عیب‌هایت را نمی‌بینم

 عیب‌پوشانی یکی از توصیه‌های مهم اسلام برای تداوم زندگی زناشویی است

لازم نیست راه دوری برویم. همین پدر و مادرهای خودمان یا نهایتاً پدربزرگ و مادربزرگ‌هایمان به اصولی وفادار بودند که ریشه زندگی را محکم‌تر می‌کرد. عیب‌پوشی همسر برای آنها یک اصل بود و اگر آسمان هم به زمین می‌آمد عیب و ایرادات همسر را حتی برای عزیزترین افراد هم روی دایره نمی‌ریختند اما بدون تعارف در روزگار ما شرایط تغییر کرده و انگار هیچ رازی در حریم خصوصی باقی نمی‌ماند. در چنین وضعیتی است که آتش جنگ چنان شعله‌ور می‌شود که هیچ حرمتی میان زن و شوهر باقی نمی‌ماند. این در حالی است که در اسلام زن و شوهر نه تنها نباید عیب‌های همدیگر را برملا کنند بلکه مانند لباس باید آنها را بپوشانند. دین اسلام راه حل‌هایی هم برای برطرف کردن عیب همسر دارد که حتماً به نتیجه می‌رسد. در این دو صفحه با همراه شوید تا راهکارهای دینی این مهارت را یاد بگیرید.
***
ازدواج کردن و زندگی زناشویی اگر بر اساس دستورات اسلامی انجام شود، برکات زیادی برای زن و مرد دارد. یکی از برکات پوشاندن عیب و ایراد همسران در برابر افراد دیگر است. همان‌طور که خدا در آیه 187 سوره مباره بقره درباره روابط زن و شوهر فرموده: «هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ/ آنها برای شما لباس و پوشش و شما هم برای آنان لباس و پوشش هستید». باید توجه داشت که در تشبیه همسر به لباس، نکات بسیاری وجود دارد. از جمله اینکه لباس عیوب انسان را می‌پوشاند و هر یک از زن و مرد هم باید عیوب و نارسایی‌های یکدیگر را بپوشانند. البته این پوشانندگی عیوب و اشکالات باید به طور کامل باشد. یعنی گاهی انسان لباسی می‌پوشد که اگر چه عنوان لباس را دارد اما به طور کامل او را در بر نمی‌گیرد و از قامتش کوتاه‌تر است. پس همان طور که لباس باید به طور کامل بدن را بپوشاند و عیب‌ها و کاستی‌ها را از معرض دید دیگران مخفی نگهدارد، همسران هم باید به طور کامل نقص‌ها و مشکلات یکدیگر را از دیگران مخفی نگهدارند و در این خصوص به هیچ‌وجه کوتاهی نکنند.

1- ایراد گرفتن بی مورد با تلاش یا تلاش برای اصلاح

متأسفانه گاهی بعضی از خانم‌ها و آقایان عادت دارند به صورت مداوم عیب‌ها و اشکالات رفتاری و گفتاری همسرشان را یادآوری کنند. غافل از اینکه خودشان هم ایرادات و عیب‌هایی دارند که باید برطرف شود. در این خصوص یک نکته مهم وجود دارد که نباید از آن غافل شد؛ اینکه باید با ادب و احترام عیوب همسر را گفت. چون وقتی زیاد تذکر بدهید به نوعی به ایراد گرفتن تعبیر می‌شود و اثری نخواهد داشت. به عنوان مثال امکان دارد خانمی در رفتارهای همسرش اشکالی ببیند و گمان کند اگر همسرش بخواهد می‌تواند آن عیب را از بین ببرد. به همین دلیل مدام به او تذکر می‌دهد و این کار را تا اندازه‌ای تکرار می‌کند که ممکن است همسر او اعتراض کرده و دلسوزی‌اش را به ایراد گرفتن بی‌مورد تعبیر کند. در نتیجه هیچ تلاشی برای رفع آن نکند.

