استرس کلمه‌ای است که شاید شنیدن نام آن هم استرس‌زا باشد! به هر حال استرس یا اضطراب حالتی است که برای همه افراد رخ می‌دهد. تجربه استرس در موقعیت‌های خاص تا حدود زیادی طبیعی است، اما موقعی که بیش از حد ادامه داشته باشد و تبدیل به استرس مزمن شود، مشکلاتی برای سلامتی روانی و فیزیکی ایجاد می‌کند. اثرات استرس بر مغز کدامند؟ این اثرات تا چه حد ممکن است خطرناک باشند؟ آیا لزوما استرس فقط تاثیر منفی می‌گذارد؟

پانیک چیست؟

پانیک نوعی اختلال است که در برخی افراد ایجاد می‌شود. این اختلال بیشتر برای افرادی رخ می‌دهد که دچار حملات تکراری و یکباره ترس و هراس می‌شوند. می‌توان گفت پانیک یکی از مخرب‌ترین اثرات استرس بر مغز است.

افرادی که دچار حمله پانیک می‌شوند، لزوما ظاهر یا علائم خاصی در حالت عادی ندارند. همچنین علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. برای برخی افراد ممکن است شبیه به حمله قلبی باشد.

حالت پانیک تا 10 دقیقه بعد از وقوع به اوج خود می‌رسد. همچنین ممکن است تا یک ساعت هم به طول بیانجامد، اما به ندرت بیشتر از یک ساعت ادامه پیدا می‌کند. این حمله ممکن است در خلال انجام فعالیت‌های روزمره و به صورت کاملا ناگهانی رخ دهد. از جمله علائم این اختلال، می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:

تعریق شدید
تنگی نفس
گرگرفتگی
احساس خفگی
ترس از مرگ
احساس لرزش
افزایش ضربان قلب
حالت تهوع
احساس سردرد و سرگیجه


برای جلوگیری از این حمله باید ابتدا دانش خود را از این عارضه بالا ببرید. در واقع باید آمادگی مواجه شدن با چنین عارضه‌هایی را داشته باشید. کاهش مصرف سیگار و الکل هم در جلوگیری از ابتلا به این عارضه بسیار موثر است.

حتی می‌توان از تمرین نفس کشیدن عمیق برای جلوگیری از این حملات استفاده کرد. از دیگر روش‌های درمان یا پیشگیری پانیک می‌توان به خواب کافی، تقویت روابط عاطفی، تکنیک‌های مدیتیشن، ورزش منظم و … اشاره کرد. به هر حال باید این آگاهی وجود داشته باشد که پانیک صرفا یک حمله عصبی کوتاه مدت و قابل درمان است. به همین دلیل جای نگرانی زیادی وجود ندارد.

اگر می‌خواهید ذهن‌تان تا سال‌های آخر عمرتان سالم بماند، نگرانی به خود راه ندهید و شاد باشید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل ازهلث‌دی‌نیوز یافته‌های یک پژوهش جدید حاکی از ان است که افراد مستعد نگرانی، اضطراب یا افسردگی با احتمال بیشتری دچار "نقصان خفیف شناختی" (MCI) می‌شوند، عارضه‌ای که اغلب پیش‌ساز بیماری ناتوان‌کننده‌تر آلزایمر محسوب می‌شود.

رابرت اس ویلسون سرپرست این تحقیق و عصب - روانشناس در مرکز بیماری آلزایمر راش در شیکاگو گفت: "MCI اکنون به عنوان یک علامت بسیار ابتدایی بیماری آلزایمر شناخته شده است. ما دریافتیم که در میان سالمندان سالم بدون شاهدی از اختلال شناختی در شروع بررسی وجود استرس مزمن پیش‌بینی‌کننده بروز MCI است."

اما مشکل است این یافته‌ها را به دانشی بدل کرد که به افراد کمکی واقعی کند

دکتر سام گندی رئیس شورای علمی و پزشکی انجمن آلزایمر آمریکا می‌گوید: "کمی‌کردن استرس مانند کمی‌کردن فعالیت ذهنی است. استانداردکردن، کمی‌کردن و اندازه‌گرفتن استرس با توجه به تفاوت‌های افراد کاری بسیاری مشکل است."

اما دکتر گری جی کندی رئیس بخش روانپزشکی سالمندان در مرکز پزشکی مونته‌فیوره در نیویورک معتقد است که دست کم در حال حاضر افراد تخت استرس نباید با نتایج این تحقیق تحت استرس بیشتری قرار گیرند.

او می‌گوید: "پنجاه درصد افرادی که دچار نقصان خفیف شناختی هستند نهایت دچار زوال عقل یا دمانس نمی‌شوند." ویلسون و همکارانش که فرض کرده بودند استرس ممکن است نقشی در آغاز بیماری آلزایمر داشته باشد.

آنها در یک بررسی 12 ساله بر روی بیش از 1200 نفر که در شروع کار علائمی از نقصان شناختی نداشتند، این افراد به تستی در مورد میزان حساسیت خود به استرس و عواطف منفی را پاسخ داده بودند.

در طول زمان 38 درصد این افراد دچار نقصان خفیف شناختی شده بودند. افرادی که بیش از همه عواطف منفی را تجربه کرده بودند با احتمال بیش از 40 درصد نسبت به افرادی که کمترین حساسیت را به این عواطف را داشتند، دچار نقصان خفیف شناختی شده بودند. و به این ترتیب استرس روانی مزمن به گفته این پژوهشگران یک عامل خطرساز برای اختلال شناختی خفیف است.

تاثیر استرس بر مغز

موضوعی که ممکن است بسیاری از اشخاص از آن اطلاع نداشته باشند، آن است که استرس می‌تواند به صورت جدی بر مغز افراد تاثیر بگذارد. چرا که در مواجهه با استرس، مغز افراد یک سری واکنش‌ها را تجربه می‌کند که برخی خوب و برخی بد هستند که تمامی این واکنش‌ها برای محافظت مغز از تهدیدها و خطرهای احتمالی ایجاد می‌شود.

همچنین جالب است بدانید بروز استرس در برخی افراد، باعث تیزتر شدن ذهن و بهبود حافظه می‌شود. اما باید بگوییم که براساس تحقیقات انجام شده، استرس باعث ایجاد تاثیرات منفی بر بدن و مغز ما می‌شود که عدم کنترل آن، به مرور نتایج ناراحت کننده‌ای را به همراه دارد. در ادامه به بیان ۵ مورد از شگفت‌انگیزترین تاثیرات استرس بر مغز، می‌پردازیم.

۱- استرس باعث افزایش بیماری‌های روانی می‌شود

براساس تحقیقات انجام شده، استرس باعث ایجاد تغییراتی در مغز می‌شود که فرد مورد نظر را به شخصی مستعد در اختلالات خلقی و اضطرابی تبدیل می‌کند. همچنین ممکن است به مرور باعث بروز اختلالات روانی و عاطفی شود.

طبق آزمایشات انجام شده توسط محققان؛ در طی بروز فرآیند استرس، تولید سلول‌های میلین و نورون‌های مغزی با یکدیگر مطابقتی ندارد و تعداد کم نورون‌ها باعث بروز بیماری‌های روانی در فرد می‌شود.

۲- استرس باعث تغییر ساختار مغز می‌شود

بروز استرس در هر فردی، منجر به تغییرات طولانی مدت در ساختار و عملکرد مغز او شود. مغز همه ما از نورون‌ها و سلول‌های پشتیبانی تشکیل شده که به ماده خاکستری معروف هستند و وظیفه تفکر، تصمیم‌گیری و حل مسئله در مغز را بر عهده دارند.

همچنین در مغز، بخش دیگری به نام ماده سفید وجود دارد که برای انتقال اطلاعات به سایر مناطق مغز ایجاد شده است. همانطور که در بخش بالا هم بیان کردیم بروز استرس باعث تولید بیش از حد میلین می‌شود که این اتفاق منجر به بروز تغییرات پایدار در ساختار مغز ما می‌شود.

همچنین جالب است بدانید براساس معاینات پزشکان و محققان، افرادی که از اختلال استرس پس از سانحه، رنج می‌برند دارای ناهنجاری‌های مغزی از جمله عدم تعادل در ماده خاکستری و سفید هستند.

در واقع باید بگوییم همه استرس‌ها به یک شکل بر مغز و شبکه‌های عصبی تأثیر نمی‌گذارند. برخی استرس‌ها در دسته خوبی قرار دارند؛ چرا که به شما کمک می‌کنند تا در مواجهه با چالش‌ها عملکرد خوبی داشته باشید و به خوبی ارتباط برقرار کنید. از سوی دیگر، برخی استرس‌ها در دسته‌بندی قرار دارند؛ چرا که منجر به ایجاد مجموعه‌ای از مشکلات می‌شوند.

3- استرس مغز را کوچک می‌کند

بروز استرس در هر فردی می‌تواند منجر به کوچک شدن مناطقی از مغز شود که با تنظیم احساسات، متابولیسم و   حافظه مرتبط است. اغلب پیامدهای منفی و اتفاقات تغییر دهنده مانند بلایای طبیعی، تصادف رانندگی و مرگ یکی از عزیزان باعث بروز استرس شدید و ناگهانی در هر فردی می‌شود که این اتفاقات در دسته استرس‌های روزمره قرار دارند.

تمامی ما با این نوع از استرس‌ها بصورت روزانه مواجه هستیم و گذشت زمان، می‌تواند باعث بروز طیف گسترده‌ای از اختلالات روانی در وجود ما شود. در واقع قرار گرفتن در معرض استرس، منجر به کوچک شدن ماده خاکستری جلوی مغز می‌شود که این بخش مربوط به قسمت خودکنترلی و احساسات هر فرد است.

پس با تغییر سایز ماده خاکستری مغز، عملا بروز دو ویژگی خودکنترلی و احساسات به خطر می‌افتد.

در واقع انواع مختلف استرس به شیوه‌های مختلف بر مغز افراد اثر می گذارد. برای مثال رویدادهای استرس زایی چون از دست دادن شغل و تصادف رانندگی بر آگاهی عاطفی و رویدادهای آسیب زا مانند مرگ یکی از عزیزان و بیماری جدی بر مراکز خلقی اثر می‌گذارد.

پس نتیجه می‌گیریم انباشته شدن رویدادهای استرس‌زا در زندگی، ممکن است مقابله با استرس روزهای آینده را برای افراد چالش‌برانگیزتر کند، به ‌ویژه اگر اتفاقات سخت بعدی نیاز به کنترل شدید و تنظیم احساسات داشته باشد.