تغذيه پس از زايمان

بلافاصله بعد از زايمان به دنبال تخليه محتويات رحم و خونريزي طبيعي حدود 5 تا 6 کيلوگرم، وزن کاهش مي‌‌يابد. در طول 6 هفته اول بعد از زايمان 2 تا 3 کيلوگرم ديگر وزن کاهش پيدا مي‌‌کند که اين کاهش وزن به علت از دست دادن مايع از طريق ادرار است. اکثر خانم‌ها در طي 6 ماه بعد از زايمان به وزن قبل از حاملگي خود مي‌‌رسند. از عواملي که بر روند کاهش وزن بعد از زايمان تاثير دارند: حاملگي اول،‌ شيردهي، برگشت زود هنگام به کار خارج از خانه و … مي‌‌باشند. در طي 6 هفته اول بعد از زايمان نبايد محدوديت انرژي داشته باشيد. زيرا بدن نيازمند است تا آنچه در زمان تولد نوزاد ازدست رفته است بازيابد و نياز کودک تامين شود. در انجام کارهاي منزل کمک کرده و احتمالا کار خود را شروع کنيد. تغذيه با شير مادر به طور معجزه‌آسا باعث کاهش وزن نمي‌‌شود ولي به کاهش وزن کمک مي‌‌کند.
خانمي که زايمان کرده است در واقع مسئول تغذيه خود و نوزادش مي‌‌باشد، پس بايد رژيم غذايي خود را با دقت انتخاب کند. رژيم بعد از زايمان بايد با دقت دوران بارداري رعايت شود. خوردن همه مواد مانند حبوبات و دانه‌هاي مغذي، ميوه‌هاي تازه، سبزيجات و غذاهايي که پروتئين و کلسيم و آهن را به فراواني فراهم مي‌‌کنند بايد مورد توجه قرارگيرد. متخصصان و کارشناسان در بحث‌هاي پرستاري مادران توصيه به اضافه کردن انرژي به ميزان 500 کالري در روز را دارند. به طور متوسط اکثر زنان شيرده روزانه 2700 کالري انرژي نياز دارند. خوردن کمتر از 1800 کالري در روز منجر به کاهش توليد شير و ضعف مي‌‌شود. در اين دوران، شيردهي و آزاد شدن اکسي توسين هورمون آزاد شده از هيپوفيز باعث مي‌‌شود که مادر احساس تشنگي بيشتري بکند. به همين دليل مادر در اين دوران بيشتر از بقيه مواقع آب مي‌‌نوشد و اگر چه که تاثير زيادي در تامين شير ندارد ولي دانشکده متخصصين زنان و مامايي آمريکا نوشيدن حداقل 8 تا 12 ليوان آب در روز را به مادران توصيه مي‌‌کند.
مواد غذايي که مادر مي‌‌خورد و مي‌‌نوشد بر روي شيردهي تاثير مي‌‌گذارد. بنابراين نظارت بر غذاي مادر درواقع نظارت بر غذاي کودک است. بطوريکه اگر مادر غذاي نامناسب مصرف کند، نوزاد در واقع با رفتارش مادر را متوجه مي‌‌سازد. مانند گريه‌کردن، خواب کم، بي‌قراري و… همچنين مادر بايد در مورد مصرف غذاهاي آلرژي‌زا دقت کافي داشته باشد، زيرا نوزاد به يک سري از مواد غذايي که مادر مي‌‌خورد حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علايم پوستي نشان مي‌‌دهد. مصرف بعضي از غذاها توسط مادر باعث قولنج معمولي در نوزاد مي‌‌شود. از جمله کلم و شير گاو. مادران در اين دوران بايد همانند دوران بارداري ميزان آهن دريافتي را کنترل کنند، هر چند که در دوران بارداري تمام ويتامين‌ها و مواد لازم را به طور کامل دريافت کرده باشند. مادر در اين دوران به طور معمول قرص آهن را براي تامين آهن مورد نياز خود و نوزادش مصرف مي‌‌کند. بسياري از خانم‌ها ذخاير آهن خود را طي زايمان‌هاي مکرر به ميزان قابل توجهي از دست مي‌‌دهند. بنابراين مادران بايد در اين دوران از نظر ذخاير آهن کنترل شوند. البته اين نکته قابل توجه است که اين مواد کمکي مانند ويتامين‌ها نبايد جايگزين يک رژيم غذايي خوب شوند مادران با رعايت رژيم غذايي متنوع و مناسب سلامت خود و نوزاد خود را تضمين مي‌‌کنند. با توجه به اين که در اين دوران هر هفته در حدود نيم تا يک کيلوگرم وزن مادر کاهش مي‌‌يابد، رژيم غذايي کم‌چرب به همراه ورزش‌هاي مناسب در اين روند تاثير بسزايي دارند. ولي بايد توجه داشت که کاهش سريع وزن مادر به عنوان يک خطر براي نوزاد است، زيرا اين عمل باعث مي‌‌شود سم معمولي که در چربي‌هاي بدن ذخيره شده است را به جريان خون رها کند و ميزان مواد سمي يا آلوده‌کننده در شير بالا رود. يکي از راه‌هايي که باعث مي‌‌شود وزن مادر به طور منظم کاهش يابد و هيچ گونه خطري هم براي نوزاد ندارد، شيردهي مي‌باشد. مادراني که نوزاد خود را شير مي‌دهند،800 کالري بيشتر از مادراني که شيردهي نمي‌‌کنند انرژي مصرف مي‌‌کنند. مادران محترم بايد توجه داشته باشند که حداقل در 6 هفته اول بعد از زايمان حتي نبايد به فکر کاهش وزن باشند، زيرا محدود کردن آنچه شما در هفته‌هاي اول زايمان مي‌‌خوريد باعث کاهش توليد شير مي‌‌شود. مصرف مواد غذايي که پر از فيبر هستند مانند ميوه‌ها و سبزي‌ها قسمت اصلي رژيم غذايي اين دوران محسوب مي‌‌شوند حتي بيشتر از زمان بارداري. از مزاياي اين مواد غذايي فيبردار، تامين حرکات دودي روده‌ها است که براي درمان يبوست و هموروئيد بواسير مفيد مي‌‌باشد.
هرگز خيلي زود به فکر بارداري مجدد نباشيد. شما بايد ذخاير مواد مغذي بدن خود را تقويت کنيد تا آغاز پرفروغي براي جنين بعدي شما باشد. بارداري و شيردهي فشار زيادي بر بدن شما وارد مي‌‌سازد. بارداري‌هاي پي‌درپي بر ذخاير مواد مغذي شما نظير کلسيم و آهن و سطح انرژي، فشار اضافي وارد خواهد آورد به خصوص اگر شيرده نيز باشيد. جهت کاهش وزن خود در بارداري اول محدوديت شديد کالري براي خود ايجاد نکنيد، رژيم فوق العاده کم کالري از تامين مواد مغذي مهم در دوره بارداري بخصوص مواد مغذي نظير کلسيم و آهن ناتوان هستند. از استعمال دخانيات و داروهاي غير مجاز خودداري کنيد و راجع به داروهايي که مصرف مي‌‌کنيد يا قصد مصرف آن را داريد با پزشک خود مشورت کنيد