2- اول خودت، بعداً کسی

هرچند که زن و شوهر در زندگی مشترک وظیفه دارند عیوب یکدیگر را بپوشانند اما باید توجه داشت که خودسازی و اصلاح نفس اولین قدم برای کمک به دیگری است. چون تلاش برای اصلاح دیگری آدابی دارد و فرد باید دارای ویژگی‌هایی باشد تا بتواند در این مسیر به خوبی عمل کند. نبی مکرم اسلام (صلی‌الله علیه وآله و سلم) در کتاب «بحارالانوار» درباره خودسازی و اصلاح نفس فرموده: «هیچ عیبی بالاتر و بدتر از این نیست که انسان عیب‌های دیگری را ببیند اما از عیب‌های خودش غافل باشد». امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز در کتاب «غررالحکم» فرموده: «مرد را همین زیرکی بس که عیوب خود را بشناسد. در نادانی مرد همین بس که عیوب خویش را نشناسد». بنابراین اگر خانم یا آقایی قصد دارد عیوب رفتاری و گفتاری همسرش را تصحیح کند خوب است به عیوب خودش هم دقت کند چرا که گاهی امکان دارد زن و شوهری در حین مشاجره فقط به عیوب یکدیگر توجه کنند. مشخص است که عیب‌جویی به ویژه در شرایط مشاجره، به خودی خود یکی از عیوب اخلاقی به شمار می‌رود و کسی که چنین رذیله اخلاقی‌ای دارد باید ابتدا خود را اصلاح کند و بعد از آن به نقص‌های دیگری توجه نماید. در واقع چنین رفتاری آثار بسیار بدی برای فرد و خانواده دارد. از جمله اینکه از یک سو انسان به عیب‌جویی از همسر خود عادت می‌کند و از سوی دیگر تکرار این رفتار کدورت و دلگیری در همسران ایجاد می‌کند که حتی امکان دارد به مرور زمان به کینه و دشمنی تبدیل شود و در نهایت اساس زندگی زناشویی آنها را به خطر بیندازد و صلح و دوستی در خانواده آنها از بین برود.

3- عیبش چو گفتی، هنرش نیز بگو

گاهی زن و شوهر به دلیل عادت کردن به تذکرات همسر خود، نسبت به مطالب او بی‌توجه می‌شوند و دیگر عیب‌هایی را که او یادآوری می‌کند جدی می‌گیرند. امکان دارد تذکرات مداوم یکی از همسران موجب مشاجره و دلخوری دیگری شود اما در این زمان چه باید کرد تا همسرمان نسبت به تذکرات ما توجه داشته باشد و آنها را جدی بگیرد؟ امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در کتاب «غررالحکم» فرموده: «عیب‌جویی از زشت‌ترین عیب‌ها و بدترین گناهان است». آن حضرت در حدیث دیگری فرموده: «باید منفورترین مردم نزد تو و دورترین آنها از تو کسی باشد که بیش از همه عیب‌جوی مردم است». کارشناسان معتقدند راه حل این مشکل توجه به محاسن همسر است اما این گروه از خانم‌ها بدون توجه به خوبی‌های همسر خود آنقدر درباره کوچک‌ترین ایرادات و کمبودهای همسرشان فکر می‌کنند که در ذهن‌شان تبدیل به مشکلی بزرگ و غیرقابل حل می‌شود. از همه بدتر وقتی است که افکارشان را بر زبان می‌آورند و با خرده‌گیری و سرکوفت زدن می‌خواهند خود را آرام کنند. طبیعی است مردم هر اندازه که صبور باشد، بعد از مدتی آتش خشمش شعله‌ور می‌شود و جار و جنجال راه می‌اندازد. بنابر این زنی که بنا را بر ایراد گرفتن و مطرح کردن نقص‌های همسرش گذاشته دچار عذابی در زندگی می‌شود که آرامش را از او سلب می‌کند. این در حالی است که اگر خانم یا آقا برای تذکر دادن ایراد همسرش، ابتدا از خوبی‌ها و محاسن او بگوید و از او به دلیل داشتن خصلت‌های پسندیده تعریف و تمجید کند، به‌طور ناخودآگاه زمینه را برای درک عیب‌ها در او ایجاد کرده. به عنوان مثال مرد می‌تواند برای تذکر دادن عیب کلامی همسرش به او بگوید: «معمولاً حرف‌هایت صحیح و بجاست و من و بچه‌ها باید به حرف‌ها و یادآوری‌هایت توجه کنیم اما اگر با کلام نرم و آرام بگویی اثرگذارتر است».

4- مسخره کردن ممنوع!

زن و شوهر حتی اگر شاهد بودند که همسرشان عیب و ایراد بزرگ و مهمی در رفتار یا گفتارش دارد، به طور قطع باید از مسخره کردن او پرهیز کنند چرا که خدا در این زمینه در آیه اول سوره مبارکه همزه به صراحت فرموده: «وای بر هر عیب‌جوی مسخره کننده». در‌واقع ماجرای عیب‌جویی مداوم از همسر مانند کسی است که مدام ذره‌بینی در دست گرفته باشد و قیافه و اخلاق و رفتار همسرش را با آن ببیند و کوچک‌ترین عیبی را بزرگ‌نمایی می‌کند و به رخ او می‌کشد. روانشناسان معتقدند عیب‌جویی و ایراد گرفتن از همسر در وهله اول در فکر انسان ریشه می‌کند و مدتی بعد به زبان می‌آید و به مروز زمان نه تنها کمتر نمی‌شود بلکه مانند میکروب بیماری‌زا به همسرش هم سرایت میکند و او هم درصدد جبران بر می‌آید و مدام در حال پیدا کردن عیوب یکدیگر می‌شوند. در چنین وضعیتی است که همسران ناخودآگاه در جریان عیب‌های همدیگر قرار می‌گیرند که شاید قبلاً اصلاً دیده نمی‌شدند. مصداق این مسئله حدیثی از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و‌آله و‌سلم) است که در کتاب «اصول کافی» نوشته شده با این مضمون: «لغزش‌های مؤمنین را جست‌و‌جو نکنید. زیرا هر کس لغزش‌های برادرش را جست‌و‌جو کند، خدا لغزش‌های خودش را دنبال می‌کند و هر کس خدا لغزش‌هایش را دنبال کند، رسوایش می‌سازد اگر چه در درون خانه‌اش باشد». حالا اگر کسی می‌خواهد رسوا نشود و صبوری همسرش در برابر عیوب به زبان نیامده و مطرح نشود، بهتر است خودش عیب‌جویی را کنار بگذارد و به جای پرداختن به بدی‌ها و مشکلات اخلاقی همسرش به خوبی‌ها و مهربانی‌های او دقت داشته باشد.

5- خاطره‌ای از علامه جعفری

در خاطرات علامه جعفری ماجرایی از ایراد گرفتن از همسر آمده که حتماً خواندنش برای شما هم جالب است؛ «روزی از یکی از رفتارهای همسرم دلگیر شدم و آن را برخلاف حق تصور کردم. خواستم به او گوشزد کنم تا رفتارش را اصلاح کند اما او در برابر تذکر می‌گفت تو اشتباه میکنی و کاری که من انجام دادم درست بوده. از این حرف او بیشتر ناراحت شدم و باز برایش توضیح دادم اما او مدام روی گفته خودش تأکید می‌کرد. در واقع من کار ناحقی از او دیده بودم و می‌خواستم با مطرح کردن این عیب و ایراد، آن را برطرف کند. گفت‌و‌گوی من و او تا آنجا ادامه پیدا کرد که تبدیل به بحث و مشاجره شد. من گفته خودم را درست و برحق می‌دانستم و او هم همین طور. در میان همین بحث‌ها بود که ناگهان صورت گفته‌هایم که عیب‌جویی و ایراد گرفتن بود برایم مجسم شد. صورت بسیار کریه و وحشتناکی بود که به سمتم می‌آمد. همان لحظه متوجه شدم که گفته همسرم حق است و ایراد گرفتن من نادرست بوده. بی‌درنگ جلو رفتم و دستش را بوسیدم و از او عذرخواهی کردم اما همسرم متوجه نشده بود چرا حق را به او داده‌ام متعجب مانده بود».
منبع مقاله :
نشریه همشهری آیه، شماره 41