آموزش کودک از صبحانه شروع مى شود نه از زنگ مدرسه !
آموزش کودک از صبحانه شروع مى شود نه از زنگ مدرسه !
آموزش کودک از صبحانه شروع مى شود نه از زنگ مدرسه !
طبق تعريف سازمان جهاني بهداشت *( W.H.O ) سلامتى عبارت است از رفاه و آسايش جسمى ، روانى و اجتماعى ، و تنها به عدم بيمارى يا معلوليت گفته نمى شود . تغذيه نقش مهمى در سلامتى بدن دارد، چرا که تغذيه براى رشد و نمو ، ترميم سلول هاى از دست رفته ، فعاليت منظم بدن ، فعال کردن دستگاه ايمنى ، گلبول سازى و تمام اعمال حياتى بدن لازم است.
تغذيه ى خوب ، رشد جسمي و مغزى انسان را تامين مى کند . يک نوزاد که با وزن طبيعى حدود 3 کيلوگرم به دنيا مى آيد چنانچه درست تغذيه شود، وزنش در شش ماهگى ، حدود دو برابر مى شود و به 6 تا 7کيلوگرم مى رسد. در يک سالگى حدود سه برابر مى شود و به 9 تا 10کيلوگرم مى رسد و در دو سالگى افزايش وزن به چهار برابر وزن تولد يعنى 11 تا 12 کيلوگرم مى رسد. اين آهنگ رشد با سرعت کمترى هم چنان مى تواند در سنين مدرسه و دبيرستان و تا سن 19 تا 20 سالگى ادامه يابد.
قسمت اعظم رشد مغز انسان ، در دوران جنينى و پس از آن تا دو سالگى است . به طور تقريبى 95 درصد سلول هاى مغزى تا دو سالگى شکل واقعى خود را مى يابند . اهميت غذا در دو سال اول زندگي نشان مى دهد که اگر انسانى در دوران جنينى و پس از آن تا دو سالگى به اندازه ي کافى پروتئين و انرژى مصرف نکند ، سلول هاى مغزى او نمى توانند به نحو مطلوب رشد کنند و هنگامى هم که فرد به سن بلوغ برسد، نمى تواند فعاليت هاى بدنى و فکرى خود را به درستى انجام دهد.
ثابت شده است که تغذيه با شير مادر در دو سال اول زندگي، سبب افزايش ضريب هوشى کودک تا 8 واحد مى شود.
امروزه مى دانيم که بسيارى از عوامل غذايى مانند ويتامين ها و مواد معدنى به نحوى در ساختمان بعضي آنزيم ها که براى سوخت و ساز بدن لازم هستند شرکت دارند ؛ لذا اگر دريافت اين عوامل غذايى با مشکل مواجه شود ، بدن نسبت به آن عکس العمل نشان مى دهد . به عنوان مثال ويتامين B2 يا ريبوفلاوين در ساختمان غشاى ميلين شرکت دارد ، بنابراين زمانى که ويتامين B2 در بدن کم باشد، در ساختمان غشاى ميلين اختلال به وجود مي آيد و ارتباطات عصبى نيز دچار اختلال ايجاد مى شود.
منابع ويتامين B2 يا ريبوفلاوين شامل : شير پاستوريزه ، تخم مرغ ، جگر ، گوشت قرمز و ماهى هستند.
ويتامين ديگرى که در انتقال امواج عصبى نقش دارد و باعث ارتباط انسان با محيط خارجى مى شود، ويتامين B1 است. مطالعات نشان داده است که کمبود ويتامين B1 باعث اختلال در تصميم گيرى و يادگيرى مى شود.
منابع ويتامين B1 عبارت اند از : شير پاستوريزه ، تخم مرغ ، جگر ، گوشت قرمز ، ماهى ، گوشت پرندگان و حبوبات.
ديگر عامل موثر در يادگيري، کلسيم است. نقش کلسيم در ساختن اسکلت بدن ، آنزيم ها و ... واضح است.
منابع کلسيم عبارتند از : شير ، ماست ، پنير و ماهى هاى کوچک که با استخوان قابل خوردن هستند ، نخود ، لوبيا سبز ، سبزيجات با برگ سبز.
ماده مغذى ديگر يد است که کمبود آن باعث کند ذهنى ، کاهش آموزش پذيرى و ضعف قوه ى جسمى مى شود. کمبود يد در جنبه هاى مختلف اقتصادى – اجتماعى و پيشرفت تحصيلى دانش آموزان تاثير مى گذارد که خوشبختانه اين مشکل با مصرف نمک يددار در کشور ما تا حدودى حل شده است.
