نویسندگان: دیمیتری نیکولایویچ تریفونوف و ولادیمیر تریفونوف
برگردان: عبدالله زرافشان



 

در قرون وسطی، ترکیبی از بور، به نام بوراکس، به مقیاس وسیعی مورد استفاده قرار می‌گرفت. شاید بتوان گفت که حتی بوراکس پیشترها شناخته شده بود؛ طبق شواهد تاریخی، در هزاره‌ی اول پس از میلاد، بوراکس برای لحیم کاری فلزات به مصرف می‌رسید. به هر حال، ترکیب بوراکس طبیعی برای مدتها ناشناخته بود. اسید بوریک، اولین بار در سال 1702، توسط فیزیکدان هلندی، هومبرخ (1)، ساخته شد. وی، برای این کار، بوراکس را با اسید سولفوریک حرارت داد. اسید بوریک در طب تحت نام «نمک مسکن هومبرخ» به مصرف می‌رسید. شیمیدان فرانسوی، بارون (2)، در سال 1747، کوشید ترکیب بوراکس را تعیین کند. وی کشف کرد که این ماده حاوی نمک هومبرخ و سود است. کشف بارون منطبق بر واقعیت بود: امروزه ما می‌دانیم که بوراکس نمک سودیوم اسید بوریک Na2B4O7 است.
لازم است از برگمان، شیمیدان سوئدی، به عنوان یکی از اولین کسانی که به مطالعه‌ی بور پرداخت، نام ببریم. وی عقیده داشت که، به احتمال قوی، نمک هومبرخ یک نمک نیست بلکه ترکیبی شبیه به اسید است. در واقع او کسی بود که برای این ترکیب نام «اسید بوریک» را ارائه کرد. اصطلاح «بنیان بوریک» در «جدول اجسام ساده» لاووازیه ذکر و به اکسید بور تعبیر شده است. به هر حال، بیست سال طول کشید تا بور به عنوان عنصری شیمیایی شناخته شد.
سه نام به عنوان کاشفان بور در تاریخ ذکر شده است که عبارتند از دو شیمیدان فرانسوی به نامهای تنار و گیلوساک و یک شیمیدان انگلیسی به نام دیوی. آنان این عنصر جدید را «بور» و «بوراسیوم» (3) (برگرفته‌ی از کلمه‌ی بوراکس) نامیدند. از طرف این دانشمندان روش یکسانی برای تهیه‌ی عنصر جدید به کار برده شده بود: احیاء اسید بوریک با پتاسیوم فلزی. کشف مستقل یک عنصر شیمیایی توسط پژوهشگران مختلف در طی ده روز اتفاقی منحصر به فرد در تاریخچه‌ی عناصر شیمیایی است. گیلوساک و تنار کشف خود را در 21 ژوئن 1808، و دیوی در 30 ژوئن همان سال اعلام کردند. بدون شک، تقدم شیمیدانان فرانسوی کم اهمیت بود، مخصوصاً به این دلیل که کشف پیشین دیوی (تهیه‌ی پتاسیوم عنصری) امکان جدا کردن بور آزاد را فراهم ساخت.

پی‌نوشت‌:

1. Homberg .
2. Baron.
3. Boracium.

منبع مقاله :
تریفونوف، دیمیتری نیکولایویچ ، تریفونوف، ولادیمیر؛ (1390)، تاریخچه‌ی کشف عناصر شیمیایی، برگردان: عبدالله زرافشان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم