لوب‌های مغز و کارکرد آن‌ها

مغز ما متشکل از مخ ، مخچه ، ساقه‌ی مغز و سیستم لیمبیک است. در این مقاله به توضیح درباره‌ی چهار لوب مغز و کارکرد آن‌ها که نحوه‌ی تفکر ، واکنش و ارتباط ما با محیط را تعیین می‌کند پرداخته شده است.
مغز پیچیده‌ترین اندام بدن انسان است. مغز دارای 50-100 میلیارد نورون است. مغز به گونه‌ای کار می‌کند که هنوز هم برای بسیاری از متخصصین مغز و اعصاب معماست. مطالعه‌ی علمی مغز و دستگاه عصبی بیولوژی اعصاب یا علوم اعصاب نامیده می‌شود.
مغز قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی است و در امتداد نخاع و دستگاه عصبی محیطی (PNS) که از اعصاب تشکیل شده است قرار دارد.
از میان همه‌ی قسمت‌های مغز، مخ بزرگترین قسمت به شمار می‌رود و به چهار لوب تقسیم می‌شود: لوب قدامی ، لوب آهیانه ، لوب پس‌ سری ، لوب گیجگاهی. در زیر به بررسی اجمالی لوب‌های مغز و کارکرد آن‌ها پرداخته شده است.

لوب‌های مغز و کارکرد آن‌ها

لوب قدامی: لوب قدامی مغز مرکز تفکر شناختی ماست و این فرآیند شخصیت فرد را تعیین می‌کند و به آن شکل می‌دهد. در انسان‌ها، لوب قدامی در حدود سن 25 سالگی به بلوغ می‌رسد. این بدین معناست که با رسیدن به سن 25 سالگی، به سطحی از بلوغ شناختی دست می‌یابیم. لوب قدامی از قسمت قدامی و قسمت خلفی تشکیل شده است و توسط شیار مرکزی از لوب آهیانه جدا شده است. قسمت قدامی مسئول کارکردهای شناختی است و قسمت خلفی متشکل از نواحی پیش حرکتی و حرکتی می‌باشد و بنابراین، حرکات ارادی را کنترل می‌کند. کارکردهای لوب قدامی عبارت است از استدلال ، طرح ریزی ، سازماندهی افکار ، رفتار ، میل جنسی ، احساسات ، حل مشکلات ، قضاوت ، سازماندهی تکلم و مهارت‌های حرکتی.
لوب قدامی مغز به خاطر موقعیت خود بسیار آسیب‌پذیر است. آسیب دیدن این قسمت از مغز ممکن است باعث ایجاد مشکلات زیر شود:

• افزایش یا کاهش توانایی و خلاقیت در حل مشکلات
• تغییر در عادت‌های گفتاری
• کاهش میل جنسی یا بروز عادت‌های جنسی خاص
• اختلال در توانایی ریسک کردن
• کاهش حس چشایی یا بویایی و یا از بین رفتن آن‌ها
• اختلال در خود انگیختگی و انعطاف‌پذیری ذهنی
• افزایش حساسیت نسبت به حواس‌پرتی

لوب آهیانه

لوب آهیانه در پشت شیار مرکزی و بالاتر از لوب پس سری واقع شده است. لوب آهیانه مسئول یکپارچه سازی اطلاعات حسی از قسمت‌های مختلف بدن است. اعصاب بینایی از طریق لوب آهیانه به لوب پس سری می‌رود. کارکرهای لوب آهیانه عبارت است از پردازش اطلاعات ، حرکت ، جهت‌گیری فضایی ، گفتار ، ادراک دیداری ، تشخیص ، ادراک محرک‌ها ، احساس درد و لمس و شناخت.
وارد شدن هر گونه آسیب به لوب آهیانه ممکن است باعث ایجاد اختلالات در پردازش فضایی و تصویر بدن شود. در زیر به مشکلاتی که در صورت آسیب دیدن لوب آهیانه ایجاد می‌‌شود اشاره شده است.

• آسیب لوب آهیانه‌ای سمت چپ: وارد شدن هرگونه آسیب به سمت چپ این لوب می‌تواند باعث سندروم گرستمن ، اختلال زبان و ادراک‌پریشی شود.
• آسیب لوب آهیانه‌ای سمت راست:: آسیب دیدن سمت راست منجر به ایجاد مشکل در درست کردن چیزی ، اختلال در مهارت‌های مراقبت و اختلال در توانایی طراحی می‌شود.
• آسیب دو جانبه‌ی لوب آهیانه: آسیب دیدن هر دو ناحیه باعث ایجاد سندروم بالینت می‌شود که با اختلال در توجه دیداری و فعالیت‌های حرکتی همراه است.

لوب پس سری

لوب پس سری کوچکترین لوب مغز است که در عقب‌ترین قسمت جمجمه واقع شده است. لوب پس سری در چادرینه مخچه واقع شده است که مخ را از مخچه جدا می‌کند. این لوب مسئول سیستم ادراک دیداری است زیرا، شامل قشر بینایی اصلی است. کارکردهای لوب پس سری عبارت است از ادراک دیداری ، پردازش دیداری – فضایی ، حرکت و تشخیص رنگ. اختلالات لوب پس سری می‌تواند باعث ایجاد توهمات دیداری شود.
به خاطر موقعیت لوب پس سری، این لوب در معرض خطر زیادی قرار ندارد. ولی آسیب قابل توجه آن می‌تواند منجر به ایجاد برخی مشکلات شود.
• اختلال در در سیستم بینایی – ادراکی
• از دست دادن بینایی هم‌نام

لوب گیجگاهی

دو لوب گیجگاهی وجود دارد که هر کدام از آن‌ها در یک طرف مغز و تقریباً هم سطح گوش‌ها قرار گرفته است. لوب‌های گیجگاهی شامل قشر شنوایی اصلی بوده و از اینرو، مسئول کلیه‌ی پردازش‌های صوتی است. این لوب‌ها همچنین شامل هیپوکامپ است که مسئول شکل‌گیری حافظه‌ی بلند مدت و ذخیره‌سازی اطلاعات جدید است. لوب راست و چپ به ترتیب حافظه‌ی تصویری و حافظه‌ی کلامی را کنترل می‌کند. بنابراین، لوب‌های گیجگاهی با شنیدن ، گفتار و حافظه درگیر است.
اثرات آسیب دیدن لوب گیجگاهی نیز بسته به این که کدام قسمت آسیب ببیند طبقه‌بندی می‌شود.
• آسیب لوب گیجگاهی سمت چپ: آسیب دیدن این ناحیه باعث کاهش توانایی برای یادآوری محتویات صوتی و تصویری ، مشکل در شناخت واژه‌ها و به خاطر سپردن مواد کلامی می‌شود.
• آسیب لوب گیجگاهی سمت راست: آسیب دیدن سمت راست این لوب منجر به ایجاد مشکل در شناخت محتویات تصویری و توالی های مربوط به تن صدا و همچنین مشکل در یادآوری موسیقی‌ها یا طراحی‌هایی می‌شود که قبلاً با آن‌ها مواجه شده‌ایم.
مغز نقش مهمی در بدن انسان ایفا می‌کند. چهار لوب مغز تعیین می‌کند که چه کسی هستیم و علل پشت پرده‌ی ادراک ما را به تصویر می‌کشد.