آدامس و سلامت دهان و دندان

سالانه در دنيا بيش از پنج ميليارد دلار آدامس فروخته مي شود و امروزه در پژوهشهاي مختلف به اين نتيجه رسيده اند كه جويدن آدامس براي سلامت دهان فوايدي دارد كه عمده آن تحريك بزاق، كنترل PH دهان و دي مينراليزاسيون مينا مي باشد و در كنار ساير روشهاي حفظ سلامت دهان و دندان وسيله اي كمكي براي مراقبت دهان و دندان مي باشد.
نقش تحريكي آدامس باعث مي شود كه مقدار ترشح بزاق زيادي شده و دي مينراليزاسيون دندانها توسط مواد معدني يوني موجود در بزاق بيشتر شود و علاوه بر آن به دليل وجود ايمونوگلوبينها و پروتئينها، بزاق نقش ضدميكروبي نيز دارد و افزايش بزاق به هضم، رقيق سازي و پاك كردن كربوهيدراتهاي غذا نيز كمك مي كند و در عين حال اسيد ناشي از متابوليسم قند را خنثي مي كند.
علاوه بر اين بزاق به حفظ يكپارچگي مخاط كمك مي كند و به دليل وجود آنزيمها در هضم غذا تأثير مثبت دارد. بزاق براي تشكيل پليكل كه پس از رويش دندان روي آن ايجاد شده و باعث حفاظت دندان مي شود نيز ضروري است، بر عكس كاهش بزاق باعث مي شود كه خرده هاي غذايي در لابه لاي دندانها باقيمانده و در نتيجه سرعت ايجاد پوسيدگي بيشتر شود. وجود بزاق براي حفظ يكپارچگي هر دو بافت نرم و سخت دهان ضروري است. بنابراين بايد روشهايي را به كار بست كه جريان بزاق را افزايش دهد و اين موضوع به ويژه در مورد بيماراني كه داروهاي آگونيست كوليزژيك مصرف مي كنند يا تحت درمان با راديوتراپي در ناحيه سر و گردن هستند، ضروري مي باشد و حفظ روند طبيعي جريان بزاق در طي ساعتهاي بيداري ضروري است. از آن جا كه پس از مصرف قند PH دهان به شدت كاهش مي يابد و پس از پايان مصرف آن جريان بزاق هم كاهش يافته و به حد استراحت مي رسد، بايد روشهايي به كار بست كه تأثير منفي كاهش PH را تقليل داده و يا تعديل كند، بنابراين تحريك ترشح بزاق به واسطه محصولات غيرقندي مانند آدامس بدون قند مي تواند جريان بزاق را افزايش دهد، تحريك عمل جويدن به كمك آدامس موجب مي شود كه غده هاي بزاقي بيشتر فعاليت كنند و بزاق حاصل از اين تحريك يونهاي بيشتري دارد كه شامل بيكربنات خنثي كننده اسيد، كلسيم و فسفر است. وقتي به آدامس، مواد شيرين كننده يا طعم دهنده اضافه مي كنند تحريك بزاقي آن 10 برابر مي شود و حتي پس از 10 دقيقه جويدن آدامس هم باز ميزان ترشح بزاق سه برابر حالت عادي است. در پژوهشهاي متعدد به اين نتيجه رسيده اند كه جويدن آدامسهاي بدون قند و حاوي سوربيتول يا زايليتول جريان بزاق را افزايش مي دهد و توليد ميزان بيكربنات آن را افزايش داده و در نتيجه توانايي بافري بزاق را بيشتر مي كند كه به بالا رفتن PH پس از مصرف كربوهيدراتها منجر مي گردد. افزايش بيكربنات اثر مخرب اسيدهاي آلي را بر بلورهاي هيدروكسي آپاتيت مينا كاهش خواهد داد و در نتيجه پوسيدگي دندان كمتر اتفاق مي افتد.
هر چند جويدن آدامس بر پلاك تشكيل شده روي سطوح صاف دندان تأثيري ندارد، اما تا حد 44 درصد كاهش در ميزان كلي پلاك دهان بر اثر جويدن آدامس گزارش شده است. حركت طبيعي دهان به هنگام جويدن آدامس و بلع بزاق سطوح با كال، اكلوزال و لينگوال دندان را تميز كرده، اما بر مارجين لثه تأثيري ندارد، بنابراين بايد در ناحيه مارژين لثه مراقبتهاي بهداشتي بيشتر و دقيق تر اعمال شود.
امروزه در تركيبات بعضي آدامسها سديم فلورايد، كلروهگزيدين، فسفات كلسيم و روي اضافه شده است كه اثر ضد پوسيدگي آن را بيشتر مي كند.