چه عاملی موجب بروز سکسکه شده و چگونه می‌توان آن را متوقف ساخت

ممکن است با دیدن کسی که به سختی تلاش می‌کند، سکسکه‌ی خود را بند آورد، خنده‌مان بگیرد، اما اگر خودمان دچار چنین دردسری شویم، نه تنها خنده‌دار نخواهد بود بلکه می‌تواند خشم ما را هم برانگیزاند. در حالی که بسیاری از ما این تجربه‌ی آسیب‌زا و آزار دهنده را در مقطعی از زندگی خود داشته‌ایم، تعداد افرادی که در مورد علت این امر اطلاعاتی دارند، زیاد نیست.
تصور کنید که فردی 68 سال به طور مداوم سکسکه ‌کند! حتماً عجیب و باور نکردنی به نظر می‌رسد، اما چارلز آزبورن، از ایالت آیووا در ایالات متحده، نامش در کتاب رکوردهای جهانی گینس به عنوان فردی با طولانی‌ترین حمله سکسکه ثبت شده است. سکسکه‌ی رکورد شکستن آزبورن در سال 1922 پس از یک حادثه عجیب و غریب که در آن یک گراز 300 پوندی (136 کیلو گرمی) بر روی او سقوط کرد، شروع شد و در ماه فوریه، سال 1990 به پایان رسید.
در حالی که علت شروع سکسکه‌ی آزبورن جذاب‌ترین ماجرایی بود که تا به حال شنیده شده، اما این پدیده علت‌های کاملاً طبیعی و ساده‌ای دارد که از اتساع و تورم معده تا عوامل روانی، مانند استرس و هیجان طبقه‌بندی می‌شوند. موارد خفیف سکسکه، که فرد هر از چند وقتی آن را تجربه می‌کند، نیاز به توجه زیادی نداشته، به این دلیل که خود به خود برطرف خواهند شد. با وجود آن موارد تکرار شونده از سکسکه، در نتیجه‌ی برخی فرایندهای پاتوفیزیولوژیک نهفته بوده که نیاز به فوریتهای پزشکی داشته و از اینرو نبایستی نادیده گرفته شوند.
در واقع، سکسکه در نتیجه‌ی یک سری انقباضات اسپاسمی دیافراگم یعنی لایه‌ی ماهیچه‌ای که در سراسر پایین قفسه سینه گسترش یافته‌، می‌باشد. چنین عملی غیر ارادی بوده و مربوط به قوس انعکاسی می‌شود، قوس انعکاسی مسیری عصبی است که واسطه یک عمل غیرارادی می‌باشد. در اصطلاح پزشکی، "singultus" و یا «لرزش یا حرکت همزمان دیافراگمی» (SDF) نامیده می‌شود.

چه عاملی موجب بروز سکسکه می‌شود؟

به هنگام تنفس، دیافراگم معمولا به شیوه‌ای موزون منبسط و منقبض می‌شود. با این حال، گاهی دیافراگم به طور ناگهانی و غیرارادی منقبض شده، که این امر منتهی به فرو بردن هوا با سرعت بیشتری می‌شود. در شرایط عادی، هوایی که ما تنفس می‌کنیم، از گلوت یا دهانه‌ی حنجره گذشته و به ریه‌های ما وارد می‌شود، اما هنگامی که دیافراگم منقبض می‌شود، اپیگلوت یا دریچه‌ی نای، که پرده یا دریچه‌ای است غضروفی که از دهانه‌ی حنجره محافظت می‌نماید، به طور ناگهانی بسته شده و جریان هوا را محدود می‌سازد. این به نوبه‌ی خود، موجب می‌شود تارهای صوتی‌ به طور ناگهانی به یکدیگر نزدیک شده و تولید صدایی «هیپ هیپ» مانند می‌نمایند که این همان صدای سکسکه می‌باشد.
موضوع مورد بحث این است که دقیقاً چه عاملی موجب می‌گردد، این فرایند پیچیده به وجود آید. عموماً بر این باور بودند که معده‌ی پر که در نتیجه‌ی خوردن بیش از حد می‌باشد، بلع بسیار سریع غذا و یا فرو بردن بیش از حد هوا و داشتن استرس یا هیجان موجب به وجود آمدن سکسکه می‌شوند. حتی سیگار کشیدن و مصرف الکل گاهی موجب بروز سکسکه می‌گردند؛ مورد اخیر یکی از اصلی‌ترین دلایل شروع سکسکه می‌باشد. در این موارد، سکسکه به خودی خود بند می‌آید و در نتیجه خیلی جدی گرفته نمی‌شود، اما این حالت در مورد سکسکه‌های مداوم صدق نمی‌کند.
سکسکه مداوم می‌تواند نشانه‌ای از برخی عوارض نهفته باشد. در حالی که هیچ قاعده کلی در این مورد وجود ندارد، اما معمولاً سکسکه‌ای که به مدت 48 ساعت تا 1 ماه (سکسکه طولانی)، و یا بیش از یک ماه (سکسکه مقاوم یا دیر درمان) به طول انجامد را جدی به حساب می‌آورند. یک فرد به احتمال زیاد هنگامی که درگیر مصرف بیش از حد مواد مخدر و یا سوء مصرف الکل باشد، دچار سکسکه مداوم می‌شود. به طور مشابه، بیماری‌هایی مانند نارسایی کلیوی و قند خون نیز مشخص گردیده است که موجب بروز سکسکه‌ی مداوم می‌گردند.
در کودکان، علل شایع بروز سکسکه مواردی مانند پرخوری، مصرف نوشیدنی‌های گازدار، هیجان ناگهانی، ترس، و غیره را شامل می‌شود. پرخوری و مصرف نوشیدنی‌های گازدار موجب باد کردن معده شده و انقباضات اسپاسمی را بوجود می‌آورند. در این اینگونه موارد، سکسکه نهایتاً خود به خود از بین می‌رود. تعیین علل سکسکه در نوزادان کار دشواری است. معمولا، سکسکه در این افراد در نتیجه‌ی فرو بردن بیش از حد هوا در حین تغذیه می‌باشد. اگرچه بسیار نادر بوده اما گاهی سکسکه در نوزادان بدلیل مشکلات نهفته‌ی مربوط به سلامت مانند بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)بوجود می‌آید.
یک خانم باردار ممکن است در هر لحظه از دوران بارداری دچار حملات سکسکه گردد. با این حال تعداد وقوع آن، در پایان سه ماهه اول و آغاز سه ماهه دوم به طور غیر منتظره‌ای بالا است. این امر عمدتاً به این واقعیت ارتباط داده می‌شود که میزان دم و بازدم در طول دوران بارداری در حدود 40-30 درصد بیشتر از شرایط عادی می‌باشد.
یک فرد همچنین به احتمال زیاد پس از انجام عمل جراحی، حملات ناگهانی سکسکه را تجربه خواهد کرد. چنین حملاتی به خصوص در افرادی که در حال بهبودی از عمل جراحی معده و یا کمر بوده، متداول می‌باشد. در برخی از موارد، سکسکه‌ی بعد از عمل نیز در نتیجه‌ی واکنش به داروی بیهوشی بوجود می‌آید. هر گونه صدمه به عصب فرنیک که از گردن منشاء می‌گیرد، و به دیافراگم می‌رود، نیز می‌تواند منجر به بروز سکسکه گردد.

