برهما

 اسطوره‌ای از هند

هندیان خدای آفریننده را چگونه مجسم می‌کنند؟
برهما چهار چهره‌ی همانند دارد. بر هر سری تاجی دارد. او چهار دست دارد. به یک دست کتاب مقدس وداها را، به دست دیگر قاشقی را که برای ایثار خدایان به کار می‌رود، به دست دیگر ظرف صدقه‌ها را دارد. به دست چهارم گاه به گاه چیزهای متفاوتی می‌گیرد.
برهما جامه‌ای سپید دارد و بر نیلوفر هندی می‌نشیند. این گل زیبای شکفته را هندیان بسیار دوست می‌دارند. برهما گاه نیز بر طاووس یا قو می‌نشیند.
ساراسواتی (1) همسر اوست و همیشه در کنار او دیده می‌شود. این زن زیبایی شگفت‌انگیزی دارد. گاهی این زن را با دو دست مجسم می‌کنند که وینایی (2) (چنگ هندی) می‌نوازد. لیکن بیشتر او را با چهار دست مجسم می‌کنند. او به یکی از دست‌های راستش گلی و در دست دیگر کتابی از برگ‌های خرما، در یکی از دست‌های چپش تنبکی و به دست دیگر سبحه‌ای می‌گیرد. ساراسواتی زن خدای موسیقی و دانش و خردمندی است. الفبا را او اختراع کرده است.
بر تنه‌ی برهما اندکی پس از آفرینش ساراسوتی چهار و حتی پنج سر به جای یک سر پدید آمدند.
برهما زن خدای زیباروی دل‌فریب را از پیکر خود پدید آورد و چون چشمش بر آفریده‌ی خود افتاد نتوانست از تحسین و تعجب خودداری کند.
ساراسوتی از نگاه‌های برهما شرمگین شد و خواست از برابر آنها بگریزد. پس دور خدا گشت و چون به سمت راست او رسید سر دوم برهما پدید آمد، چون پشت سر برهما قرار گرفت سر سوم و چون به سمت راست او رسید سر چهارم او پدید آمد.
ساراسواتی به آسمان پرید، آن‌گاه سر پنجم خدا پدید آمد ... این سر بعدها به دست شیوا از میان رفت.
در افسانه‌های هندی آمده است که چشم سوم شیوا چنان نیرومند بود که شعله‌ی سوزان آن این سر زاید را در پیکر خدا سوزاند. در افسانه‌ای دیگر آمده است که شیوا برای از میان بردن اندیشه‌ای ناصواب که در آن سر پیدا شده بود، با شمشیر خود آن را برید و دور انداخت.
***
هرچه در جهان هست برهما آفریده است. برهما نخست آب‌ها را آفرید، دریایی با آب‌های تیره که تا بی‌نهایت کشیده شده است. سپس در تخمی زرین که چون خورشید می‌درخشید جای گرفت. تخم زرین هزار سال بر امواج دریا می‌گشت. چون هزار سال به پایان رسید به دو نیم شد. در یک نیمه‎‌ی آن که در بالا قرار داشت آسمان و خورشید و ستارگان و در نیمه‌ی دیگر آن که در پایین قرار داشت، زمین و دریاها و کوه‌ها و مردمان پدید آمدند.

پی‌نوشت‌ها:

1. Sarasuatie
2. Vina

منبع مقاله :
فوژر، روبر؛ (1383)، داستان‌های هندی، ترجمه اردشیر نیکپور، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم