زبان درباره‌ی سلامتی شما چه می‌گوید؟

پزشکان با معاینه کردن زبان می‌توانند تشخیص دهند که آیا شما به مقدار کافی مواد مغذی دریافت می‌کنید یا از مشکلات گوارشی رنج می‌برید. بافت و رنگ زبان نشانه‌ی مهمی از وجود بیماری است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
آیا برایتان جای سؤال است که وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید، اولین کاری که از شما می‌خواهند انجام دهید این است که دهان خود را باز کنید و زبانتان را بیرون بیاورید؟ این بدان خاطر است که پزشک با مشاهده‌ی ظاهر زبان می‌تواند از وضعیت سلامتی شما مطلع شود.
زبان پنجره‌ی سلامتی به شمار می‌رود. اغلب وجود مشکل در داخل بدن در سطح زبان منعکس می‌شود. زبان طبیعی رنگ صورتی و ظاهری صاف دارد و به خاطر وجود پاپیلا سطح آن زبر است. تغییر در بافت یا رنگ زبان ممکن است نشانه‌ی وجود بیماری زمینه‌ای باشد.

زبان نرم

ظاهر نرم و قرمز رنگ شدن زبان به کمبود فولات یا ویتامین B12 مربوط است. افرادی که زبانی نرم و رنگ پریده دارند ممکن است همگلوبین خون آن‌ها پایین باشد که نشان دهنده‌ی فقر آهن است. نرم شدن و قرمز شدن زبان در التهاب زبان نیز شایع است. التهاب زبان بیماری است که زبان ملتهب می‌شود و اغلب با غیاب پاپیلا همراه است. بیماری کاوازاکی یا تب اسکارلت نیز باعث متورم شدن زبان و تب کردن می‌شود.

زبان جغرافیایی

نام این بیماری از الگو‌های نقشه مانندی که بر روی سطح زبان تشکیل می‌شوند نشأت می‌گیرد. لکه‌های قرمز رنگ غیر عادی بر روی زبان تشکیل می‌شوند که توسط مرز سفید مایل به خاکستری رنگ احاطه می‌شوند. زبان جغرافیایی معمولاً مزمن است و لکه‌های ایجاد شده ممکن است از بین بروند و دوباره ظاهر شوند و به طور مکرر اندازه و شکل آن‌ها تغییر پیدا کند. پاپیلا دیگر در این لکه‌ها قابل مشاهده نیست. این بیماری بی‌خطر است و نشان دهنده‌ی وجود هیچ گونه تداخلی در داخل بدن نیست. تحقیقات نشان داده است که ارتباط قوی میان زبان جغرافیایی و بیماری سلیاک وجود دارد. تحقیقات برای اثبات این موضوع همچنان در حال انجام است. افراد مبتلا به بیماری زبان جغرافیایی ممکن است هنگام خوردن غذاهای تند یا اسیدی احساس سوزش داشته باشند.

زبان شیاردار

در افراد مبتلا به بیماری زبان شیاردار شیارهایی بر روی سطح زبان شکل می‌گیرد. با افزایش تعداد شیارها زبان حالتی چین خورده به خود می‌گیرد. در بیماری زبان شیاردار نیز جای نگرانی نیست زیرا، این بیماری با عفونت یا بیماری خاصی در ارتباط نیست. زبان شیاردار بیماری مادرزادی است ولی، در برخی موارد ممکن است به خاطر کمبود تغذیه‌ای بروز کند. با افزایش سن شیارها عمیق‌تر می‌شوند. هنگامی که غذاهای تند و نمک در داخل این شیارها به دام می‌افتند، ممکن است باعث احساس سوزش شوند. شیارها ممکن است تبدیل به محلی برای شد باکتری‌ها و ایجاد عفونت و بوی بدن دهان شوند.

زبان خشک

زبان خشک نشان دهنده‌ی عدم تولید کافی بزاق است که اغلب به خاطر متورم شدن غدد بزاقی اتفاق می‌افتد. این معمولاً در پاسخ به استرس اتفاق می‌افتد ولی تشکیل سنگ در مجرای بزاقی نیز می‌تواند باعث التهاب غدد بزاقی شود.

زبان سیاه مودار

اگر چه در این بیماری زبان ممکن است ترسناک به نظر برسد ولی جای نگرانی نیست زیرا، بیماری زبان سیاه مودار اغلب بدون مداخله‌ی پزشکی بهبود می‌یابد. پاپیلا از ساختارهای مو مانندی تشکیل شده است که ناحیه‌ی پشتی زبان را پوشش می‌دهند. ترکیب مهمی که در این پاپیلا یافت می‌شود کراتین است. کراتین در موها نیز وجود دارد. از اینرو، تطویل پاپیلا باعث می‌شود آن‌ها بسیار شبیه به موهای ما به نظر برسند. این باعث می‌شود زبان ظاهری سیاه و مودار به خود بگیرد.

زخم دهان

زخم‌های سفید رنگ و دردناک ممکن است در زیر زبان تشکیل شوند. اگر چه علت دقیق این بیمای مشخص نیست ولی، عوامل خطر مرتبط با زخم‌های دهانی عبارتند از استرس ، تحریک احساسات و رژیم غذایی فاقد مواد مواد مغری ضرروی. زخم‌های دهانی همچنین ممکن است به خاطر آلرژی به غذا یا مصرف نوشیدنی‌های با خاصیت اسیدی بالا اتفاق بیافتند.

