المبسوط في فقه الامامية

مؤلف:

محمد بن حسن بن علي طوسي شيخ ابو جعفر طوسي، معروف به شيخ طائفه (م 460 ق).

زندگينامه و اظهار نظرها:

شيخ در طوس به دنيا آمد. او از شاگردان شيخ مفيد و سيد مرتضي (رحمه الله) بود و بعدها به درجه استادي رسيد و در رأس مکتب تشيع در قرن پنجم هجري قرار گرفت و دوازده سال در بغداد، پس از وفات سيد، کرسي درس استاد را به خوبي اداره نمود و شهرتي عظيم پيدا کرد؛ مخصوصاً هنگامي که به امر خليفه عباسي، کرسي تدريس علم کلام در جهان اسلام به او واگذار شد. مکتب شيخ، مکمل مکتب مفيد و سيد مرتضي بود. شيخ الطائفه در تمام فنون فقهي، اصولي، کلامي، تفسيري، حديثي و رجالي مهارت داشت. در سجاياي اخلاقي و فضايل معنوي يکتا بود. آراي او متکي به دلايل عقلي و نقلي مستفاد از ادله فقهي است. شيخ طوسي مدت چهل سال در بغداد اقامت داشت؛ ولي به علت حوادث ناگواري که بين امرا و صاحبان مذاهب مختلف، پس از ديالمه و آل بويه، در اوايل سلطنت طغرل سلجوقي روي داد و منجر به آتش کشيده شدن کتابخانه هاي بغداد و همچنين سوخته شدن محله شيعه نشين کرخ و خانه شيخ طوسي گرديد، وي ناگزير در سال 448 ق از بغداد مهاجرت کرد و تا آخر عمر در شهر نجف اشرف اقامت گزيد. با ورود او تدريجاً حوزه هزار ساله نجف پي ريزي شد. وي در همين شهر چشم از جهان فرو بست.

استادان:

ابو عبدالله حسين بن عبيدالله غضائري، ابو عبدالله احمد بن عبدالواحد بزار معروف به ابن عبدون، احمد بن محمد بن موسي معروف به ابن الصلت اهوازي، ابو الحسين علي بن احمد بن محمد بن ابو جيد قمي، ابو القاسم علي بن شبل بن اسد الوکيل، ابو الفتح هلال بن محمد حفار شيخ مفيد، سيد مرتضي علم الهدي و....

شاگردان:

آدم بن يونس، احمد بن حسين خزاعي نيشابوري، عبدالرحمان بن احمد خزاعي، عبدالجبار بن عبدالله مقرئي رازي، قاضي ابن سراج طرابلسي، ابو عبدالله حسين بن مظفر بن علي حمداني و....

تأليفات:

المبسوط، النهايه، العده، الايجاز، تلخيص الشافي، الرجال الخلاف، التبيان.[1]

معرفي اجمالي کتاب:

اين کتاب از بهترين کتب فقهي است که جميع ابواب فقهي را در بردارد. در اين کتاب سعي شده ابواب فقهي به طور مختصر بيان شوند و به ذکر مسائل فقهي اکتفا گردد و از اين رو، از ادعيه و آداب ذکري به ميان نيامده است. ويژگي ديگر اين کتاب اين است که بسياري از فروعي که مخالفان ذکر کرده اند، در آن آورده شده است.
کتاب دوره کامل فقهي مي باشد که از کتاب طهارت شروع مي شود و به کتاب دعاوي و بينات پايان مي يابد. گفته شده که شيخ طوسي در کتاب مبسوط مجتهد صرف و اصولي محض. [2]

وضعيت نشر:

اين کتاب در 8 جلد به زبان عربي به کوشش انتشارات المکتبة المرتضويه چاپ و منتشر شده است.

پی نوشت:

[1]. علماي بزرگ شيعه، ص 20؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج 5، ص 279.
[2]. روضات الجنات، ج 7، ص 152.

منبع: کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي