تریدزکنت، جان

(ت.سافک [؟]، انگلستان، 949 تا 954 / 1570 تا 1575؛ و. لمبث جنوبی، ساری، انگلستان، 26 یا 27 فروردین 1017/ 15 یا 16 آوریل 1638)، تاریخ طبیعی.
در سال 1152دوکارِل نوشت که تریدزکنت را «بدرستی می‌توان نخستین گردآورنده‌ای (در این کشور) دانست که هر چه را در تاریخ طبیعی مایه‌ی کنجکاوی بوده فراهم آورده است: کانیها، پرندگان، ماهیها، حشره‌ها، و امثال آنها، تا هر نوع سکه و مدال، به علاوه‌ی انواع بسیار گوناگونی از اشیای بسیار کمیاب.» پدر تریدزکنت، تامس تریدزکنت (از اعقاب ویللموس ترلوسکنت از مردم سافک)، در 957 سافک را، که جان تریدزکنت احتمالاً در آن چشم به جهان گشوده بود، به قصد لندن ترک کرد؛ نام مادرش دانسته نیست. نخستین رویدادی که از زندگی او ثبت شده ازدواجش با الیزابث دِی در مپم [mepәm] ، واقع در کِنت، به تاریخ 28 خرداد 986 است. یگانه فرزند آن دو پسری بود که یک سال پس از ازدواجشان متولد شد و جان نام گرفت. از 983 تریدزکنت باغبان املاک رابرت سسیل، لُرد سالزبری، بود. بعضی قراین حکایت می‌کند که تریدزکنت پیش از سال 979 نیز با سمت باغبان برای ویلیام بروکس در کابم‌هال کار می‌کرده است.
(َشاید) نخستین سفر تریدزکنت به فلاندر به منظور گرد آوری نمونه‌های گیاهان برای سسیل در 989 انجام شد، و احتمالاً در همان سال بود که وی توت فرنگی پهن برگ بروکسلی را به انگلستان برد. در 990 از قلمستان لاموی در رووان و از باغ گیاهان دارویی ژان روبن در ایل نوتردام بازدید کرد. همچنین، چند گونه‌ی گیاه را در باغهای هتفیلد کشت کرد، تا آن که باغ در سال 991 با مرگ لرد ]ژان روبن[ فروخته شد.
شش سال بعد تریدزکنت نخستین سفر گیاه شناختی خود به روسیه را، در خدمت سِر دادلی دیگز، که از طرف جیمز اول و با نظارت «شرکت ماسکوری» برای مذاکره در خصوص اعطای وامی به امپراتور روسیه اعزام شده بود، انجام داد. آنان در 25 تیر 997 به آرخانگل رسیدند، و تریدزکنت متوجه وجود سیاه کاج، خربق سفید، و گیاهان دیگری (الن، ص 84-89)، مخصوصاً در جزایر اطراف مصب رودخانه‌ی دوینا، شد. روز 14 1مرداد 997 اعضای هیأت اعزامی با کشتی به سوی انگلستان رهسپار شدند. تریدزکنت گزارشی درباره‌ی هیأت اعزامی نوشت (کِناوالف، ص 130-141).
در سال 999 تریدزکنت به هیأت اعزامی سرسمیوئل ارگال برای سرکوب دریازنان بربری پیوست، و از فرصت برای گردآوری بذرها و میوه‌های باغی (الن، ص 101-103) و نمونه‌های طبیعی، از جمله نخستین نمونه‌های گوتاپرکا (کائوچوی مالزیایی) و چوب افرائی که در انگلستان دیده می‌شود استفاده کرد. تریدزکنت، پس از مدت کوتاهی (از 1004 تا 1007) کار در خدمت جورج ویلیئز، دوک باکینگم، که در آن ضمن به یک هیأت اعزامی نظامی که عازم لاروشل بود پیوست، از هسته‌ی مجموعه‌های شخصی برای تأسیس باغی و موزه‌ای گیاه شناختی در لمبث جنوبی استفاده کردند، و این کار او اقدامی مهم و پیشگامانه بود. موزه‌ی تریدزکنت با هدایائی که گردآورندگان چیزهای کمیاب به آن دادند (ناخدایان «چیزهای کوچکی را که می‌توانستند از بخشهای دیگر بیاورند» به موزه هدیه می‌کردند) غنی شد و چارلز اول و اشراف از آن بازدید می‌کردند. بی تردید مشهورترین چیزی که در این موزه به نمایش گذاشته شد مرغ دودوی پر شده‌ای بود که ویلبی و ری نیز آن را دیدند.