رنگ زبان

صورتی

هنگامی که رنگ زبان صورتی باشد، نشان دهنده‌ی میزان کلسترول بالاست. صورتی بودن رنگ زبان همچنین ممکن است به خاطر وجود مشکلات ریوی مانند برونشیت مزمن باشد. گردش خون ضعیف در قسمت‌های خاصی از بدن نیز می‌تواند باعث صورتی شدن رنگ زبان شود.

زرد

زرد بودن رنگ زبان ممکن است نشان دهنده‌ی تجمع باکتری‌ها در پاپیلا باشد. این هنگامی رخ می‌دهد که پاپیلا ملتهب می‌شود و به موجب آن باکتری‌ها می‌توانند تکثیر یابند. این باکتری‌ها مواد شیمیایی به نام پورفیرین آزاد می‌کنند که در نهایت باعث زرد شدن رنگ زبان می‌شود. عدم نوشیدن آب کافی ، مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و استفاده‌ از داروهایی مانند آنتی هیستامین‌ها و داروهای ضد افسردگی باعث خشک شدن دهان و افزایش تکثیر باکتری‌ها در پاپیلای زبان می‌شود. این ممکن است باعث تشدید زردی زبان شود.

سفید

وجود لکه‌های سفید بر روی زبان اغلب نشان دهنده‌ی برفک دهان است. برفک دهان عفونتی قارچی است. افراد مبتلا به برفک دهان قادر نیستند به درستی طعم غذا را تشخیص دهند و همچنین از بوی بد دهان رنج می‌برند. تکثیر باکتری‌ها و سلول‌های مرده نیز می‌تواند منجر به تشکیل لایه‌ی سفید رنگ بر روی زبان شود.
در بیشتر موارد، ظاهر غیر عادی زبان با عدم رعایت بهداشت دهان ارتباط دارد. ما اغلب بعد از مسواک زدن از دهان شویه‌ها استفاده نمی‌کنیم. دهان شویه‌ها به تمیز کردن زبان کمک می‌کنند که این به نوبه‌ی خود به حفظ سلامت زبان کمک می‌کند. رژیم غذایی نامناسب ، سیگار کشیدن ، جویدن تنباکو و استفاده‌ی بیش از حد از آنتی بیوتیک‌ها برخی از علل دیگر مرتبط با بیماری‌های زبان هستند.

طب سنتی چینی

طب سنتی چینی تفسیر متفاوتی از ظاهر ناسالم زبان دارد. برای مثال، زرد بودن رنگ زبان ممکن است نشان دهنده‌ی مشکلات کبد یا کیسه‌ی صفرا باشد. از طرف دیگر، سفید بودن رنگ زبان نشان دهنده‌ی کم خونی و کمبود مواد مغذی است. اگر رنگ زبان به خاکستری یا خاکستری مایل به قهوه‌ای تغییر پیدا کند نشان دهنده‌ی مشکلات معده یا روده است.
طب سنتی چینی قسمت خاصی از زبان را به اندام‌های داخل بدن مرتبط می‌کند. پس، وجود هر گونه اختلال در اندام مورد نظر ممکن است در قسمت خاصی از زبان بروز کند.

نوک زبان – قلب

قرمز شدن مداوم نوک زبان ممکن است نشان دهنده‌ی مشکلات قلبی باشد. قرمز بودن نوک زبان همچنین ممکن است علامت آسیب عاطفی مانند اضطراب باشد.

مرکز زبان – معده – طحال

زرد رنگ شدن قسمت مرکزی زبان نشان دهنده‌ی مشکلات گوارشی و احتمالاً وجود اختلال در معده ، پانکراس یا طحال است.

کناره‌های زبان – کبد

وجود جای دندان در کناره‌های زبان به جذب ضعیف مواد مغذی نسبت داده می‌شود. این ممکن است نشان دهنده‌ی وجود اختلالات کبدی مانند هپاتیت باشد. تشکیل نقطه‌های سبز رنگ مایل به آبی در کنار‌ه‌های زبان نیز ممکن است نشان دهنده‌ی اختلالات کبدی مانند سیروز کبدی باشد.

پشت نوک زبان – دستگاه تنفسی

تشکیل نقطه‌های قرمز رنگ در پشت نوک زبان ممکن است نشان دهنده‌ی مشکلات ریوی مانند ذات‌الریه و آسم باشد.

پشت زبان – کلیه‌ها

زرد رنگ شدن قسمت پشت زبان نشان دهنده‌ی مشکلات کلیوی یا مثانه است و شخص ممکن است مستعد ابتلا به سنگ کلیه یا نارسایی کلیه باشد.
تشکیل توده‌های مایل صورتی مایل به خاکستری در کناره‌های زبان ممکن است نشان دهنده‌ی سرطان باشد. این توده‌ها مشابه زخم‌های دهانی می‌باشند و به آسانی خونریزی می‌کنند. در هر صورت، مشکلاتی که باعث درد مداوم زبان و اختلال در حس چشایی می‌شوند را نباید نادیده گرفت.