدنظر در Taylor"s General Catalogue of Stars for the Equinox 1835.0 from Observations Made at the Madras Observatory During the Years 1831 to 1842 (ادینبرا، 1901).
دوم. خواندنیهای فرعی. سوکنامه‌هائی به قلم افراد ذیر در دسترس است: از ا. د. کراملین، در Nat، 100 (1917) 308-309؛ و ا. د. ماندر، در JBA، 28، شماره‌ی 2 (1917)، 67-69. سوکنامه‌های بی‌امضائی هم در Obs، 41، شماره‌ی 522 (1918)، 70؛ و MNRA، 78، شماره‌ی 4 (1918)، 241-244، موجود است. هاوئرد ل. کلی، طی گزارشی علمی در بخش تاریخی MBAA، 36، بخش 2 (1948)، به نقش داونینگ در تأسیس «مجمع»اخترشناسی بریتانیا» اشاره کرده است. خلاصه‌هائی از تعدادی از مقاله‌های اصلی داونینگ در JBA، MNRA، و PRS، در ستون سرمقاله‌ی شماره‌های معاصر Nat بچاپ رسیده است.
منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول