مترجم: فرید احسانلو
منبع:راسخون




 

اثر پروانه، از سی سال پیش، یعنی، قبل از اینكه نظریه آشوب را خوب بفهمیم، در هدایت كاوه فضایی به طرف ستاره دنباله دار به كار می‌رفته است. سومین ماهواره كاوشگر بین المللی زمین - خورشید (3-ISEE) در سال 1978 توسط ناسا پرتاب شد تا فعالیت‌های خورشیدی را زیر نظر بگیرد. هفت سال بعد، مدارش را عوض كردند تا اولین ماهواره‌ای باشد كه اطلاعاتی رأس فروزان ستاره‌ای دنباله‌دار جمع آوری كند. ادوارد آت، ریاضی‌دان دانشگاه مری‌لند می‌گوید روشی كه ناسا برای هدایت مجدد كاوه فضایی به كار برده همان روشی است كه محققان در همان دانشگاه برای كنترل سیستم‌های آشوبناك به كار می‌برند. 3 – ISEE را در مداری دور زمین قرار نداده‌اند، بلكه آن را به نقطه‌ای تغییر مكان داده‌اند موسوم به نقطه رخگرد كه بین زمین و خورشید قرار دارد. در این نقطه كه در 6ر1 میلیون كیلومتری زمین است، نیروهای گرانشی زمین، خورشید و ماه با هم برابر می‌شوند و كاوه فضایی می‌تواند همگام با زمین به دور خورشید بگردد. در عین حال كاوه فضایی مدار كوچكی را حول نقطه رخگرد می‌پیماید. در این مدار، 3 – ISEE نسبت به تغییر جهت‌های خیلی كوچك، بی اندازه حساس است. رقابت سه كشش گرانشی به این معنی است كه كاوه فضایی با اندك تلاشی می‌تواند تقریباً به هر جایی در منظومه خورشید – زمین – ماه برود. مدار كوچك كاوه فضایی حول نقطه رخگرد، یك جزیره پایداری در دریای آشوبناك مدارهای بالقوه آن است. با نزدیك شدن دنباله ‌دار جاكوبینی – زنر به خورشید در سال 1982، ناسا تصمیم گرفت كه3 – ISEE را جا به‌ جا كند و علی رغم سوخت كمی كه باقی مانده بود، آن را به دیدار رأس یا گیسوی دنباله‌دار بفرستد. كاوه فضایی با ضربه‌های آهسته‌ای از مدارش خارج شد و پنج بار از نزدیكی ماه عبور كرد. تمام سال بعد، با وارد آوردن ضربه‌های آهسته بر مسیر مورد نظر نگه داشته شد تا آنكه در سپتامبر 1985 اولین كاوه‌ای شد كه اطلاعتی از گیسوی یك دنباله‌دار به زمین مخابره كرده است.
به قول آت: به دلیل آشوبناكی سیستم بود كه با صرف سوخت كم سفینه فضایی توانست به راحتی از A به B برود. این همان فلسفه‌ای است كه ما هم از آن استفاده می‌كنیم.
نكته مهم این است كه ،3 – ISEE می‌توانست، ستاره دنباله‌دار جاكوبینی – زنر را، از هر جهتی كه می‌آمد، دیدار كند. آشوبناكی سیستم به ناسا این امكان را می‌داد كه مكان سفینه فضایی را تا اندازه‌ای كنترل كند، كنترلی كه در غیر این صورت امكان پذیر نبود.