نویسنده: دان الویوس
مترجم: نادر باقری



 

از مطالعات به عمل آمده، تصویر نسبتاً روشنی از قربانیان خاص به دست آمده است (مثلاً، الویوس 1973، 1978؛ بجورکویست (1) و دیگران، 1982، لاژرسپتز و دیگران 1982، بولتون (2) و اسمیت در زیرچاپ، پری و دیگران 1988).
این نکته هم در مورد پسران و هم دختران باید مورد تأکید قرار گیرد، با این وجود تاکنون تحقیقات کمتری در مورد قلدری در میان دختران انجام گرفته است. قربانیان خاص قلدری بسیار مضطرب (3) و ناامن‌تر (4) از دانش‌آموزان معمولی هستند. قربانیان موقعی که توسط دیگر دانش‌آموزان مورد حمله قرار می‌گیرند از طریق گریه کردن (حداقل در پایه‌های تحصیلی پایین‌تر) و انزواگرایی (5) واکنش نشان می‌دهند. همچنین قربانیان از عزت نفس پایین رنج می‌برند و نسبت به خودشان و موقعیتها نگرش منفی دارند. آنها اغلب خودشان را براساس شکستها مورد ارزیابی قرار داده و احساس کودنی، خجالت‌زدگی و عدم جذابیت می‌کنند.
قربانیان در مدرسه تنها و طرد شده هستند و به عنوان یک قاعده کلی، آنها یک دوست خوب در کلاس ندارند. اما رفتارشان پرخاشگرانه نبوده و سربه سر کسی نمی‌گذارند، بنابراین نمی‌توان قلدری را ناشی از خود قربانیانی که محرک همسالان می‌شوند، توضیح داد. همچنین این کودکان اغلب یک نگرش منفی نسبت به خشونت و وسایل خشونت‌آمیز دارند. اگر آنها پسر باشند احتمالاً از نظر جسمی ضعیف‌تر از اکثر پسران هستند (الویوس، 1978).
این نوع قربانی را می‌توان به عنوان قربانی انفعالی یا مطیع نامگذاری کرد (الویوس 1973، 1978). به طور خلاصه، به نظر می‌رسد که آن رفتار و نگرش قربانیان انفعالی، «پیام ناامنی و بی‌ارزشی فرد را به دیگران انتقال می‌دهند. بدین معنا که اگر مورد حمله و اهانت قرار گیرند، تلافی نخواهد کرد». با کمی تفاوت می‌توان قربانیان انفعالی را این طور تعریف کرد که شامل مجموعه‌ای از الگوی واکنشی سلطه‌پذیری، فزون اضطرابی همراه با (در مورد پسران) ضعف جسمی هستند.
در مصاحبه‌های عمیق با والدین پسران قربانی، نشان داده شد که در سنین پایین دارای ویژگی حساسیت‌پذیری و بی‌احتیاطی خاصی بوده‌اند (الویوس، 1993). پسرانی با این نوع ویژگیها ( ممکن است همراه با ضعف جسمی باشد) احتمالاً ابراز خودشان (6) در میان گروه همسالانشان متفاوت خواهد بود (ببینید شوارتز (7) و دیگران، زیر چاپ). آنچه در حال حاضر روشن شده است، این است که با تکرار آزار و اذیت توسط همسالان، تا حد زیادی در قربانی اضطراب، ناامنی و ارزیابی منفی از خود، افزایش می‌یابد.
همچنین برخی از داده‌ها نشان می‌دهند که پسران قربانی در مقایسه با پسران معمولی، برخورد نزدیکتر و روابط مثبت بسیار زیادی به خصوص با مادران خود داشته‌اند. گاهی اوقات معلمان، این نوع روابط نزدیک را به عنوان یک حمایت مفرط از طرف مادران مورد توجه قرار می‌داده‌اند (الویوس، 1973، 1978). فرض منطقی این است که نوع حمایت از سوی مادر می‌تواند قلدری را برای فرزندش در پی داشته باشد.
نکته دیگری که در پیش به آن اشاره شد، گروه کاملاً کوچکتری از قربانیان به نام قربانیان مطیع وجود دارند که براساس ترکیبی از اضطراب مفرط و الگوهای واکنشی پرخاشگرانه، مشخص می‌شوند. اغلب، این دانش‌آموزان مسائلی را در زمینه تمرکز دارند و به شیوه‌هایی رفتار می‌کنند که ممکن است موجب تحریک و تنش در اطرافیان خود بشوند. تعدادی از این دانش‌آموزان می‌توانند به عنوان بیش فعال (8) شناخته شوند. این امر غیرعادی نیست که تعدادی از دانش‌آموزان، برانگیختگیهای رفتاری را در کلاس نشان می‌دهند که نتیجه آن واکنشهای منفی تعدادی از دانش‌آموزان یا همه دانش‌آموزان کلاس می‌باشد. پویایی مسائل قلدری/ قربانی در یک کلاس همراه با ویژگی تحریک‌آمیزی قربانیان، از آن بخش از مسائل کلاس که همراه با قربانیان انفعالی است، متفاوت می‌باشد (الویوس، 1978).
در یک مطالعه پی‌گیرانه، در مورد دو گروه از پسرانی (در مطالعه سوئدی توسط الویوس، 1993) که توسط همسالانشان در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار گرفته (در پایه‌های کلاسی ششم و نهم) و به عنوان قربانی تشخیص داده شده بودند، نشان داده شد که در دوره جوانی در سن 23 سالگی وضعیت بسیار متفاوتی داشته و عادی بودند. براساس مشاهدات به نظر می‌رسد که پسران بعد از اتمام دوران تحصیلی در مدرسه تا حد قابل توجهی در انتخاب محیط اجتماعی و فیزیکی خودشان آزاد هستند. هرچند که قربانیان پیشین در مقایسه با همسالان عادی، در دو جنبه عملکردشان بسیار وخیم‌تر بود. آنها با احتمال بالایی افسرده بود و عزت نفس پایین‌تری داشته‌اند. الگوی یافته‌ها به وضوح نشان می‌دهد که این پیامدها در سنین پایین‌تر به صورت مزمن در قربانی در آمده و تأثیر نامطلوبی را در ذهن آنها بر جای می‌گذارد.

پی‌نوشت‌ها:

1. Bjorkgvist
2. Boulton
3. Anxious
4. Insecure
5. Withdrawl
6. Asserting themselves
7. Schwartz
8. Hyperactive

منبع مقاله :
الویوس، دان؛ (1392)، شناخت دنیای کودکان، ترجمه‌ی نادر باقری؛ مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، شرکت به‌نشر، چاپ دوم