غدير از نگاه چهارده خورشيد
غدير از نگاه چهارده خورشيد
غدير از نگاه چهارده خورشيد
اساس مذهب تشيع بر دو حديث پايه گذارى شده است: يكى حديث ثقلين (1) ، كه پيامبراكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در كمتر از نود روز در چهار مكان آن را به مردم گوشزد كرد؛ ديگرى حديث غدير. مىتوان گفت حديث دوم مكمل حديث اول است.
سفارش بيش از حد پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در باره قرآن و عترت و نيز اصرار آن حضرت بر امامت و جانشينى اميرمومنان(علیه السلام) نشان دهنده اين حقيقت است كه حضرت نگران آشوبى بود كه امت اسلامى بعد از وى با آن رو به رو مىشود.
اهميت دادن به غدير، اهميت دادن به رسالت پيامبرگرامى اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) است. ما در اين مقاله واقعه غدير را از زبان عارفان واقعى غدير يعنى پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم(عليهم السلام) مورد مطالعه قرار مىدهيم.
«ثم اقبل عليهم علىفقال: يا معشرالمسلمين و المهاجرين و الانصار انشد كم الله اسمعتم رسول الله يقول يوم غديرخم كذا و كذا فلم يدع شيئا قال عنه رسول الله الا ذكرهم اياه قالوا نعم» (4)
پس على(علیه السلام) به مردم فرمود: اى مسلمانان و مهاجران و انصار، آيا نشنيديد كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روز غديرخم چنين و چنان فرمود. سپس تمام چيزهايى را كه پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در آن روز فرموده بود به مردم ياد آورى كرد. همگى گفتند: آرى.
در اين زمينه مىتوان به استدلالهاى اميرمومنان على(علیه السلام) اشاره كرد. از جمله استدلال آن حضرت براى ابوبكر كه فرمود: بر اساس حديث پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در روز غدير، آيا من مولاى تو و هر مسلمانى هستم يا تو؟ ابوبكر گفت: شما. (5)
ابى الطفيل مىگويد: در روز شورا در خانه بودم و شنيدم كه على(علیه السلام) گفت: آيا غير از من كسى در ميان شما هست كه پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به او گفته باشد: «من كنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.» همگى گفتند: نه. (6)
آن حضرت جواب داد: «و اعجباانسيتم يوم غديرخم؛» (7) شگفتا! آيا روز غديرخم را فراموش كرديد؟!
فاطمه بنت الرضا از فاطمه بنت الكاظم(علیه السلام) و او از فاطمه بنت الصادق(علیه السلام) چنين نقل كرد: ام كلثوم، دختر فاطمه زهرا(س) نقل كرد كه پيامبر در روز غدير فرمود: «من كنت مولاه فعلى مولاه» (8)
مرد پرسيد: خداوند با چه چيزى بر ما احتجاج مىكند؟
حضرت فرمود: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا»؛ بدين وسيله ولايت را تمام گردانيد و اگر سنت يا فريضه تمام نبود، خدا به آن احتجاج نمىكرد . (13)
در توضيح اين روايت بايد گفت: آيه ياد شده در اول سوره مائده است. اين سوره، آخرين سورهاى است كه بر قلب نبىاكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد. در اين سوره، «آيه اكمال» و «آيه تبليغ، كه ناظر به واقعه غدير است، وجود دارد.
سپس مىفرمايد: خداوند حكم فرمود: «يا ايهاالرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فمابلغت رسالته و الله يعصمك من الناس.»
آنگاه ادامه مىدهد: پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به مردم كرد و از آنها پرسيد: آيا آنچه برعهده داشتم، ابلاغ كردم؟
همگى گفتند: آرى.
سپس فرمود: خدايا گواه باش! بعد از آن فرمود: «الست اولى بالمومنين من انفسهم؟ فقالوا بلى فاخذ بيدك و قال من كنت مولاه فهذا على مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله؛» آيا من به مومنان از خود آنها سزاوارتر نيستم؟ گفتند : بله. پس از آن دست على(علیه السلام) را گرفت و فرمود: هركس من مولاى اويم، اين على مولاى اوست ... (19)
اسحاق بن اسماعيل نيشابورى مىگويد: حضرت حسنبن على(علیه السلام) به ابراهيم چنين نوشت: خداوند متعال با منت و رحمت خويش واجبات را بر شما مقرر كرد. اين كار به سبب نياز او نبود، بلكه رحمت او بود كه متوجه شما شد. هيچ معبودى جز او وجود ندارد؛ او چنان كرد تا ناپاك را از پاك جدا سازد و اندرون شما را بيازمايد تا به سوى رحمت او پيش بگيرد و منازل شما در بهشت معين شود. از اينرو، حج و عمره، اقامه نماز، پرداخت زكات، روزه و ولايت را بر شما واگذار كرد و درى را فرا راهتان قرار داد تا درهاى ديگر واجبات را باز كنيد؛ كليدى را براى يافتن راه خود قرار داد. اگر محمد و جانشينان او از فرزندش نبود، شما مانند حيوانات سرگردان مىمانديد و هيچ واجبى از واجبات را فرا نمىگرفتيد. مگر مىتوان از غير در، وارد مكانى شد؟ وقتى خداوند به سبب تعيين اوليا پس از پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، نعمت خود را بر شما تمام كرد، فرمود: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا» (20) امروز دينتان را كامل و نعمت خود را بر شما تمام كردم و راضى شدم كه اسلام دين شما باشد . سپس براى اولياى خود برگردن شما حقوقى قرار داد و به شما فرمان داد حقوق آنها را ادا كنيد تا زنان و اموال و خوراك و آشاميدنيها بر شما حلال باشد و به واسطه آن بركت و رشد و ثروت را به شما بشناساند و اطاعت كنندگان شما را به واسطه غيبت بشناساند... (21)
سفارش بيش از حد پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در باره قرآن و عترت و نيز اصرار آن حضرت بر امامت و جانشينى اميرمومنان(علیه السلام) نشان دهنده اين حقيقت است كه حضرت نگران آشوبى بود كه امت اسلامى بعد از وى با آن رو به رو مىشود.
اهميت دادن به غدير، اهميت دادن به رسالت پيامبرگرامى اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) است. ما در اين مقاله واقعه غدير را از زبان عارفان واقعى غدير يعنى پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم(عليهم السلام) مورد مطالعه قرار مىدهيم.
رسول خدا و غدير
امام على و غدير
«ثم اقبل عليهم علىفقال: يا معشرالمسلمين و المهاجرين و الانصار انشد كم الله اسمعتم رسول الله يقول يوم غديرخم كذا و كذا فلم يدع شيئا قال عنه رسول الله الا ذكرهم اياه قالوا نعم» (4)
پس على(علیه السلام) به مردم فرمود: اى مسلمانان و مهاجران و انصار، آيا نشنيديد كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روز غديرخم چنين و چنان فرمود. سپس تمام چيزهايى را كه پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در آن روز فرموده بود به مردم ياد آورى كرد. همگى گفتند: آرى.
در اين زمينه مىتوان به استدلالهاى اميرمومنان على(علیه السلام) اشاره كرد. از جمله استدلال آن حضرت براى ابوبكر كه فرمود: بر اساس حديث پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در روز غدير، آيا من مولاى تو و هر مسلمانى هستم يا تو؟ ابوبكر گفت: شما. (5)
ابى الطفيل مىگويد: در روز شورا در خانه بودم و شنيدم كه على(علیه السلام) گفت: آيا غير از من كسى در ميان شما هست كه پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به او گفته باشد: «من كنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.» همگى گفتند: نه. (6)
حضرت زهرا(س) و غدير
آن حضرت جواب داد: «و اعجباانسيتم يوم غديرخم؛» (7) شگفتا! آيا روز غديرخم را فراموش كرديد؟!
فاطمه بنت الرضا از فاطمه بنت الكاظم(علیه السلام) و او از فاطمه بنت الصادق(علیه السلام) چنين نقل كرد: ام كلثوم، دختر فاطمه زهرا(س) نقل كرد كه پيامبر در روز غدير فرمود: «من كنت مولاه فعلى مولاه» (8)
امام حسن مجتبى(علیه السلام) و غدير
امام حسين(علیه السلام) و غدير
امام زين العابدين(علیه السلام) و غدير
امام محمد باقر(علیه السلام) و غدير
امام جعفرصادق(علیه السلام) و غدير
مرد پرسيد: خداوند با چه چيزى بر ما احتجاج مىكند؟
حضرت فرمود: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا»؛ بدين وسيله ولايت را تمام گردانيد و اگر سنت يا فريضه تمام نبود، خدا به آن احتجاج نمىكرد . (13)
امام موسى كاظم(علیه السلام) و غدير
امام رضا(علیه السلام) و غدير
امام محمد جواد(علیه السلام) و غدير
در توضيح اين روايت بايد گفت: آيه ياد شده در اول سوره مائده است. اين سوره، آخرين سورهاى است كه بر قلب نبىاكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد. در اين سوره، «آيه اكمال» و «آيه تبليغ، كه ناظر به واقعه غدير است، وجود دارد.
امام هادى(علیه السلام) و غدير
سپس مىفرمايد: خداوند حكم فرمود: «يا ايهاالرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فمابلغت رسالته و الله يعصمك من الناس.»
