آثار جریان‌های اقیانوسی بر روی آب و هوای کره‌ی زمین

جریان‌های اقیانوسی، حرارت را دوباره پخش می‌کنند، آب را به گردش درمی‌آورند و دمای کره‌ی زمین را منظم می‌کنند. در این مقاله، در مورد آثار جریان‌های اقیانوسی بر روی آب و هوای کره‌ی زمین، انواع آنها و فاکتورهایی که بر روی این جریان‌های اقیانوسی تأثیر می‌گذارند، بیشتر بدانید.
آیا می‌دانستید . . .
یکی از دلایل غرق شدن کشتی تایتانیک، جریان‌های اقیانوسی بود. جریان لابرادور که یک جریان سرد است و از ساحل غربی گرینلند عبور می‌کند، مرتباً کوه یخ‌هایی را با خود حمل می‌کنند که مسیرهای حمل و نقل کشتی را در اقیانوس اطلس شمالی مسدود می‌کند. چنین کوه یخی بود که باعث فاجعه‌ی تایتانیک شد.
جریان‌های اقیانوسی نقش مهمی در توزیع حرارت، مواد غذایی، آب و نمک در جهان دارند. مقدار رطوبت مناطق از تغییر جریان‌های اقیانوسی تأثیر می‌پذیرد. آنها به تشکیل ابرها و باران کمک می‌کنند. بادهای عبوری وقتی شکل می‌گیرند که هوایی که بالای اقیانوس‌ها گرم شده است، سبک‌تر می‌شود و با هوای سرد متراکم جایگزین می‌شود. به همان طریق، شکافی که توسط هوای سرد ایجاد شده است با هوای گرم جایگزین می‌شود و توزیع یکسانی از هوای گرم و سرد رخ می‌دهد. این بادها و جریان‌های اقیانوسی با هم حرکت می‌کنند، آب و هوای سیاره را تغییر می‌دهند و بر آن تأثیر می‌گذارند.
جریان، حرکت آب در اقیانوس است. جریان‌های اقیانوسی بسته به منشأ خود، به صورت زیر طبقه بندی می‌شوند :
جریان‌های سطحی : اینها جریان‌هایی هستند که در 400 متر بالای اقیانوس رخ می‌دهند و در حدود 10 % از آب اقیانوس‌ها را تشکیل می‌دهند. آنها عمدتاً به خاطر جریان بادها روی سطح اقیانوس به وجود می‌آیند و از جزر و مد، جاذبه و شرایط جوی دیگر تأثیر می‌پذیرند.
جریان‌های آب عمیق : این جریان‌های آب از حرکت آب که 400 متر زیر سطح آب اقیانوس رخ می‌دهد، ناشی می‌شوند و 90 % از اقیانوس را تشکیل می‌دهند. آنها ظهور می‌کنند و از تغییر دما و هم چنین چگالی آب تأثیر می‌پذیرند.
این جریان‌ها از عوامل مختلفی که شامل تفاوت شوری، دما و نوسانات حرارتی، چرخش زمین و غیره است تأثیر می‌پذیرند. کشش جاذبه‌ی ماه و خورشید باعث جریان‌های جزر و مدی می‌شود که بر جریان‌های اقیانوسی نیز تأثیر می‌گذارند. جریان‌های اقیانوسی به روش‌هایی که در زیر آورده شده است آب و هوای کره‌ی زمین را کنترل می‌کنند و بر آن تأثیر می‌گذارند.

آثار جریان‌های اقیانوسی سطحی بر روی آب و هوا :

جریان‌های سطحی توسط بادهای عبوری رانده می‌شوند که جریان‌های مدور عظیمی را به نام چرخاب در اقیانوس‌ها ایجاد می‌کنند. چرخش زمین موجب انحراف این چرخاب‌ها و هم چنین انحراف بادها به سمت راست در نیم کره‌ی شمالی و به سمت چپ در نیم کره‌ی جنوبی می‌شود. این، اثر کورلیوس نامیده می‌شود که موجب حرکت جریان‌ها به شکل دایره‌ای می‌شود.
جریان‌های سطحی از دمای آب تأثیر می‌پذیرند. از هر 2 تا 12 سال یک گرمایش غیر معمول در آب اقیانوس آرام به وجود می‌ِآید که موجب اختلال در الگوی آب و هوای منطقه می‌شود. این نوسانات در دمای آب اقیانوس باعث شرایط آب و هوایی سختی می‌شود که در زیر بحث شده‌اند.

ال نینو و لا نینا:

پدیده‌های ال نینو و لا نینا جمعاً نوسانات جنوبی ال نینو (ENSO) نامیده می‌شوند.
پدیده‌ی ال نینو در نتیجه‌ی گرمایش غیر معمول آب اقیانوس آرام به وجود می‌آید که بر آب و هوای جهان تأثیر می‌گذارد. ال نینو موجب بارش‌های سنگین، طوفان‌ و سیلاب‌ها در طول سواحل آمریکا می‌شود و اثر متقابل آن، که خشکسالی شدید است در طول سواحل استرالیا تجربه می‌شود.
پدیده‌ی لا نینا بر خلاف پدیده‌ی ال نینو است. گرمایش آب در منطقه‌ی اقیانوس آرام غربی نزدیک استرالیای شمالی رخ می‌دهد. این پدیده موجب دمای سرد و هم چنین خشکسالی همانند شرایط اقیانوس آرام شرقی مثل آمریکای غربی – مرکزی و شرایط مرطوب در استرالیا می‌شود. امکان افزایش تعداد طوفان‌های گرمسیری در طول پدیده‌ی لا نینا وجود دارد. در طرف دیگر جهان، پدیده‌ی لا نینا برای موسم بارندگی جنوب غرب هندوستان مفید است.
پدیده‌های ENSO ممکن است فشارهای جوی، بادها، تشکیل ابرها، دما و رطوبت را در مناطق مختلف سیاره نیز تغییر دهند.

آثار جریان‌های آب عمیق بر روی آب و هوا :

جریان‌های آب عمیق و یا گردش ترموهالین آب، تسمه نقاله جهانی نیز نامیده می‌شوند. تقریباً 1000 سال طول می‌کشد تا یک چرخه در طول سیاره کامل شود.

حرکت رو به بالا و رو به پایین :

این پدیده‌ها در نتیجه‌ی تفاوت دما و شوری که تسمه نقاله‌ی جهانی را می‌راند، رخ می‌دهند. آب نسبت به هوا و خشکی، به زمان بیشتری نیاز دارد تا گرم و هم چنین سرد شود. آبی که گرم می‌شود سبک‌تر می‌شود و با آب سرد پر چگال‌تر جایگزین می‌شود. این حرکت، حرکت رو به بالا نامیده می‌شود. خلأیی که توسط آب سرد ایجاد می‌شود دوباره از طریق حرکت رو به پایین با آب گرم پر می‌شود. حرکت رو به بالا و رو به پایین آب موجب توزیع مواد غذایی در اقیانوس می‌شود.
تسمه نقاله جهانی برای گردش کربن دی اکسید و مواد غذایی دیگر که برای رشد جلبک‌ها نیاز است، مهم است. جلبک‌ها پایه‌ی زنجیره‌ی غذایی را شکل می‌دهند.
تسمه نقاله جهانی نسبت به تفاوت‌های دمایی و شوری خیلی حساس است و دوره را تغییر داده و یا بسیاری اوقات در گذشته، متوقف شده است. این باعث تغییرات دراماتیک در دما، سطح گرد و غبار، بادها و تشکیل یخچال در بسیاری از مناطق کره‌ی زمین شده است.
طبق گفته‌ی هوا شناسان، اگر تسمه نقاله‌ی جهانی متوقف شود در آن صورت افزایش شدیدی در تشکیل یخچال‌ها رخ خواهد داد و عصر یخبندان روی کره‌ی زمین شروع خواهد شد.

