كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی
هرگاه دو جمله كه در كنار هم قرار گرفته‌اند، از لحاظ لفظی با هم پیوندی نداشته باشند، هریك از آنها را جمله‌ای مستقل و جدا می‌نامیم: دیروز در خانه ماندم. چند مقاله‌ی تازه خواندم.
نویسنده: غلامرضا ارژنگ
هرگاه دو جمله كه در كنار هم قرار گرفته‌اند، از لحاظ لفظی با هم پیوندی نداشته باشند، هریك از آنها را جمله‌ای مستقل و جدا می‌نامیم:
دیروز در خانه ماندم. چند مقاله‌ی تازه خواندم.
می توان این دو جمله را با «و» كه یكی از پیوندهای همپایگی است، همپایه كرد:
دیروز در خانه ماندم و چند مقاله‌ی تازه خواندم.
اگر مفهوم دو جمله با هم ناسازگار بود، ناگزیر بودیم كه آنها را با «ولی» یا «اما» همپایه كنیم:
دیروز در خانه ماندم، ولی هیچ كاری نكردم.
پیوند وابستگی «كه» یا «تا» وقتی دو جمله را به هم پیوند دهد، یك جمله‌ی مركب ساخته می‌شود:
دیروز در خانه ماندم تا چند مقاله‌ی تازه بخوانم.
جمله‌ای كه پیوند وابستگی بر سر آن درمی آید، «پیرو» نامیده می‌شود، و جمله‌ی دیگر را «پایه» می‌نامند. ممكن است «پیرو» قبل از پایه بیاید:
اگر فردا در خانه بمانم چند مقاله‌ی تازه می‌خوانم.
اینك مواردی از كاربرد نادرست پیوندها:
1- همپایه كردن جمله‌های پی در پی:
گاهی چند جمله‌ی پی در پی را كه با هم از لحاظ همپایه شدن سازگاری ندارند، با «و» با هم همپایه می‌كنند.بعضی‌ها می‌گویند حقیقت تلخ است و نباید آن را بی‌پروا بیان كرد، و دیگران را از خود رنجاند، و بعضی‌ها هم می‌گویند كه باید حقیقت صریح و بی‌پرده به همه گفته شود و همگان از آن آگاه شوند، و ما در این میان تكلیف خود را نمی‌دانیم.
این عبارت را می‌توان به صورت زیر بیان كرد:
بعضی‌ها می‌گویند چون حقیقت تلخ است، نباید آن را بی‌پروا بیان كرد، و دیگران را از خود رنجاند. بعضی‌ها هم می‌گویند كه باید حقیقت صریح و بی‌پرده به همه گفته شود تا همگان از آن آگاه شوند. در این میان ما تكلیف خود را نمی‌دانیم.
2- به كار بردن پیوند همپایگی «و» بین قیدها و متمم‌های قیدی ناسازگار بدون نیاز به آن:
تا تابستان 1944 متفّقین از غرب و از طریق شمال فرانسه، و از جنوب و از طریق ایتالیا حلقه‌ی محاصره‌ی آلمان را تنگ‌تر كردند.من هنوز هم در شهر كوچك خودمان و در خانه‌ی برادرم زندگی می‌كنم.
در سیزدهم ماه جاری و پس از بركناری دولت با او ملاقات خواهم كرد.
او این مطلب را دیروز در حالی بیان كرد كه سخت عصبانی بود.
این موشك رهگیر، موشك مهاجم را در آلمان و پیش از رسیدن به هدف منهدم می‌سازد.
آنها همیشه با شتاب و برای رفتن سرِ كار خود رانندگی می‌كردند.
3- جمله‌هایی كه از نظر توالی زمانی پیوستگی معنایی دارند، ولی بدون پیوند آمده‌اند:
امروز سرِ كار رفتم. كارهای خود را انجام دادم. برای استراحت به خانه برگشتم.امروزه تحت تأثیر زبان‌های بیگانه پیوند «و» در بین جمله‌های ماقبل آخر، به قرینه حذف می‌شود، و نشانه‌ی درنگ، جای آن را می‌گیرد:
امروز سرِ كار رفتم، كارهای خود را انجام دادم، و برای استراحت به خانه برگشتم.
اینك دو نمونه‌ی دیگر از حذف پیوند:
تلاش كنی موفق می‌شوی.
آب را می‌گذاریم در یخچال یخ بزند.
4- به كار بردن «ولی» و «اما» در بین اجزای جمله‌ی دوم تحت تأثیر زبان‌های بیگانه:
روس‌ها این شكست را پذیرفتند، لهستانی‌ها، اما، این پیروزی را باور نكردند.5- همپایه شدن كلمه‌هایی كه یكی از آنها مضاف الیه می‌گیرد، و دیگری متمّم اسم، كه نیاز به حرف اضافه دارد:
در این صورت برای رفع اشكال، به جای یكی از آن دو، ضمیر می‌گذاریم و حرف اضافه‌ی مناسب را همراه آن ضمیر می‌آوریم:مردم با تقویت و تكیه بر غرور ملی، امنیت كشور را حفظ كردند.
مردم برای حفظ و دفاع از ارزش‌های ملی تلاش كردند.
قبل از دستگیری، برای سر این مرد جایزه‌ای تعیین شده بود.
برای مقابله و دستگیری این مرد اقدام شد.
6- همپایه كردن دو صفت ناهمگون با «و»:
این منطقه، منطقه‌ی باستانی و آسیب‌پذیری است.سردی هوا باعث ایجاد یك پل یخی و طبیعی شد.
7- به كار بردن «و» به جای «ولی»:
او دانش آموز پركاری است و چندان باهوش نیست.8- به كار بردن «چه... یا...» به جای «چه... چه...»:
همه‌ی كسانی كه سكوت می‌كنند مقصّرند، چه در رده‌ی پایین باشند، یا در رده‌ی بالا.9- همپایه كردن دو حرف اضافه:
زندگی با یا بدون آرامش به هر حال می‌گذرد.10- به كار بردن «تا» به جای «كه»:
تصمیم گرفتم تا او را خوب بشناسم.او درصدد برآمد تا حقیقت را فاش كند.
11- به كار بردن «با» به جای «و»:
او در جنگ ایران با عراق شركت داشت.پرویز با برادرش به دانشگاه رفتند.
12- به كار بردن «چنان كه» به جای «چنانچه»:
چنان كه او را ببینم حقیقت را به او می‌گویم.13- همپایه كردن اسم‌هایی كه از نظر مفرد و جمع همگون نیستند:
اسم‌های جنس وقتی همپایه می‌شوند از نظر مفرد و جمع بودن باید یكسان باشند:غاز و بوقلمون‌ها را نمی‌توان در یك جا نگه داری كرد.
اسب و گاوها را نمی‌توان در یك چراگاه رها كرد.
14- همپایه كردن اسم‌هایی كه از نظر مفهوم همگون نیستند:
گاوها و خرها و انسان‌ها از محصول چغندر برای تغذیه استفاده می‌كنند.15- به كار بردن «تا» به جای «نه»:
من بیشتر خوش دارم كه شما را در اینجا ببینم تا در آن جا.منبع مقاله :
ارژنگ، غلامرضا،(1389)، ویرایش زبانی: برای زبان نوشتاری فارسی امروز، تهران: نشر قطره، چاپ دوم
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}