جنگ فالکلند

جزایر فالکلند در اقیانوس اطلس جنوبی که در قرن هجدهم به تصرف انگلیس درآمد در 1982 مبدل به یکی از پیکارهای بزرگ تکنولوژیکی نیمه دوم قرن بیستم شد. این جنگ اگرچه از بُعد زمینی و نفرات درگیر، نبردی کوچک محسوب می‌شد اما از نقطه‌نظر دریایی جنگی کم‌سابقه و لااقل پس از جنگ دوم جهانی جهان شاهد چنین نبردی در دریا نبوده است. دلیل شروع جنگ نیز به بحث بی‌اهمیت ماهیگیری انگلیسی‌های مقیم این جزیره که کم‌تر از 10 هزار نفر بودند بازمی‌گشت. البته این مسئله بهانه‌ای بود تا جنگ آغاز شود چرا که اعتراض اصلی به ادعای مالکیت آرژانتین که کم‌تر از 1000 کلیومتر با جزایر فالکلند (مالویناس) فاصله داشت حال آن که این جزیره در 11 هزار کیلومتری انگلیس واقع بود.

آغاز جنگ

در آوریل 1982 ژنرال‌های آرژانتینی برای دستیابی به شهرت داخلی و خلاصی از گرفتاری‌های اقتصادی و سیاسی کشور بحث لزوم آزادسازی مالویناس را مطرح کردند و بلافاصله با اعزام 11 هزار سرباز تکاور (نیروهای هوادریا) جزیره را اشغال کردند. گمان آن‌ها این بود که انگلیس به دلیل آن که دیگر قدرت گذشته را ندارد (در دهه 70 انگلیس بخش بزرگی از نبرد ناوها و ناوهای هواپیمابر بزرگ خود را کنار گذاشت چرا که از عهده خارج نگه‌داری آن‌ها برنمی‌آمد) بنابراین به مذاکرات سیاسی و اعتراضات دیپلماتیک بسنده می‌کند.
اما پاسخ انگلیس کوبنده بود. آن‌ها ابتدا توسط یک زیردریایی اتمی با 2 اژدر، یک رزمناو آرژانتین را در 250 مایل جنوب فالکلند غرق کردند و سپس به اعزام 2 ناو عظیم هواپیمابر و 30 ناوچه (فریگت) و رزمناو و 25 ناو نفربر و لجستیکی اقدام کردند در حالی که زیردریایی‌های اتمی و غیراتمی نیز همراه آن‌ها بود.
در 25 آوریل 1982 هلی‌کوپترهای انگلیسی زیردریایی آرژانتینی را مورد هدف قرار داده و آنان مجبور شدند تسلیم شوند.
در روز 26 آوریل نیروهای آرژانتینی مستقر در جزیره جورجیا واقع در شرق فالکلند در اثر آتش شدید ناوهای انگلیس تسلیم شدند و در دوم ماه مه زیردریایی انگلیسی کانگورو ازمناو بزرگ آرژانتین بلگرانو را غرق کرد.
حمله متقابل آرژانتینی‌ها به ناوگان اصلی انگلیس و ناوهای هواپیمابر آن‌ها بی‌نتیجه بود و در نتیجه شکست این حمله ناوهای آرژانتینی به سمت سواحل آرژانتینی عقب‌نشینی می‌کنند.
انگلیس‌ها در روز‌های سوم و چهارم می نیز دو کشتی دیگر آرژانتینی را هدف قرار می‌دهند.

ورود نیروی هوایی آرژانتین

ضربات پی در پی انگلیس به نیروی دریایی آرژانتینی سبب از گردونه خارج شدن این نیرو شد حال آن که خلبانان آرژانتینی از چهارم می با ورود به جنگ صحنه نبرد را تغییر دادند.
ابتدا یک سوپراتاندارد آرژانتینی با پرتاب موشک معروف اگزوست ناو بزرگ شفیلد انگلیس را غرق می‌کند که در این حادثه 20 انگلیسی کشته می‌شدند در دهم می ناو گلاسکوی انگلیس مورد اصابت بمب‌های هواپیمایی آرژانتینی قرار می‌گیرد اما غرق نمی‌شود. ضربات آرژانتینی‌ها اگرچه سبب کندشدن عملیات دریایی انگلیس می‌شود اما آن را متوقف نمی‌کند و ناوهای نفربر و لجستیکی انگلیس خود را به سواحل فالکلند می‌رسانند تا اقدام به پیاده کردن نیرو کنند.

غرق شدن 5 ناو انگلیسی

از این زمان به بعد جنگ سرعت بالایی به خود می‌گیرد. هواپیماهای میراژ، سوپراتاندارد و ای- 4 آرژانتینی با قبول خطر خود را به ارتفاع پایین رسانده و ناوشکن‌های در حال عملیات پیاده کردن نیرو را درهم می‌کوبند. ناوهای گلا مورگان، سرگالا هاد، پلیموت و سرترسیترام مورد اصابت قرار می‌گیرند اما این ضربات تأثیری به روی عملیات عظیم انگلیسی‌ها ندارد. قصد ارتش انگلیس پیاده کردن 2 تیپ نیرو بود که در 21 ماه می عملی شد و هواپیماهای عمود پرواز سی هاریر نیز 2 ناو آرژانتینی را که قصد کمک رسانی به نیروهای آرژانتینی را داشتند نابود کردند.
اما خلبانان آرژانتینی به بهای تلفات زیاد حملات خود را ادامه داده و موفق می‌شوند با موشک و بمب ناوهای آروگانت، بروددورد، بریلیانت را صدمه زده و ناو آردنت را غرق کنند.
در 23 ماه می آن‌ها ناوچه آنتلوپ انگلیس را نیز با موشک هدایت شونده از ناحیه‌ی «پاشنه» مورد اصابت قرار می‌دهند. اما در همان روز هلی‌کوپترهای لینکس انگلیس نیز ناو عظیم لجستیکی 13 هزار تنی آرژانتین را با موشک‌های هوا به دریا منهدم می‌کنند.
اگرچه آرژانتین مطمئن است نبرد را در دریا باخته اما جنگ در هوا و زمین را با شدت ادامه می‌دهد و غرق شدن ناوشکن کاونتری در 25 ماه می رقم تلفات انگلیسی‌ها را به غرق یا صدمه جدی برای 11 ناو می‌رساند.

ضربه بزرگ برای انگلیس

بدترین ضربه برای نیروی دریایی انگلیس برخلاف آن چه همگان گمان می‌کنند غرق ناو شفیلد نبود بلکه غرق ناو لجستیکی «آتلانتیک کانویر» در 26 می بود. موشک‌های اگزوست در این عملیات موفق که توسط هواپیماهای ساخت فرانسه انجام شد این ناو عظیم را غرق می‌کنند. غرق این ناو سبب به زیر آب رفتن 8 هلی‌کوپتر وسکس و 3 فروند شنوک و وقفه جدی در عملیات توسط انگلیسی‌ها می‌شود.
آرژانتین‌ها روز بعد ناوشکن برودورود را مجدداً نیز مورد اصابت قرار می‌دهند اگرچه ناو غرق نمی‌شود، اما جسورانه‌ترین حرکت آرژانتین‌ها حمله به «گروه ناو» بزرگ انگلیسی در اقیانوس اطلس بود. در این عملیات بی‌حاصل که در سی ام ماه می توسط هواپیماهای اسکای هاوک و سوپر اتاندارد انجام شد آن‌ها به ناو هواپیمابر اینویسیبل و ناوهای اطراف آن حمله کردند اما حجم آتش شدید «هسته اصلی دریایی انگلیس» به اندازه‌ای بود که خلبانان آرژانتینی ادامه عملیات را بی‌فایده دیده و تنها به غرق کردن یک نفت کش و پرتاب یک موشک اگزوست (که توسط انگلیسی‌ها منحرف گردید) بسنده کردند.

پایان جنگ

حملات هوایی آرژانتینی‌ها اگرچه شجاعانه و مؤثر بود اما تعیین کننده نبود مضافاً آن که حداقل 45 هواپیمای آرژانتینی طی این جنگ 45 روزه از بین رفتند (اگرچه 13 ناو انگلیسی غرق شد و یا صدمه دید) سربازان آرژانتینی که در جزیره بدون پشتیبانی دریایی و هوایی باقی مانده بودند در ماه ژوئن تسلیم نیروهای انگلیسی شدند و جنگ خاتمه یافت در حالی که 635 آرژانتینی و 255 انگلیسی در این نبرد جان باخته بودند.

نتیجه نبرد

جنگ فالکلند اگرچه منجر به شکست قطعی آرژانتین شد اما ضعف نیروی دریایی را در برابر نیروی هوایی آشکار کرد. هیچ کس گمان نمی‌کرد سومین نیروی دریایی جهان که زمانی نه چندان دور قدرت اول و مالک نیمی از جهان بود چنین ضربات خردکننده‌ای از تعدادی خلبان ارتش جهان سومی آرژانتین تحمل کند.
رسانه‌های غرب اگرچه پیروزی انگلیس را بزرگ جلوه دادند و چنین وانمود کردند که آرژانتین در این نبرد بسیار حریف ضعیفی بوده اما کسی به این موضوع نپرداخت که چرا باید موشک‌های 2 میلیون دلاری اگزوست به این سادگی 5 ناو بزرگ انگلیسی که برخی از آن‌ها مانند شفیلدو آتلانتیک کانویر بسیار گران و بااهمیت بودند از بین ببرند، و عملیات آبی- خاکی که در آن تنها 2 تیپ نیرو پیاده شد منجر به صدمه دیدن 8 ناو و غرق 5 فروند دیگر شود؟ پیام این جنگ یک چیز بود. دیگر نیروی دریایی بدون پشتوانه هوایی قوی ارزشی ندارد. در حقیقت ناوها در کنار هواپیماها اهمیت می‌یابند.
ناوهای کوچک هواپیمابر انگلیس چون نتوانستند با خود هواپیماهای قوی و زیاد به میدان بیاورند در برابر میراژها، سوپراتانداردها و اسکای هاوک‌های آرژانتین عاجز ماندند. انگلیس در این نبرد البته از هواپیماهای سی هاریر نیز استفاده کرد اما این هواپیماهای عمود پرواز از چالاکی جت‌های معمول برخوردار نبوده و مجبور بودند اکثراً از سر راه جت‌های با سرعت 2/5 ماخ آرژانتینی کنار بروند.
می‌توان در نهایت نتیجه گرفت که جنگ فالکلند حقیقت تلخی را برای انگلیس مشخص کرد. این کشور دیگر نمی‌تواند بدون برادر بزرگ‌تر خود (آمریکا) در جنگی شرکت کند چرا که نه قادر به پوشش هوایی مناسب برای ناوهای خود است و نه آن که می‌تواند در مقیاس وسیع اقدام به جابه جایی نیرو و تجهیزات کند و ناوهای کوچک هواپیمابر انگلیسی نیز (که تنها یک سوم نوع آمریکایی ظرفیت دارند) نمی‌توانند پشتیبانی‌کننده‌های خوبی باشند.
منبع مقاله :
غفوری، علی؛ (1386)، 100 جنگ بزرگ تاریخ، تهران: هیرمند، چاپ دوم