آثار جریان‌های اقیانوسی بر روی دمای کره‌ی زمین :

شکل کره‌ی زمین باعث می‌شود که اقیانوس‌ها به طور غیر یکنواخت گرم شوند. خط استوا گرمای مستقیمی را از پرتوهای خورشید دریافت می‌کند و سریعاً گرم می‌شود. از طرف دیگر هر چه به سمت قطب پیش می‌رویم، پرتوهای خورشید کج و متمایل می‌شوند و دما سردتر می‌شود. این توزیع نابرابر و تفاوت‌های دمایی، کره‌ی زمین را غیر قابل سکونت می‌سازد. اما به خاطر جریان‌های اقیانوسی، یک توزیع مساوی و برابر از حرارت و گرما در جهان وجود دارد.
برای مثال، جریان خلیج، اروپای شمال غربی را گرم می‌سازد چون آب گرم را از خلیج مکزیک به اقیانوس اطلس شمالی حمل می‌کند. اگر ما دمای مناطق را در عرض‌های جغرافیایی یکسان در اروپا و آمریکای شمالی مقایسه بکنیم، تفاوت روشن و واضح می‌شود. بودو در نروژ متوسط دمایی C⁰ 2- را در ژانویه و C⁰ 14 را در جولای تجربه می‌کند در حالی که نوم در آلاسکا که در همان عرض جغرافیایی واقع شده است دمای C⁰ 15- را در ژانویه و C⁰ 10 را در جولای دارد.
اگر جریان خلیج متوقف شود، اروپا دمای سرد شدیدی را تجربه خواهد کرد و ممکن است کمی یخبندان را نیز تجربه بکند. دمای زمستان در انگلستان به حدود C⁰ 5 افت خواهد کرد که تأثیر مخربی بر روی کشاورزی، اقتصاد و حیات وحش منطقه خواهد داشت.
مناطق ساحلی نوسانات کمی را در دمای شب و روز در نتیجه‌ی جریان‌های اقیانوسی تجربه می‌کنند.

آثار جریان‌های اقیانوسی بر روی جذب و آزاد سازی انرژی :

در حدود 98% از گرمای خورشید توسط اقیانوس‌ها جذب می‌شود. چون پرتوهای خورشید نسبت به خط استوا عمود هستند، مناطق اطراف آن ماکزیمم مقدار تابش خورشید را جذب می‌کنند. در حالی که در قطب‌ها، پرتوهای مورب خورشید موجب گرم شدن ناهموار آب می‌شوند.
آبی که گرم می‌شود، بخار می‌شود و دوباره به اتمسفر برمی‌گردد. در نتیجه مناطق گرمسیری مقادیر عظیمی از گرما و بخار آب را در اتمسفر آزاد می‌کنند. این گرمای آزاد شده به عنوان نیروی محرکه‌ای برای گردش اتمسفری هوا و هم چنین آب، تشکیل بادها، باران و طوفان‌ها عمل می‌کند.

آثار گرم شدن جهانی بر روی جریان‌های اقیانوسی و آب و هوا :

گرمایش جهانی، یخ‌های قطب‌ها را ذوب می‌کند و مقادیر عظیمی از آب تازه را وارد اقیانوس‌ها می‌کند و بر شوری آب تأثیر می‌گذارد. این رقت آب سرد بر شارش جریان‌های اقیانوسی گرم در مناطق ویژه‌ای تأثیر می‌گذارد. این موضوع با مطالعه‌ی اطلس شمالی ثابت شده است که کاهش جریان خلیج را در حدود 30 % نشان می‌دهد. در نتیجه، تغییرات آب و هوایی سبب تغییر جریان‌های اقیانوسی می‌شوند که در مقابل، بر آب و هوا تأثیر می‌گذارند. آن یک چرخه‌ی بد سگال است که تمامی ندارد.
گرمایش جهانی ممکن است گردش ترموهالین را متوقف کند و عواقب زیان آوری بر روی چرخه‌ی مواد غذایی و کربن دی اکسید بر روی کره‌ی زمین داشته باشد.
بادها، بارش، دما، طوفان‌ها، الگوهای آب و هوایی، تندبادها و غیره، همه و همه توسط جریان‌های اقیانوسی منظم می‌شوند. اغراق نیست اگر بگوییم که کره‌ی زمین به خاطر جریان‌های اقیانوسی قابل سکونت است. در نتیجه، مهم است که ما فعالیت‌های انسانی را که می‌توانند آثار مخربی بر روی آب و هوای کره‌ی زمین داشته باشند، قبل از این که خیلی دیر شود، مهار کنیم.