آنگاه ادامه مىدهد: پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به مردم كرد و از آنها پرسيد: آيا آنچه برعهده داشتم، ابلاغ كردم؟
همگى گفتند: آرى.
سپس فرمود: خدايا گواه باش! بعد از آن فرمود: «الست اولى بالمومنين من انفسهم؟ فقالوا بلى فاخذ بيدك و قال من كنت مولاه فهذا على مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله؛» آيا من به مومنان از خود آنها سزاوارتر نيستم؟ گفتند : بله. پس از آن دست على(علیه السلام) را گرفت و فرمود: هركس من مولاى اويم، اين على مولاى اوست ... (19)
امام حسن عسكرى(علیه السلام) و غدير
اسحاق بن اسماعيل نيشابورى مىگويد: حضرت حسنبن على(علیه السلام) به ابراهيم چنين نوشت: خداوند متعال با منت و رحمت خويش واجبات را بر شما مقرر كرد. اين كار به سبب نياز او نبود، بلكه رحمت او بود كه متوجه شما شد. هيچ معبودى جز او وجود ندارد؛ او چنان كرد تا ناپاك را از پاك جدا سازد و اندرون شما را بيازمايد تا به سوى رحمت او پيش بگيرد و منازل شما در بهشت معين شود. از اينرو، حج و عمره، اقامه نماز، پرداخت زكات، روزه و ولايت را بر شما واگذار كرد و درى را فرا راهتان قرار داد تا درهاى ديگر واجبات را باز كنيد؛ كليدى را براى يافتن راه خود قرار داد. اگر محمد و جانشينان او از فرزندش نبود، شما مانند حيوانات سرگردان مىمانديد و هيچ واجبى از واجبات را فرا نمىگرفتيد. مگر مىتوان از غير در، وارد مكانى شد؟ وقتى خداوند به سبب تعيين اوليا پس از پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، نعمت خود را بر شما تمام كرد، فرمود: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا» (20) امروز دينتان را كامل و نعمت خود را بر شما تمام كردم و راضى شدم كه اسلام دين شما باشد . سپس براى اولياى خود برگردن شما حقوقى قرار داد و به شما فرمان داد حقوق آنها را ادا كنيد تا زنان و اموال و خوراك و آشاميدنيها بر شما حلال باشد و به واسطه آن بركت و رشد و ثروت را به شما بشناساند و اطاعت كنندگان شما را به واسطه غيبت بشناساند... (21)
امام زمان(علیه السلام) و غدير
پىنوشتها:
1ـ حديث ثقلين در بيشتر منابع اهل سنت وارد شده است. ما به پارهاى از آنها اشاره مىكنيم : السنه شيبانى، ص 337 و 629 ح 1551؛ صحيح ترمذى، ج 5، ص 663؛ سنن كبرى بيهقى، ج 10، ص 114؛ المستدرك، حاكم نيشابورى، ج 3، ص 110؛ فضائل الصحابه، احمد بن حنبل، ج 1، ص 171 و ج 2، ص 588؛ سنن ابىداود، ج 2، ص 185؛ طبقات كبرى، ابن سعد، ج 2، ص 194؛صحيح مسلم، ج 4، ص .1873
2ـ سوره مائده، آيه .71
3ـ امالى شيخ صدوق، مجلس، 74، ص .400
4ـ كتاب سليم بن قيس هلالى، نشر موسسه بعثت، ص .41
5ـ خصال شيخ صدوق، ص 505، باب اربعين، ج .30
6ـ امالى شيخ صدوق، ج 1، ص .342
7ـ اثبات الهداة، حرعاملى، ج 2، ص 112، ح 473؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 3، ص 25 ـ .26
8ـ اثبات الهداة، ج 2، ص 112؛ احقاق الحق، ج 16، ص .282
9ـ امالى شيخ صدوق، ج 2، ص .171
10ـ سليم بن قيس، ص .168
11ـ معانى الاخبار، ص 65؛ بحارالانوار، ج 37، ص .223
12ـ معانى الاخبار، ص .66
13ـ تفسير برهان، ج 1، ص .446
14ـ در باره اهميت اين مسجد به مجله ميقات حج شماره 12 مراجعه شود.
15ـ اصول كافى، ج 4، ص .566
16ـ تهذيب الاحكام، شيخ طوسى، ج 6، ص 24، ح 52؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص .41
17ـ سوره مائده، آيه .1
18ـ تفسيرقمى، ج 1، ص .160
19ـ بحارالانوار، ج 100، ص .363
20ـ همان، ج 37، ص .223
21ـ علل الشرائع، ج 1، ص 249، باب 182، ح .66
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}