چگونه می‌توانید از شر سکسکه خلاص شوید؟

موارد خفیف و زودگذر سکسکه معمولاً به خودی خود از بین می‌روند، و یا به درمان‌های ساده‌ای مانند نوشیدن یکباره‌ی یک لیوان آب، یا نگه داشتن نفس خود، برطرف می‌شوند. در واقع، یکی از معروف‌ترین درمان‌هایی که برای رهایی از سکسکه وجود دارد نوشیدن آب در 10 جرعه به آهستگی و بدون نفس کشیدن در میان این ده جرعه می‌باشد.
چند درمان متوقف ساختن سکسکه ـ خصوصاً مواردی که شامل تنفس کنترل شده، می‌باشند ـ تکیه بر افزایش سطوح دی اکسید کربن در بدن دارند. این باور وجود دارد که نگه داشتن نفس و یا تنفس ریتمیک آهسته به ریه‌ها اجازه می‌دهد جهت متوقف ساختن سکسکه، بزرگ و منبسط شده و دیافراگم شل شود. بعضی از درمان‌های سکسکه که بسیار توصیه به انجام آنها می‌شود، به شرح ذیل می‌باشند.
» درون یک پاکت کاغذی به طور مداوم نفس بکشید.
» به آرامی نفس بکشید ... اجازه دهید ریه‌هایتان به طور کامل منبسط و منقبض گردند.
» یک نفس عمیق بکشید و تا آنجا که می‌توانید آن را نگه دارید.
» دهان خود را بپوشانید.
» یک قاشق چای خوری شکر را زیر زبان خود گذاشته، و اجازه دهید حل شود.
» با آب سرد غرغره نمایید.
» یک قاچ لیموی تازه و یا تکه‌های کوچک زنجبیل تازه را بمکید.
» یک تکه یخ را در دهان خود نگه دارید.
» حواس خود را با صحبت کردن با کسی، یا آواز خواندن پرت کنید.
» زبان خود را بیرون بیاورید.
چنانچه قصد داشته‌اید به کسی که دچار حمله‌ی سکسکه شده، کمک کرده، و هیچ کدام از درمان‌های مذکور مفید فایده واقع نشده‌اند، می‌توانید روشی را که کمی غیر متعارف است مانند ترساندن او و یا قلقلک کردنش را انتخاب کنید. (چنانچه خودتان دچار این مشکل شده‌اید، از کسی بخواهید که شما را بترساند و یا قلقلک کند، با این کار ممکن است سکسکه‌تان بند آید).
عوامل ضد اسپاسم، مانند چای بابونه، نیز مشخص گردیده به خلاصی از شر سکسکه کمک می‌کنند. بهترین درمانی که برای سکسکه‌های ناشی از عوارض پزشکی نهفته وجود دارد، درمان آن عارضه‌ی نهفته خواهد بود. به عبارت دیگر چنانچه سکسکه با مصرف برخی داروها، پس از عمل جراحی و یا به دلیل برخی عوارض پزشکی بوجود می‌آید، عاقلانه‌ترین کار مشورت با یک پزشک می‌باشد.
اگر چه سکسکه بی ضرر می‌باشد، اما نبایستی آن را نادیده بگیرید ـ خصوصاً اگر این دوره‌های سکسکه به طور پی در پی اتفاق افتند و چنانچه مدت زمان طولانی ادامه داشته باشند. چنانچه سکسکه برای بیش از 24 ساعت در بزرگسالان ( و یا بیش از 3 ساعت در کودکان) ادامه یابد، بایستی بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.