منابع يد عبارت اند از : غذاهاى دريايى مثل ماهى و ... و نمک يد دار .
مصرف کم مواد غذايي فيبردار و يبوست مزمن نيز باعث بى حوصلگى ، تاخير و اختلال در يادگيرى مى شود. وجود محتويات دفع نشده در روده ى بزرگ که فلور ميکروبى گسترده و متنوعى دارد سبب تجزيه ى بعضى مواد و ايجاد مواد سمى مختلف مى شود که اين مواد به طور مجدد جذب بدن مى شوند و موجب مسموميت بدن و اختلال در يادگيرى مى شود.
کمبود آهن و کم خوني ناشى از آن نيز منجر به کاهش ميزان موفقيت در يادگيرى تحصيلى مى شود . تحقيقات نشان داده است که با درمان کم خوني، ميزان موفقيت در يادگيرى نسبت به قبل افزايش مى يابد، ولى به حد طبيعى نمى رسد.
نارسايى هاى تغذيه اي در دوران رشد و تکامل مى تواند توان يادگيرى را در دوران بعدى زندگى نيز کاهش دهد. به طور مثال در مطالعه اى که بر روى کودکان انجام گرفته شده است، ديده شده که ميزان يادگيرى در افرادى که دچار فقر آهن بوده اند، کمتر از گروه هم سن خود که سابقه ى کم خونى در شيرخوارگى نداشته اند ، بوده است.
نوع تغذيه در دوران رشد و تکامل يعنى در سال هاى اوليه زندگى و در دوران جنينى ممکن است پيامدهاى هميشگي در بر داشته باشد. تاثير کمبود تغذيه اى در دوران رشد و تکامل جنينى ، نوزادى ، شيرخوارگى و کودکى ، بستگى به نوع ، شدت و مدت محروميت از آن ماده ى مغذى دارد. کمبود شديد برخى مواد مغذى مثل اسيد سولفوريک ، روى ، يد و نظاير آن در دوران باردارى باعث سقط جنين ، تولد نوزاد نارس ، آسيب بافتى و مادرزادى يا عقب ماندگي هاى ذهنى در نوزادان مى شود . سوء تغذيه ى مزمن همراه با محيط آلوده ، رشد و تکامل کودک را مختل مى سازد.
پيامد ديگر سوء تغذيه ، تاثير آن بر کارآيى ذهنى و يادگيرى فرد در دوران زندگى است. پژوهش هاى انجام شده تاثير سوء تغذيه را بر کاهش فعاليت هاى مغز و يادگيرى نشان داده اند.
مواد مغذى به عنوان پيش سازهاى مواد شيميايى - عصبى و براى ساخته شدن آن ها ضرورى هستند. کمبود مواد مغذي ، کارکرد مغز و سيستم عصبى را تغيير مى دهند، طورى که علائم بى توجهى يا تحريک پذيرى در کودکان مبتلا به سوء تغذيه پروتئين – انرژى ديده شده است.
دانش آموزانى که از گرسنگى رنج مى برند، معمولاً در درس رياضيات نمرات کمترى کسب مى کنند. گرسنگى موقت موجب اختلال در درک مطلب مى شود و هنگامى که سوء تغذيه با نخوردن صبحانه توام باشد اثر آن بر فعاليت هاى ذهنى بسيار عميق تر از زمانى مى شود که فرد يکى از عارضه ها را به تنهايى دارد.
سوءتغذيه مزمن منجر به حواس پرتى ، بى توجهى به محرک هاى طبيعى و رفتارهاى کنش پذيرى در کودک مى شود.
تحقيقات نشان داده است دانش آموزى که صبحانه نخورده باشد، قند خونش پس از گذشت ساعاتى پايين مى آيد. در نتيجه انرژى فرد براى يادگيرى کم مى شود و قدرت حل مسائل فکرى مثل رياضى در او به شدت کاهش مى يابد. چنين دانش آموزى در اواخر ساعات مدرسه کسل است و حوصله ى نشستن در کلاس و گوش دادن به درس را ندارد؛ لذا بايد گفت « آموزش کودک از صبحانه شروع مي شود نه از زنگ مدرسه ». در اين جا نقش صبحانه و ميان وعده ى صبح ( ساعت 10 صبح ) بسيار آشکار مى شود. تغذيه ى رايگان در مدارس کشور به ويژه در مناطق محروم، از نظر اقتصادى يا فرهنگى ، نقش به سزايى در افزايش يادگيرى دانش آموزان و پيشرفت تحصيلي آنها و در نتيجه توسعه ى کشور دارد.
مصرف انرژى روزانه
الف- انرژى پايه :
ب- انرژى اى که صرف انجام کارهاى روزمره مى شود :
تغذيه ى خوب ، رشد جسمي و مغزى انسان را تامين مى کند . يک نوزاد که با وزن طبيعى حدود 3 کيلوگرم به دنيا مى آيد چنانچه درست تغذيه شود، وزنش در شش ماهگى ، حدود دو برابر مى شود و به 6 تا 7کيلوگرم مى رسد. در يک سالگى حدود سه برابر مى شود و به 9 تا 10کيلوگرم مى رسد و در دو سالگى افزايش وزن به چهار برابر وزن تولد يعنى 11 تا 12 کيلوگرم مى رسد. اين آهنگ رشد با سرعت کمترى هم چنان مى تواند در سنين مدرسه و دبيرستان و تا سن 19 تا 20 سالگى ادامه يابد.
قسمت اعظم رشد مغز انسان ، در دوران جنينى و پس از آن تا دو سالگى است . به طور تقريبى 95 درصد سلول هاى مغزى تا دو سالگى شکل واقعى خود را مى يابند . اهميت غذا در دو سال اول زندگي نشان مى دهد که اگر انسانى در دوران جنينى و پس از آن تا دو سالگى به اندازه ي کافى پروتئين و انرژى مصرف نکند ، سلول هاى مغزى او نمى توانند به نحو مطلوب رشد کنند و هنگامى هم که فرد به سن بلوغ برسد، نمى تواند فعاليت هاى بدنى و فکرى خود را به درستى انجام دهد.
ثابت شده است که تغذيه با شير مادر در دو سال اول زندگي، سبب افزايش ضريب هوشى کودک تا 8 واحد مى شود.
امروزه مى دانيم که بسيارى از عوامل غذايى مانند ويتامين ها و مواد معدنى به نحوى در ساختمان بعضي آنزيم ها که براى سوخت و ساز بدن لازم هستند شرکت دارند ؛ لذا اگر دريافت اين عوامل غذايى با مشکل مواجه شود ، بدن نسبت به آن عکس العمل نشان مى دهد . به عنوان مثال ويتامين B2 يا ريبوفلاوين در ساختمان غشاى ميلين شرکت دارد ، بنابراين زمانى که ويتامين B2 در بدن کم باشد، در ساختمان غشاى ميلين اختلال به وجود مي آيد و ارتباطات عصبى نيز دچار اختلال ايجاد مى شود.
منابع ويتامين B2 يا ريبوفلاوين شامل : شير پاستوريزه ، تخم مرغ ، جگر ، گوشت قرمز و ماهى هستند.
ويتامين ديگرى که در انتقال امواج عصبى نقش دارد و باعث ارتباط انسان با محيط خارجى مى شود، ويتامين B1 است. مطالعات نشان داده است که کمبود ويتامين B1 باعث اختلال در تصميم گيرى و يادگيرى مى شود.
منابع ويتامين B1 عبارت اند از : شير پاستوريزه ، تخم مرغ ، جگر ، گوشت قرمز ، ماهى ، گوشت پرندگان و حبوبات.
ديگر عامل موثر در يادگيري، کلسيم است. نقش کلسيم در ساختن اسکلت بدن ، آنزيم ها و ... واضح است.
منابع کلسيم عبارتند از : شير ، ماست ، پنير و ماهى هاى کوچک که با استخوان قابل خوردن هستند ، نخود ، لوبيا سبز ، سبزيجات با برگ سبز.
ماده مغذى ديگر يد است که کمبود آن باعث کند ذهنى ، کاهش آموزش پذيرى و ضعف قوه ى جسمى مى شود. کمبود يد در جنبه هاى مختلف اقتصادى – اجتماعى و پيشرفت تحصيلى دانش آموزان تاثير مى گذارد که خوشبختانه اين مشکل با مصرف نمک يددار در کشور ما تا حدودى حل شده است.
منابع يد عبارت اند از : غذاهاى دريايى مثل ماهى و ... و نمک يد دار .
مصرف کم مواد غذايي فيبردار و يبوست مزمن نيز باعث بى حوصلگى ، تاخير و اختلال در يادگيرى مى شود. وجود محتويات دفع نشده در روده ى بزرگ که فلور ميکروبى گسترده و متنوعى دارد سبب تجزيه ى بعضى مواد و ايجاد مواد سمى مختلف مى شود که اين مواد به طور مجدد جذب بدن مى شوند و موجب مسموميت بدن و اختلال در يادگيرى مى شود.
کمبود آهن و کم خوني ناشى از آن نيز منجر به کاهش ميزان موفقيت در يادگيرى تحصيلى مى شود . تحقيقات نشان داده است که با درمان کم خوني، ميزان موفقيت در يادگيرى نسبت به قبل افزايش مى يابد، ولى به حد طبيعى نمى رسد.
نارسايى هاى تغذيه اي در دوران رشد و تکامل مى تواند توان يادگيرى را در دوران بعدى زندگى نيز کاهش دهد. به طور مثال در مطالعه اى که بر روى کودکان انجام گرفته شده است، ديده شده که ميزان يادگيرى در افرادى که دچار فقر آهن بوده اند، کمتر از گروه هم سن خود که سابقه ى کم خونى در شيرخوارگى نداشته اند ، بوده است.
نوع تغذيه در دوران رشد و تکامل يعنى در سال هاى اوليه زندگى و در دوران جنينى ممکن است پيامدهاى هميشگي در بر داشته باشد. تاثير کمبود تغذيه اى در دوران رشد و تکامل جنينى ، نوزادى ، شيرخوارگى و کودکى ، بستگى به نوع ، شدت و مدت محروميت از آن ماده ى مغذى دارد. کمبود شديد برخى مواد مغذى مثل اسيد سولفوريک ، روى ، يد و نظاير آن در دوران باردارى باعث سقط جنين ، تولد نوزاد نارس ، آسيب بافتى و مادرزادى يا عقب ماندگي هاى ذهنى در نوزادان مى شود . سوء تغذيه ى مزمن همراه با محيط آلوده ، رشد و تکامل کودک را مختل مى سازد.
پيامد ديگر سوء تغذيه ، تاثير آن بر کارآيى ذهنى و يادگيرى فرد در دوران زندگى است. پژوهش هاى انجام شده تاثير سوء تغذيه را بر کاهش فعاليت هاى مغز و يادگيرى نشان داده اند.
مواد مغذى به عنوان پيش سازهاى مواد شيميايى - عصبى و براى ساخته شدن آن ها ضرورى هستند. کمبود مواد مغذي ، کارکرد مغز و سيستم عصبى را تغيير مى دهند، طورى که علائم بى توجهى يا تحريک پذيرى در کودکان مبتلا به سوء تغذيه پروتئين – انرژى ديده شده است.
دانش آموزانى که از گرسنگى رنج مى برند، معمولاً در درس رياضيات نمرات کمترى کسب مى کنند. گرسنگى موقت موجب اختلال در درک مطلب مى شود و هنگامى که سوء تغذيه با نخوردن صبحانه توام باشد اثر آن بر فعاليت هاى ذهنى بسيار عميق تر از زمانى مى شود که فرد يکى از عارضه ها را به تنهايى دارد.
سوءتغذيه مزمن منجر به حواس پرتى ، بى توجهى به محرک هاى طبيعى و رفتارهاى کنش پذيرى در کودک مى شود.
تحقيقات نشان داده است دانش آموزى که صبحانه نخورده باشد، قند خونش پس از گذشت ساعاتى پايين مى آيد. در نتيجه انرژى فرد براى يادگيرى کم مى شود و قدرت حل مسائل فکرى مثل رياضى در او به شدت کاهش مى يابد. چنين دانش آموزى در اواخر ساعات مدرسه کسل است و حوصله ى نشستن در کلاس و گوش دادن به درس را ندارد؛ لذا بايد گفت « آموزش کودک از صبحانه شروع مي شود نه از زنگ مدرسه ». در اين جا نقش صبحانه و ميان وعده ى صبح ( ساعت 10 صبح ) بسيار آشکار مى شود. تغذيه ى رايگان در مدارس کشور به ويژه در مناطق محروم، از نظر اقتصادى يا فرهنگى ، نقش به سزايى در افزايش يادگيرى دانش آموزان و پيشرفت تحصيلي آنها و در نتيجه توسعه ى کشور دارد.
پی نوشت:
* World Health Organization
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}