مكمل هاي غذايي؛ دوستان خوب سلامتي
مكمل هاي غذايي؛ دوستان خوب سلامتي
مكمل هاي غذايي؛ دوستان خوب سلامتي
مترجم: مريم سادات كاظمي
گفتگو با دكتر فيليپ كرنت و ناتالي مس بواوف متخصص تغذيه؛
جبران كمبودها و تعادل مي شود كه نتيجه آن، زندگي بهتر، سالمتر و پيشگيري از برخي بيماريهاست و فوايد اين مواد امروزه ثابت شده است.
اروپا و پس از آن فرانسه، در ماه مارس سال 2006 تعريف دقيقي از هر ماده اي كه مي تواند جزو مكملهاي غذايي قرار گيرد، ارائه دادند. بر اين اساس، مكملهاي غذايي، موادي اند كه هدف از مصرف آنها، تكميل يك رژيم غذايي معمولي است. مكملها منبع غني از عناصري است كه به تنهايي يا در تركيب با مواد ديگر، تأثيري تغذيه اي يا فيزيولوژيكي روي بدن دارد و در انواع مختلفي مانند قرص، پودر، شربت، كپسول، آمپول و... در بازار عرضه مي شود. مكملهاي لاغري بيش از همه و سپس مكملهاي مفيد در رابطه با استرس، يائسگي، تقويت كننده هاي مو، ناخن و محافظ در برابر اشعه هاي خورشيد مورد استقبال هستند.
بيشترين مصرف كنندگان مكملهاي غذايي خانمها هستند. همچنين بايد گفت، طبقه مرفه جامعه بيش از كارگران از اين مواد مصرف مي كنند، تعداد افراد مجرد نسبت به متأهلان كمتر گرايش به مكملها دارند.
خواص مكملهاي غذايي براي عده اي از مردم روشن شده است، اما نكته مهم اين است كه مصرف بيش از حد مشخص، به هيچ وجه توصيه نمي شود.
- مواد غذايي سنتي يا بخشي از يك ماده غذايي، مانند عصاره هويج
- مواد غذايي ، ويتامينها و مواد معدني مانند ويتامين ث و كلسيم
- گياهان و تركيبات گياهي مانند گياه رازيانه
- تمام مواد غذايي با تأثير تغذيه اي يا فيزيولوژيكي؛ مانند پروتئينها، اسيدهاي چرب، آنتي اكسيدانها و...
در تمام موارد نبايد مصرف مكملهاي غذايي و دارويي را براي درمان استفاده كرد؛ زيرا اين مواد دارو نيستند. اساس مكملهاي غذايي و داروها كاملاً با هم متفاوت است، اما گاه با مطرح شدن « تأثيرات»، اين مرز كمرنگتر مي شود. در واقع برخي از اين محصولات مي تواند براي كساني كه عناصر لازم بدن را به طور طبيعي با مصرف مواد غذايي كسب نمي كنند، مفيد باشد. مكملها همچنين در برقراري مجدد تعادل غذايي و يا به خاطر تأثيرات خاص پيشگيرانه مانند امگا3، ليكوپن و... سود بخش هستند. مطالعات بسياري تأثير مثبت مكملها در پيشگيري بعضي بيماريها يا كمبودها را تأييد مي كند. با اين حال بسياري از مردم بدون مشورت با پزشك، انواع مختلف مكملها را خريداري مي كنند و اغلب نيز مقدار مصرف را رعايت نمي كنند كه زياده روي در مصرف برخي از اين مكملها ممكن است بسيار خطرناك باشد. به عنوان مثال مصرف زياد بتاكاروتن در افراد سيگاري، خطر ابتلا به سرطان ريه را افزايش مي دهد. همچنين در بعضي موارد، برخي از مكمل ها، تأثير بعضي داروها را در بيماران دچار اختلال مي كند.
ويتامينها
مواد معدني و عناصر كمينه
پروتئينها، اسيدهاي چرب و اسيدهاي آمينه
گياهان و مشتقات گياهي
تأثيرات طلايي مكملهاي غذايي
در مورد لاغر شدن، مواد جذب كننده از سويي و سوزانده چربي و يا كالري از سوي ديگر تأثير گذارند. با اين حال، توجه داشته باشيد كه مكملهاي مركب از گياهان دارويي جاذب، اسيدهاي آمينه و ديگر ويتامينها در فرايند كاهش وزن و لاغري بسيار تأثيرگذارند، اما اين مواد جاي رعايت بهداشت تغذيه و توجه به كاهش وزن در طولاني مدت را نمي گيرد.
براي اينكه پس از برنزه شدن، پوست مدت طولاني تيرگي خود را حفظ كند، توصيه مي شود مدتي قبل از در معرض نور خورشيد قرار گرفتن، مصرف مكملهاي «فعال كننده برنزه شدن» را آغاز كرد. تأثير اصلي اين محصولات، كاروتنوئيدهاست ( مواد موجود در هويج، گوجه فرنگي و...) كه پوست را براي برنزه شدن آماده مي كند. با اين حال، حتماً بايد از كرمهاي ضد آفتاب نيز براي محافظت از پوست در برابر اشعه هاي مضر خورشيد، استفاده كرد.
براي مطمئن شدن از مصرف صحيح و پيشگيري از زياده روي، لازم است اصولي را رعايت كرد. مصرف چندين نوع مكمل در يك زمان يكي از موارد مهم خطرآفرين است و سلامتي را تهديد مي كند. به همين دليل توصيه مي شود قبل از شروع مصرف، حتماً با پزشك مشورت كنيد.
در كشورهاي غربي معمولاً چندان كمبود مواد غذايي ديده نمي شود. با اين حال، تغذيه كم و بيش متعادل و صحيح نمي تواند نياز بدن به برخي ويتامينها و عناصر را تأمين كند.
براي آشنايي بيشتر با لزوم مصرف مكملهاي غذايي و مسائل پيرامون آن، «دكتر فيليپ كرنت» و «ناتالي مس بواوف» متخصص تغذيه، در اين باره توضيحاتي ارائه مي دهند:
** توصيه مي شود در 5 مرحله از زندگي حتماً مكملهاي غذايي مصرف شود:
1- گروه اول نوزادان هستند. توصيه مي كنيم كه مادران هر روز به نوزادان خود قطره ويتامين Dبدهند. ضرورت استفاده از اين مكمل، تثبيت كلسيم در بدن و استحكام توده استخواني است، زيرا، ويتامين Dموجود در شير به تنهايي كافي نيست و از آنجا كه ويتامين Dفقط در مجاورت نور خورشيد به طور مطلوب تأثيرگذار خواهد بود، توصيه مي شود كه در طول روز حتماً كودك را در مجاورت نور خورشيد قرار دهند.
2- دوران بارداري نيز يكي از دورانهايي است كه در اغلب موارد، مادران بايد از مكملهاي آهن استفاده كنند، زيرا در طول اين مدت، خانم باردار روزانه به 30 ميلي گرم آهن نياز دارد. همچنين مصرف مكمل اسيد فوليك يا ويتامين «B9» (به شكل قرص)، نيز بسيار مهم است؛ زيرا اين ويتامين از ناهنجاريهاي سيستم عصبي جنين پيشگيري مي كند. خانمهايي كه تحت درمان بيماري صرع هستند، به طور منظم اين مكمل را مصرف مي كنند. همچنين ممكن است پس از انجام آزمايش ادرار و تعيين مقدار يد در بدن، براي مادر باردار مصرف اضافي يد نيز تجويز شود. استعمال مواد مخدر اين كمبود را تشديد مي كند و بالاخره اينكه دريافت ويتامين D در سه ماهه آخر دوران بارداري از كمبود كلسيم نوزاد جلوگيري مي كند.
3- پس از زايمان و در دوران شيردهي نيز، مادر هنوز هم به مقدار زيادي آهن نياز دارد كه در اين صورت روزانه 10 ميلي گرم آهن براي وي تجويز مي شود.
4- با نزديك شدن به دوران يائسگي، خانمها در معرض كمبود كلسيم قرار مي گيرند. در اين سن لازم است كه خانمها آزمايشات تراكم استخواني انجام دهند. به طور كلي به خانمهاي يائسه توصيه مي كنيم هر روز مقدار يك گرم كلسيم اضافي دريافت كنند. همچنين در موارد يائسگي زود هنگام، استعمال مواد مخدر، افراد لاغر اندام، سابقه فاميلي در مورد شكستگي استخوان گردن و استخوان لگن، كمبود دريافت كلسيم در دوران نوجواني، كم تحركي و سابقه مصرف طولاني مدت داروهاي با اساس كورتيكو استروئيد، همراه با كلسيم بايد ويتامين Dنيز مصرف شود.
5- با افزايش سن، پيشگيري از سوء تغذيه و كم خوني بسيار مهم است. قبل از شروع مصرف مكملها، ابتدا بايد فرد تحت يك آزمايش خون كامل قرار گيرد كه به اين وسيله اندوخته آهن، ويتامين B12، B9، گلبولهاي قرمز، گلبولهاي سفيد و... اندازه گيري مي شود. در صورت كمبود، قرصهاي آهن، ويتامين B12، B9، روي، سلنيوم و... به صورت شربت يا آمپولهاي تزريقي براي فرد تجويز مي شود.
** در مدت استفاده از برخي داروها، لازم است كه مكملهاي غذايي در برنامه روزانه گنجانده شود. به عنوان مثال، بيماري كه به مدت طولاني از داروهاي كورتيكواستروئيد استفاده مي كند، حتماً بايد قرصهاي پتاسيم (دوز آن به نوع دارو بستگي دارد) و كلسيم (تقريباً 500 ميلي گرم) مصرف كند، زيرا كورتيزون باعث حذف بيش از حد مواد معدني و از بين رفتن اين دو عنصر مي شود. براي خانمهايي كه تحت درمان ضد هورموني اند مانند افراد مبتلا به سرطان سينه كه داروهاي «آنتي آروماتاز» مصرف مي كنند، روزانه يك گرم كلسيم به همراه ويتامين Dتجويز مي شود تا از ابتلا به پوكي استخوان كه فقدان استروژن يك عامل مؤثر در بروز آن است، پيشگيري شود. برخي ديگر از بيماران مانند مبتلايان به التهاب كوليت (همراه با جذب نامطلوب گوارشي) به منيزيوم، انواع ويتامينهاي A، D، E، X و B12 نياز دارند كه دوز آن با توجه به وضعيت التهاب تعيين مي شود. در برخي از روشهاي درمان چاقي، جسمي فضاگير در معده بيمار قرار داده مي شود تا حجم معده كاهش يابد كه معمولاً در اين موارد مكملهاي آهن، روي و ويتامينهاي B9 و B12 تجويز مي شود. در افرادي كه مبتلا به كلسترول بالاي خون هستند، توصيه مي شود با رعايت رژيم غذايي، يك نوع روغن گياهي مصرف كنند كه اين چربيها كلسترول را در روده ها جذب كند. بسياري از خانمهايي كه در دوران قاعدگي، خونريزي زياد دارند دچار كمبود آهن هستند. اين افراد پس از انجام آزمايش خون بايد با نظر پزشك، مكمل آهن مصرف كنند.
** به طور كلي، عوارض منفي اين مكملها فقط در موارد زياده روي در مصرف، ديده مي شود. به عنوان مثال، مصرف بسيار زياد كلسيم، باعث تشكيل سنگ كليه مي شود. افراط در مصرف آهن، اختلالات گوارشي مانند استفراغ و نارسايي كبد را در پي دارد. دوز بالاي يد، خطر پركاري تيروئيد را دارد و مصرف زياد پتاسيم، موجب مشكلاتي در ريتم ضربان قلب مي شود. استفاده زياد از ويتامين B12 نيز باعث چرب شدن پوست و بروز آكنه مي شود.
** اين امر مهم مستلزم رعايت دو نكته اساسي است. از نظر كمي؛ مراقب باشيد كه دريافت مواد غذايي بايد طوري باشد كه دريافت انرژي از مصرف بدن بيشتر نباشد. از لحاظ كيفي هم تغذيه بايد متنوع باشد تا نيازهاي مختلف بدن تأمين شود. براي رعايت كميت تغذيه، بهترين معيار وزن است. اضافه شدن يك تا دو كيلوگرم وزن در سال، نشانه اين است كه دريافت انرژي از سوخت و ساز آن بيشتر است. در اين صورت يا بايد دريافت انرژي كمتر شود و يا سوخت و ساز انرژي را به وسيله ورزش، بيشتر كرد. در مورد كيفيت غذا نيز بايد در مصرف چربيها ( كره، پنير چرب، گوشتهاي چرب، چيپس و...) دقت داشت. برعكس، خوردن غلات يا حبوبات در هر روز كاملا مناسب است و نيازي به حذف نان ( دو تا سه برش در روز) نيست. همچنين مصرف روزانه لبنيات كم چرب و ميوه ها و انواع سبزيها، نيازهاي بدن به ويتامين، نمكهاي معدني و عناصر ضروري را تأمين مي كند همچنين از نوشيدن5/1 ليتر آب در طول روز نيز غفلت نكنيم.
مكملهاي غذايي و پيشگيري از پيري
- ويتامين E: 30 ميلي گرم
- ويتامين A: هرگز نبايد خودسرانه مصرف شود
- بتاكاروتن: 6 ميلي گرم
- سلنيوم: 100 ميلي گرم
- روي: 20 ميلي گرم
- ويتامين C: 120 ميلي گرم
اما ميوه ها، انواع سبزي و ادويه ها بر مكملهاي غذايي ارجحيت دارد، زيرا اين خوراكيها مواد طبيعي سرشار از آنتي اكسيدانها هستند.
مكملهاي غذايي و پيشگيري از بروز بيماريهاي سرطان و حملات قلبي
بر اساس تحقيقي كه در سال 2003 در كشور فرانسه روي 13 هزار نفر انجام شد، نشان مي دهد مرداني كه مدت 8 سال مكملهاي حاوي ويتامينها و عناصر ضروري ( ويتامين C، ويتامين E، بتاكاروتن، روي، سلنيوم) مصرف كرده اند، فقط يك سوم آنان مبتلا به سرطان شده اند و فوت به علت سرطان در اين گروه تا 37 درصد كاهش يافته است. از آنجا كه مردان بيشتر از زنان سيگار مي كشند، اين تأثيرات در آنان چشمگيرتر است. همچنين كساني كه سابقه سرطان در خويشاوندان خود دارند و افرادي كه نمي توانند در طول روز به مقدار كافي ميوه و سبزي مصرف كنند، حتماً توصيه مي شود از اين مكملها استفاده كنند.
در مورد امگا 3 توصيه مي شود كساني كه يك بار دچار سكته قلبي شده اند، روزانه يك گرم امگا 3 مصرف كنند. همچنين افراد مستعد سكته قلبي مانند افراد مبتلا به فشار خون، كلسترول، استعمال دخانيات، استرس و... بايد به مصرف اين ماده توجه داشته باشند.
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}