جایگاه کتابخانه ها و کتابداران در عصر دیجیتال

در عصر تکنولوژی اطلاعات همواره این سوال مطرح می شود:
کتابخانه ها موسساتی هستند که به انتخاب، جمع آوری، سازماندهی، حفظ و نگهداری و دسترسی سریع مصرف کنندگان به اطلاعات می پردازد. و کتابداران متخصصانی هستند که از این فعالیت ها حمایت می کنند. مجموعه دیجیتالی مجموعه ای از منابع اطلاعاتی هستند که برای عموم استفاده کنندگان جمع آوری و سازماندهی شده اند.
ادعای عصر دیجیتالی مناسب کردن تکنولوژی اطلاعات برای حمایت از فعالیت مصرف کنندگان است.در عصر دیجیتالی ما به نیروهای جدید و متخصص نیاز داریم که واسطه ای بین مصرف کنندگان و تکنولوژی باشند. با تاسیس کتابخانه های دیجیتالی این فرصت برای کتابداران به وجود آمده که به تدریج از شکل کلیشه ای گذشته فاصله بگیرند و خودشان را در این محیط اطلاعات تعریف کنند. در آینده نقش کتابداران از تاکید بر روی آموزش، مشاوره پژوهش و همکاری با متخصصان کامپیوتر و اطلاعات برای طراحی و نگهداری از سیستم های دسترسی به اطلاعات تغییر خواهد کرد.
سرنیو ازولا متخصص اطلاعات، کتابداران عصر دیجیتالی را چنین تعریف کرده است: حافظان بزرگراه اطلاعات، حافظان کتابخانه دیجیتالی همگانی، متخصص در هدایت کردن و تصفیه اطلاعات، متخصص در نمایه سازی، مطلع از شیوه های استخراج اطلاعات و یک واسطه بین استفاده کننده و تکنولوژی. بسیاری از محققان در مورد آینده کتابداری و وظایف کتابداران معتقندن که آنها وظایف ذیل را بر عهده خواهند داشت: مدیران یا کارمندان اطلاعات، مشاور اطلاعات، روانکاو، معلم، مربی و طراح سیستم و تمام این وظایف پیش بینی شده کاملاً با محیط کامپیوتری در ارتباط است.
نیاز به کتابداران در مدیریت کتابخانه های دیجیتالی با بوجود آمدن کتابخانه های دیجیتالی جهانی یا مراکز اطلاعات دیجیتالی در سطح جهان نیاز به کتابداران برای مدیریت منابع اطلاعاتی دیجیتالی بیشتر احساس می شود. کتابخانه های دیجیتالی بزرگ همچون انباری از اطلاعات هستند و کتابداران برای مدیریت کتابخانه های دیجیتالی، سازماندهی دانش و اطلاعات دیجیتالی، فراهم کردن خدمات مرجع دیجیتالی و خدمات اطلاتی الکترونیکی، بازیابی و اشاعه اطلاعات دیجیتالی از طریق کامپیوتر، فهرست و طبقه بندی اسناد و اطلاعات دیجیتالی مورد نیازند.

● کتابداران همچون پژوهشگران

کتابداران در پژوهش و کسب اطلاعات منحصر به فرد از منابع اطلاعاتی متنوع در زمینه های موضوعی مختلف خبره هستند. کتابداران با فراهم کردن تسهیلات دسترسی و پیدا کردن اطلاعات و ارائه و خلاصه کردن آن نقش اساسی در چرخه تولید اطلاعات دارند.

● کتابدار در نقش طراح کتابخانه دیجیتالی

کتابداران باید بیشتر با طراحی و بهره گیری از تکنولوژی اطلاعات آشنا شوند و با متخصصان کامپیوتر و اطلاعات در طراحی، سازماندهی، توسعه و نگهداری از منابع کتابخانه دیجیتالی و شبکه همکاری کنند.
دسترسی به دنیای اطلاعات وظیفه دشواری است و کتابداران باید در این جریان نقش فعالی داشته باشند. کتابداران به خاطر دانش و تجاربی که در کسب منابع اطلاعاتی دارند می توانند در توسعه و نگهداری اطلاعات کتابخانه دیجیتالی در انتخاب اطلاعات، سازماندهی و همچنین طراحی موتور جستجو نقش اساسی ایفا نمایند.

● کتابدار همچون معلم و مشاور

مراجعه کنندگان باید از سیستم های تولید و توزیع اطلاعات، سازماندهی منابع اطلاعاتی، شیوه های جستجو و دسترسی به اطلاعات آگاه شوند. آنها باید بیاموزند که چگونه نیازهای خود را تجزیه و تحلیل کنند و آن را بیان کنند و چگونه اطلاعات کسب شده خود را ارزیابی کنند

● کتابداران در ارزیابی منابع اینترنتی

امروزه با گسترش روزافزون شبکه اینترنت و کاربرد آن به عنوان یک محیط جدید اطلاعاتی بسیاری از اساتید دانشجویان و محققان به استفاده از این شبکه گرایش پیدا کرده اند و از
مجلات، پایان نامه ها، طرح های پژوهشی و دیگر اطلاعات این شبکه برای فعالیت های علمی و پژوهشی خود استفاده می کنند و به این نکته کمتر توجه دارند که صحت و اعتبار این منابع اطلاعاتی چگونه است.

● کتابداران و کپی رایت

آگاهی کتابداران از خط مشی کپی رایت در حال حاضر بیشتر بر روی اطلاعات الکترونیکی استقرار دارد . بسیاری از اساتید و دانشجویان ممکن است این تصور را داشته باشند که منابعی که در وب سایت ها وجود دارد هیچ محدودیتی از نظر کپی رایت در مورد آنها وجود ندارد در حالیکه این موضوع تنها زمانی صحت دارد که کپی رایت برای آن اثر تمام شده باشد.
بین آثاری که کپی رایت آنها تمام شده و در اینترنت هستند و آثاری که هنوز دارای کپی رایت هستند گاهی چنان درآمیختگی وجود دارد که تشخیص آن بسیار مشکل است و این کتابداران هستند که مشخص می کنند کدام آثار در اینترنت دارای کپی رایت هستند و برای کسب اجازه برای استفاده از آثار با مراکز تائیدیه کپی رایت و دیگر موسسات در تماس هستند و کتابداران استفاده ککنندگان را از دستور العمل های قانونی استفاده از این آثار آگاه می کنند.

تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله