مترجم: فرید احسانلو
منبع:راسخون




 

رفتار ماده در مرکز زمین چگونه است؟ در آنجا فشار (در حدود 6/3 میلیون اتمسفر) ، بیشتر از آن است که تا چندی پیش می‌شد در آژمایشگاه‌ها ایجاد کرد. اما اکنون در فشار‌هایی در این حدود آزمایش‌هایی انجام شده (و می‌شود) که به نظرهای تازه‌ای درباره‌ی درون زمین منجر شده است.
از نتایج حاصل یکی هم این است که هستۀ سیارۀ ما داغتر از آن است که سابقاً تصور می‌شد یعنی دمای آن 6900±1000K است نه 3000 تا 4000 که قبلاً حد بالا محسوب می‌شد. به ا ین ترتیب مرکز زمین داغ تر از سطح خورشید است.
این نتیجه را پنج پژوهشگر از انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا و دانشگاه‌های ایلینویز و برکلی در یکی از شماره‌های مجله Science اعلام کرده‌اند. آن‌ها نقطه‌ی ذوب آهن را در فشار‌های بسیار زیادتر از حد معمول اندازه‌ گیری کردند و پی بردند که در این شرایط آهن تا دمای بیش از حد انتظار حالت جامد خود را حفظ می‌کند. از این یافته دمای مرز هسته‌ی دروین زمین (که جامد است) و هسته‌ی بیرونی آن (که مایع است) در حد 660k به دست می‌آید. این هر دو هسته عمدتاً از آهن تشکیل شده‌اند.
این دما به نوبه‌ی خود مقدار 5100 k را برای هسته‌ی خارجی، درست زیر گوشتۀ (جبۀ) سنگی زمین به دست می‌دهد. چنین دمای زیادی کاملاً با دمای گوشته زیرین، که قبلاً از روی انتقال گرما و رادیواکتیو جبه 3000±500k برآورد شده بود فرق دارد.
ظاهراً گرما در هستۀ زمین توسط نوعی لایۀ عایق در کف گوشته، ذخیره می شود. تامس اهرنز از انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا می‌گوید: «این نتایج واقعاً مشکلاتی به وجود می‌آورد، زیرا وجود لایه‌ای را ایجاب می‌کند که خواص عایقی آن را نمی‌فهمم».
اهرنز معتقد است که این لایۀ عایق به قدری در نگه داری گرما مؤثر است که هسته، دمای فوق العاده زیاد خود را، از زمان تشکیل سیاره در 6/4 میلیارد سال قبل تاکنون، حفظ کرده است.» این گرما نوعی گرمای سنگواره است که ممکن است اطلاعاتی دربارۀ پیدایش زمین در اختیار ما بگذارد. اما معلوم نیست که این اطلاعات از چه نوعی خواهد بود.