نویسنده: علی غفوری




 

نبرد ملازگرد که در آن ارتش بیزانس به وسیله‌ی سلجوقیان نابود شد را نیز می‌توان یکی از تأثیرگذارترین نبردهای تاریخ دانست چرا که سبب ورود ترک‌ها به آسیای صغیر شد.
ترک‌ها از آن تاریخ به بعد دائماً به سمت غرب پیشروی کردند. به گونه‌ای که طی 7 قرن تا مرکز اروپا پیش رفتند.

سلجوقیان

سلجوقیان شعبه‌ای از ترکان غز بودند. این ایل که از ترکستان گذشته و وارد ماوراءالنهر شد در حقیقت گله‌بان و بیابانگرد بود. اما طی مدت بسیار کوتاه با درهم کوبیدن قدرت غزنویان و سایر قدرت‌های ملوک‌الطوایفی، از ترکستان در شرق تا سواحل مدیترانه در غرب را به تصرف درآوردند.
قدرت نظامی سلجوقیان در زمان آلپ ارسلان به اوج خود رسید. او با سپاهی عظیم ابتدا با عبور از بین‌النهرین با نیروهای فاطمیان درگیر شد و پس از چند جنگ خونین آن‌ها را کاملاً از سوریه، فلسطین و سپس مکه و مدینه بیرون کرد. اما انرژی سلاجقه بیش از آن بود که متوقف شوند. بنابراین داخل قلمرو امپراتوری بیزانس به پیشروی پرداختند.

اسارت امپراتور

بیزانس که در این زمان دارای قدرتی چشمگیر شده بود برای نجات خود سپاهی عظیم به فرماندهی امپراتور دیوژن رومانوس بسیج کرد. این سپاه در غرب آسیای صغیر در منطقه‌ای به نام ملازگرد روبه روی خود سپاه بزرگ آلپ ارسلان را دید. نبردی سنگین بین دو سپاه درگرفت و در عین ناباوری سپاه رومانوس کاملاً منهدم شد.
به این ترتیب رومانوس نیز اسیر گشت و وسعت بیزانس به نصف کاهش یافت.

نتیجه نبرد

نبرد ملازگرد سبب ایجاد یک امپراتوری یکچارچه در ایران، آسیای میانه، ماوراءالنهر، شامات و عربستان و آسیای صغیر شد و این قدرت عظیم برای اولین بار دنیای مسیحیت را به فکر بسیج علیه مسلمانان انداخت. چرا که بیزانس به عنوان کشور مقدس مسیحیت در خطر بود. مضافاً آن که ترکان شهرهای مقدس مسیحیان نظیر بیت المقدس (اورشلیم) را نیز تسخیر کرده بودند. به همین دلیل مورخان نبرد ملازگرد را از دلایل آغاز جنگ‌های صلیبی می‌دانند.
دومین اثر مهم نبرد، شمارش معکوس برای نابودی رُم شرقی بود. اگرچه بیزانس تا 4 قرن بعد از نبرد ملازگرد نیز دوام آورد اما به شدت ضعیف گشت و از کلیه محاسبات نظامی کنار گذشته شد. سومین و مهم‌‎ترین اثر نبرد ملازگرد بازشدن پای ترکان به آناتولی و آسیای صغیر و تماس آن‌ها با اروپاییان بود. این تماس سبب شد تا آن‌ها 2 قرن بعد به صورت برنامه‌ریزی شده و متوالی حملات گسترده‌ای را علیه جنوب و شرق اروپا آغاز نمایند و در 1453 قسطنطنیه را فتح کنند.
منبع مقاله :
غفوری، علی؛ (1386)، 100 جنگ بزرگ تاریخ، تهران: هیرمند، چاپ دوم