نویسنده: H. A. M. Snelders
مترجم: حمید سلیمی خلیق



 
[vilem ten rine]
Willem Ten Rhyne
(ت. دِوَنتر، هلند، 1026/1647؛ و باتاویا، هند، هلند ] اکنون جاکارتا، اندونزی[، 11 خرداد، 1079/ اوّل ژوئن 1700)، پزشکی، گیاه شناسی.
از اوایل زندگی تن رینه اطلاع چندانی در دست نیست. پس از آن که در مدرسه‌ی ایلوه ستره در دونتر آموزش یافت، از 1043 تا 1045 در دانشگاه فرانکر پزشکی تحصیل کرد. آنگاه در سال 1047 به دانشگاه لیدن رفت و در آنجا زیر نظر سیلویوس به تحصیل پرداخت و پیرو مکتب شیمی پزشکی وی شد. در 1047 درجه دکتری خود را با پایاننامه‌ای تحت عنوان De dolore intestinorum a flatu دریافت کرد. در 1048 رساله ای درباره‌ی نقرس تحت عنوان Dissertatio de arthritide، و رساله ای درباره‌ی یکی از نوشته‌های بقراط بچاپ رساند که در آن نیز درباره‌ی تعدادی از نمکها بحث شده بود.
در خرداد 1052 تن رینه به عنوان پزشک به خدمت شرکت هلندی هند شرقی درآمد و به باتاویا رفت. در مدّت بیست و شش روز اقامت در دماغه‌ی امیدنیک (مهر و آبان 1052) جانوران و گیاهان منطقه و همچنین بومیهای جنوب آفریقا را مطالعه کرد. او یافته‌های خود را در کتاب Schediasma de promontorio Bonae Speï ejusque tractus incolis Hottentottis (1886) انتشار داد.
تن رینه در دی 1052 به باتاویا وارد شد و علاوه بر وظایف پزشکی خود به جرّاحان محلّی درس کالبدشناسی می‌داد. به فاصله‌ی کوتاهی شرکت وی را به پایگاه تجارتی دسیما در ناکاساکی اعزام کرد. در دسیمایک جراح وجود داشت، ولی امپراتور خواسته بود که شرکت هند شرقی هلند یک پزشک صاحب صلاحیت نیز به آنجا اعزام کند. تن رینه از 1053 تا 1055 در ژاپون خدمت کرد، و آنگاه به باتاویا بازگشت. در 1056 به فرماندهی مستعمره‌ی جذامیان منصوب شد. از 1058 تا 1060 در کرانه‌ی غربی سوماترا به پزشکی اشتغال داشت و از 1060 تا زمان وفاتش عضو هیأت دادرسان در باتاویا بود.
تن رینه، در مدت دو سالی که در ژاپون اقامت داشت، درباره‌ی کشت چای مطالعه کرد، و گیاه چای، تولید و مصرف آن، و اثر این محرّک بر روی بدن را شرح داد. یافته های او در کتاب Exoticarum plantarum centuria prima، اثر یاکوپ برین، بچاپ رسید (1057/ 1678). در همین کتابِ برین، تن رینه شرح کاملی از درخت کافور ژاپونی و گیاهانی که در دماغه‌ی امیدنیک جمع کرده بود بدست داده است.
در نتیجه‌ی کارهائی که تن رینه در مورد گیاهان مناطق گرمسیر انجام داده بود، هندریک آدریان وان رده توت دراکستاین از وی خواست که با او در نوشتن کتاب Hortus Malabaricus همکاری نماید؛ این کتاب بین سالهای 1058 و 1082 در دوازده جلد در آمستردام منتشر شد.
در 1066 تن رینه اثر علمی معتبر خود درباره‌ی جذام به نام Verhandelingen van de Asiatise melaatsheid («رساله ای درباره‌ی جذام آسیایی») را منتشر کرد. او توصیفی عالی درباره‌ی این بیماری و گزارشی درباره‌ی علت، نحوه‌ی پیشگیری، و معالجه‌ی آن داده است، که هنوز هم دارای اعتبار است.
تن رینه مقاله‌ای نیز درباره‌ی طب سوزنی معمول در ژاپون منتشر کرد (1062).

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی. آثار عمده‌ی تن رینه عبارتند از Dissertatio de dolore intestinorum a flatu (لیدن، 1668)؛ Dissertatio de arthritide (لیدن، 1669)؛ Meditationes in Hippocratis textum vigesimum quartum de veteri medicina, cum laciniis de salium figuris (لیدن، 1699؛ چاپ دوم، 1672)؛ «Excerpta ex observationibus Japonicis de fructice thee, cum fasciculo rariorum plantarum ab ipso inpromontorio Bonae Speï et Sardanha sinu anno 1673 collectarum , atque demum ex India anno 1677 in Europam ad Exoticarum Plantarum در «Jacobum breynium transmissarum centuria prima ، از یاکوپ برین (دانتسیش، 1678)؛ Dissertatio de arthritide mantissa schematica de acupunctura, orationes tres de chymiae et botanicae antiquitate et dignitate de physiognomia , et de monstris (لندن- لاهه، 1683؛ چاپ دوم، لایب تسیش، 1690)؛ Schediasma de promontorio Bonae Speï, ejusque tractus incolis Hottentottis (شافهاوزن، 1686)؛ و Verhandelingen van de Asiatise melaatsheid (آمستردام، 1687)، که همراه با ترجمه‌ی انگلیسی آن در OSNM، 14 و 1937)، 34-113، تجدید چاپ شد.

دوم. خواندنی‌های فرعی.

درباره‌ی تن رینه و آثارش، Biographisch Woordenboek der Nederlanden، از آ.ی. وان درآ، دهم (هارلم، 1874)، 96؛ Nieuw Nederlandsch Biographisch Woordenboek، از هـ. کروننبرک، ششم (لیدن، 1924)، 1213؛ همان، از ل. س. وان رؤ مر، نهم (لیدن، 1933)، 861-863؛ و «Willem ten Rhyne»، از ی.م. هـ. وان دورسن، در GTNI، 51 (1911)، 134-228.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، برگردان: احمد آرام، [و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول