چه چیزی باعث خمیازه کشیدن می‌شود؟

خمیازه کشیدن یک عمل انعکاسی است که باعث می‌شود دهان خود را باز کنیم و مقدار زیادی هوا وارد بدن خود کنیم. هر چند خمیازه کشیدن معمولاً با خستگی ، خواب آلودگی ، کار زیاد یا استرس مرتبط است ولی بسیاری از ما هنگام بیدار شدن از خواب یا هنگامی که دیگران را در حال انجام این عمل می‌بینیم نیز خمیازه می‌کشیم.
آنچه که باعث خمیازه کشیدن می‌شود هنوز نامشخص است. اگر چه نظریات مختلفی راجع به دلایل ممکن خمیازه کشیدن وجود دارد ولی جامعه‌ی علمی هنوز به اتفاق نظری در این باره دست نیافته است. بسیاری بر این عقیده‌اند که چندین عامل باعث خمیازه کشیدن می‌شود و تنها یک عامل در این میان دخیل نیست.

دلایل ممکن خمیازه کشیدن

نظریه 1

نظریه‌ی اول در مورد خمیازه کشیدن آن است که هنگامی که غلظت اکسیژن در خون و ریه‌ها کاهش می‌یابد و برعکس غلظت دی اکسید کربن افزایش می‌یابد خمیازه می‌کشیم. خمیازه کشیدن می‌تواند به بدن کمک کند هوای بیشتری دریافت کند. به همین دلیل است این باور وجود دارد که خمیازه کشیدن نشان می‌دهد بدن اکسیژن کافی ندارد. ولی تحقیقات انجام شده در این باره نشان داده است که نه افزایش غلظت اکسیژن و نه کاهش مقدار دی اکسید کربن باعث توقف خمیازه کشیدن نمی‌شود.

نظریه 2

فرضیه‌ی دیگر در مورد خمیازه کشیدن آن است که میل به کشش عضلات باعث این کار می‌شود. زیرا، در هنگام خمیازه کشیدن برخی از عضلات بدن مانند عضلات مورد استفاده برای تنفس ، بلع و صحبت کردن کشش داده می‌شود. پس، خمیازه کشیدن ممکن است به هشیار ماندن خصوصاً بعد از مدتی استراحت کمک کند. هنگامی که از خواب بیدار می‌شویم یا احساس خستگی می‌کنیم چنین اتفاقی می‌افتد.

نظریه 3

نظریه‌ای اخیر اظهار کرده است که خمیازه کشیدن ممکن است مکانیزمی برای خنک کردن مغز باشد. تحقیقاتی که در سال 2007 انجام شد نشان داد که افراد در وضعیت‌هایی که مغز گرم‌تر است تمایل دارند خمیازه بکشند. شاید به همین دلیل است که هنگامی که خسته هستیم یا خواب کافی نداشته‌ایم خمیازه می‌کشیم زیرا، در هر دو شرایط دمای مغز افزایش می‌یابد. نظریه‌ای مشابه آن است که خمیازه کشیدن به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند.

نظریه 4

هنگامی که احساس خستگی یا خواب آلودگی می‌کنیم، تنفس ما کند می‌شود که مانع رسیدن خون به مغز می‌شود. خمیازه کشیدن به ما کمک می‌کند که هوای زیادی وارد بدن خود کنیم که گردش خون به مغز را بهبود می‌بخشد و دمای مغز را کاهش می‌دهد. با کاهش دمای مغز ما بهتر فکر می‌کنیم و بنابراین خمیازه کشیدن می‌تواند به هشیار ماندن ما کمک کند.
همچنین مشاهده شده است که هنگامی که دمای محیط بالاتر از دمای عادی بدن می‌باشد، خمیازه کشیدن کاهش می‌یابد. آزمایش دیگری در رابطه با این نظریه که خمیازه کشیدن باعث خنک شدن مغز می‌شود نیز انجام شده است. این آزمایش نشان می‌دهد که تنقس دماغی می‌تواند به کاهش خمیازه کشیدن کمک کند. این بدین خاطر است که هنگامی که از طریق بینی نفس می‌کشیم، اکسیژن سریع‌تر به مغز می‌رسد.

نظریه 5

برخی افراد بر این باورند که خمیازه کشیدن به پایدار کردن فشار در طرفین پرده‌ی گوش کمک می‌کند. هنگامی که خمیازه می‌کشیم، دهان ما به مقدار زیادی باز می‌شود و پرده‌ی گوش کشش داده می‌شود. این آزاد شدن فشار اضافی از پرده‌ی گوش را تسهیل می‌کند. بدین خاطر است که این باور وجود دارد که هنگام افزایش فشار در پرده‌ی گوش خمیازه می‌کشیم.

نظریه 6

فرضیه‌ای دیگر در رابطه با خمیازه کشیدن آن است که وجود برخی مواد شیمیایی مانند سروتونین ، دوپامین ، گلوتامین ، گلوتامیک اسید و نیتریک اسید در مغز باعث انجام این عمل می‌شود. این مواد شیمیایی همچنین مسئول تحت تأثیر قرار دادن عواطف و احساسات ، خلق و خو ، اشتها و برخی پدیده‌های دیگر می‌باشد. فعال شدن این مواد شیمیایی در مغز باعث افزایش خمیازه کشیدن می‌شود. در حالی که برخی مواد شیمیایی دیگر مثل اندورفین باعث کاهش خمیازه کشیدن می‌شود.

نظریه 7

این باور نیز وجود دارد که کاهش گلوکز در مغز همانند هنگامی که گرسنه هستیم باعث خمیازه کشیدن می‌شود.

آیا خمیازه کشیدن مسری است؟

خمیازه کشیدن مسیری است به این معنا که با مشاهده‌ی فردی که در حال خمیازه کشیدن است ما نیز خمیازه می‌کشیم. در کنار مشاهده کردن، فکر کردن به آن نیز باعث تحریک خمیازه کشیدن در بسیاری از افراد می‌شود.
برخی بر این عقیده‌اند که خمیازه کشیدن مسری احتمالاً در نتیجه‌ی نورون‌های موجود در قشر پیشانی مغز ایجاد می‌شود. این نورون‌ها هنگامی که در معرض یک محرک یا کنش انجام شده توسط فرد دیگری قرار می‌گیرد فعال می‌شود.
خمیازه کشیدن مسری به عنوان یک حرکت غریزی مورد استفاده برای انتقال خستگی و زمان خواب به اعضای دیگر گروه در نظر گرفته می‌شود. این باور وجود دارد که خمیازه کشیدن می‌تواند مکانیزمی برای هشدار دادن به اعضای دیگر گروه برای هشیار ماندن باشد در حالیکه خمیازه کشیدن مسری واکنش غریزی به این می‌باشد که در نهایت منجر به ایجاد زنجیره‌ای از خمیازه برای ایجاد هشیاری در میان افراد گروه می‌شود.
یک فرضیه دیگر آن است که خمیازه کشیدن مسری نشان دهنده‌ی همدلی با اعضای دیگر گروه می‌باشد. این ممکن است به توضیح درباره‌ی این که چرا خمیازه کشیدن مسری در میان اعضای گونه‌های یکسان مشاهده می‌شود کمک کند.

خمیازه کشیدن در حیوانات

بسیاری از مهره داران از جمله پستانداران و حتی پرندگان خمیازه می‌کشند. خمیازه کشیدن به طور گسترده‌ای در میان پستانداران مشاهده می‌شود که از آن به عنوان یک حرکت تهدید کننده استفاده می‌کنند. در این حالت حیوان چشم‌های خود را باز نگه می‌دارد تا بتواند تأثیر خمیازه بر روی دیگران را ببیند. تحقیقات انجام شده بر روی بوزینه‌ها و شامپانزه‌ها خمیازه کشیدن مسری در این گونه‌ها را نشان می‌دهد.
نظریه‌ای دیگر آن است که خمیازه کشیدن با کشش دادن پرده‌ی گوش توانایی شنوایی را افزایش می‌دهد. این به حیوانات در حال خواب کمک می‌کند صداهای ضعیف‌تر را بهتر بشنوند و از وجود شکارچی‌هایی که در حال نزدیک شدن به آن‌ها هستند آگاه شوند.

باورهای جالب در رابطه‌ با خمیازه کشیدن

در زمان یونان باستان و مایاها، خمیازه کشیدن علامتی بود که نشان می‌داد روح شخصی که خمیازه می‌کشد در حال خارج شدن است.
باوری رایج در این باره آن است که هنگام خمیازه کشیدن باید جلوی دهان خود را بگیریم. در غیر این صورت روح ممکن است از بدن خارج شود. این باور ممکن است نشأت گرفته از این باشد که از خمیازه کشیدن در جمع جلوگیری کند و همچنین باعث حفظ سلامت عمومی شود زیرا، خمیازه کشیدن ممکن است باعث انتشار و انتقال برخی بیماری‌ها به افراد دیگر شود.
پس، بر خلاف تصور عموم که خمیازه کشیدن نشانه‌ی بی‌خوابی است، این فرآیند طبیعی در واقع می‌تواند به هشیار ماندن ما کمک کند. ولی خمیازه کشیدن بیش از حد ممکن است با برخی بیماری‌ها مرتبط باشد. از اینرو، اگر بیش از حد خمیازه می کشید به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.