شکست کلیشه‌های پوشالی

کتاب «غرب چگونه غرب شد» دومین کتاب از مجموعه‌ی غرب‌شناسی انتشارات سروش است که با نقد ادعاهای غرب در مسیر پیشرفت و توسعه، عوامل اصلی دستاوردهای غرب را از زبان یک دانشمند غربی بیان می‌کند. هدف اصلی این اثر، به چالش کشیدن یکی از باورهای رایج زمان حاضر درباره‌ی تاریخ و جغرافیای جهان است؛ باوری که معتقد است تمدن اروپایی و به اصطلاح غرب، امتیازات تاریخی منحصربه فردی از جنس خصلت‌های ویژه‌ی نژادی، فرهنگی، محیطی، ذهنی و روحی داشته که در طول تاریخ و تا زمان حاضر به آن نوعی برتری پایدار بر تمام جوامع دیگر بخشیده است.
مؤلف معتقد است اروپای قبل از سال 1492 نه مزیت واقعی و بالقوه‌ای بر تمدن‌های دیگر داشت، نه سرعت بالاتری و نه حتی واجد برخی ظرفیت‌های خاص برای توسعه‌ی آینده بود و تمام استدلال‌هایی که امروزه برای نشان دادن وضعیت اروپا مطرح می‌شود از جمله بحث‌های نژاد ویژگی‌های محیط‌زیست، جمعیت‌شناختی، فناوری، سیاست، طبقه، خانواده و... فاقد پشتیبانی تجربی هستند. کتاب حاضر با نگاهی مستند و انتقادی، علل اصلی رشد و پیشرفت غرب را شرح می‌دهد.

این کتاب در چهار محور، عوامل موفقیت غرب در برخی از حوزه‌های مادی، اقتصادی و پیشرفت‌های تکنولوژی را بررسی و ادعاهای آن‌ها را نقد، بررسی و تحلیل می‌کند. در فصل اول کتاب، ماهیت و تاریخ اشاعه‌ی اروپامداری به عنوان بدنه‌ی اصلی باورهای رایج درباره‌ی اروپا بحث می‌شود. فصل دوم نظریه‌ی خیزش خودبنیاد اروپا را به عنوان هسته‌ی اصلی گفتمان مربوط به برتری اروپایی‌ها و معجزه‌ی آن‌ها را مورد تحلیل قرار می‌دهد. نویسنده در فصل سوم، تاریخ جهان و جغرافیای تاریخی قبل از 1492 را بررسی می‌کند و سعی دارد نشان دهد که اروپا در آن زمان، هیچ‌گونه برتری بر دیگر مناطق و تمدن‌ها نداشته است. فصل چهارم بحث می‌کند که استعمارگری پس از 1492، فرایندی اصلی بود که به ترقی و مدرن شدن و توسعه‌یافتگی اروپا و بعدها آمریکا منجر شد و از طرف دیگر به توسعه نیافتگی آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین انجامید. این مجموعه اثبات می‌کند اروپا تقدم یا برتری تاریخی بر آنچه امروز «جهان سوم» نام گرفته است، ندارد. به اعتقاد نویسنده‌ی کتاب تمام استدلال‌هایی که امروزه برای نشان دادن وضعیت خاص و مترقی غرب مطرح می‌شوند، فاقد پیشینه‌ی تجربی هستند. این کتاب با نگاهی مستند و انتقادی، علل اصلی رشد و پیشرفت غرب را مورد بررسی قرار دهد.
منبع مقاله :
نشریه خردنامه همشهری، شماره 142.