معناي شيعه

قرآن كريم از حضرت ابراهيم (عليه‌السلام) به عنوان شيعه حضرت نوح ياد مي‌كند. اين واژه كه در كاربرد لغوي با آمدن نامي در پي خود، پيروان شخص خاصي را مي‌شناساند، هم‌اكنون در عرف مسلمانان به صورت اسم خاص درآمده و به كساني كه ولايت و امامت علي‌بن‌ابي‌طالب (عليه‌السلام) و فرزندان او را پذيرفته باشند، گفته مي‌شود، البته اين مفهوم به مرور به شيعيان اثني‌عشري اطلاق شده است. ابن‌خلدون مي‌نويسد:«شيعه در عرف فقيهان و متكلمان خلف و سلف، بر پيروان و اتباع علي و پسران او اطلاق مي‌شود.
بسياري از پژوهشگران اهل‌سنت و خاورشناسان كه درباره تحولات منجر به ظهور مفهوم شيعه در انديشه و پيكره امت اسلامي به تحقيق و كاوش علمي پرداخته‌اند، نظريه‌هاي گوناگوني كه گاه با اختلاف آرا و تفاوت با ديدگاه مشهور است، ارايه داده‌اند؛ ولي وجه مشترك تمامي ديدگاهها اين است كه مفهوم شيعه پس از رحلت پيامبر اكرم و بخاطر دست نيافتن علي‌بن‌ابي‌طالب به خلافت و حكومت، ميان پيروان او پيدا شد. آن چه در متون روايي شيعه و اهل‌سنت از پيامبر اكرم نقل شده است، حكايت از آن دارد كه شخص پيامبر از پيروان و دوستداران علي به عنوان شيعه نام برده است. بنابراين، تكوين و تكامل اين مفهوم به لحاظ تاريخي به زمان پيامبر برمي‌گردد.