در این زمان تریدزکنت باغبان ویژه‌ی چارلز اول و ملکه هنریئتا مرایا شد. در سال 1010 رنه مورن ارسال نمونه‌های جدید را آغاز کرد. سال بعد، تریدزکنت تصدیق کرد که شاخ یک جانور ظاهراً تک شاخ متعلق به یک نهنگ نیزه دار قطبی است که «باز هم از لحاظ مقاومت در برابر زهر همچنان بسیار قیمتی است»
در Catalogus («فهرستنامه‌ی»، 1643) او، که تنها نسخه‌ی شناخته شده است و در کالج مادلین نگهداری می‌شود، از 750 گیاه باغی که در لمبث جنوبی می‌رویند به ترتیب الفبایی نام برده شده، و در خاتمه‌ی آن فهرستی از میوه‌ها آورده شده است. در این «فهرستنامه»، که شالوده‌ی Musaeum Tradescantianum («موزه‌ی تریدزکنت»، 1656) را تشکیل می‌دهد، چهل گونه‌ی گیاه ویرجینیا معرفی شده است.
نام گوته‌ی «تریدزکنتیا» در کتاب Flora Jenensis (1718) اثر ه.ب.روپیوس آورده شد و لینه آن را پذیرفت. تریدزکنت «تا زمانی زیست که سراسر عرصه‌ی هنر و طبیعت را در نوردید» و در 28 فروردین 1017 در جنوب شرقی کلیسای لمبث به خاک سپرده شد.
کتابنامه :
یکم. کارهای اصلی. نسخه‌ی متعلق به جان گودیر از Plantarum in Horto Iohannem [sic] Tradescanti nascentium catalogus (1634) تریدزکنت به عنوان تنها نسخه‌ی شناخته شده در کالج مادلین آکسفرد موجود است؛ و همان طور که گونتر اظهار داشته، تقریباً محقّق است که این نسخه از نمونه‌های غلط گیری چاپخانه صفحه بندی شده است، و دلیل این عقیده اشتباه موجود در صفحه‌ی عنوان است. بسیاری از نادره‌های تریدزکنت در موزه‌ی (جدید) اشمولی نگهداری می‌شوند، به عنوان مثال، شنل پَرداز رئیس پاوهاتان، اگر چه غالباً اصل و مبدأ دقیق این اشیا نامعلوم است. آلبومی از Choicest Flowers and Plants exquisitely limned on vellum by Mr.Alex: Marshall»، در کتابخانه‌ی کاخ وینزر موجود است ] ـــــEnglish Drawings. Stuart and Georgian Periods, in the Collection of His Majesty the king at Windsor Castle (لندن، 1950)، 74-75.[
دوم. خواندنیهای فرعی. گزارشهای معتبر قدیمی درباره‌ی تریدزکنت و آثارش عبارتند از «Some Account of the Remains of John Tradescant's Garden at Lambeth»، از ویلیام واتسن، در PTRS، 46 (1752)، 160-161؛ و نامه‌ی اندرو کولتی دو کارل به واتسن، همان، 63 (1773)، 88-79، لوحه‌ی 4، که به صورت تجدید چاپ صفحه گذاری شده‌ی جداگانه نیز منتشر شد (لندن، 1773). هر دو گزارش توسط ریچارد پالتنی، در اثرش به نام Historical and Biographical Sketches of the Progress of Botany in England، یکم (لندن، 1790)، 175-179، مورد استفاده قرار گرفت.
نیز ـــــ « Family of the Tradescants»، از ادورد ف.ریمبولت، در NQ، 3 (1851)، 353-355؛ و بخصوص ج.س.بولجر، در Dictionary of National Biography، 57 (1899)، 143-147. آخرین زندگینامه، که بر نسب شناسی و گیاه شناسی تأکید دارد، The Tradescants است، از می‌ آلن (لندن، 1964). مجله‌ی روسی 997/ 1618 تریدزکنت (اشمول، نسخه‌ی خطی 824، شانزده) کلمه به کلمه در «Two Documents Concerning Anglo- Russian Relations in the Early Seventeenth Century» توسط س. کناوالف در OSP، 2 (1951)، 130-141، بچاپ رسید. هویت نسخه‌ی خطی را یوزف فون ‌هامل، در مقاله‌ی «Tradescant der Aeltere 1618 in Russland…» در Recueil des actes de la séance publique I'Académie impérial des Science de Saint- Petersbourg (1847)، 85- 348 همراه با تصویر و نقشه، مشخص ساخت؛ به صورت تجدید چاپ صفحه گذاری شده و به شکل کتابی با عنوان England and Russia: Comprising the Voyages of John Tradescant the Elder [etc] نیز منتشر شد، که به همت جان استادی لی (لندن، 1854) ترجمه شد، و تجدید چاپ آن فقط با تغییر صفحه‌ی عنوان به صورت Early English Voyages to Northern Russia (لندن، 1857)، صورت گرفت. «The Morins»، از مارجری ف.وارنر، در NHM, 33 (1954)، 168-176، برخوردهای رنه مورن با تریدزکنت را به صورت خلاصه عرضه کرده است.
برای دستیابی به شرح مستند درباره‌ی روابط با اشمول، ــــElias Ashmole (1617-1692) ، از ک.ه.جوستن، 5 جلد (آکسفرد، 1966)، 2048-2049.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، برگردان: احمد آرام، [و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول