وظایف دانشجو در برابر استاد
وظایف دانشجو در برابر استاد
وظایف دانشجو در برابر استاد
نويسنده: شمس الله صفرلکی
باید استادی را به عنوان الگوانتخاب کرد که از اهلیت و شایستگی کاملبرخوردار بوده، دینداری او محرز و پاکدامنیو صیانت نفس وی مشهور باشد. نبایددانشجو شیفته و فریفته فزونی آگاهیهایعلمی استادی گردد که از نظر تقوا و دیانت وجهات اخلاقی و سیاسی نقایص آشکاریدارد; زیرا زیان چنین استادی به دین واخلاق شاگرد، از نادانی شدیدتراست. با توجهبه این نکته، وظایف دانشجو در قبال استاد رابیان میکنیم:
دانشجو باید چنان بیندیشد که استاد او -که از سلامت دین و اخلاق برخوردار است.-پدر واقعی و روحانی او است و مسلما مقامپدر روحانی از پدر جسمانی بالاتر وارجمندتر است.
رسول اکرمصلی الله علیه وآله میفرماید: دانش رابیاموزید وبه خاطر آن، آرامش و متانت را فرا گیرید و در برابرکسی که از او دانش میآموزید، فروتن باشید.
دانشجو نباید در طول زندگانیاش از دعایخیر نسبتبه استاد غافل بماند.
باید در برابر جفای استاد و تندرویهایاخلاقی او شکیبا بود.
هنگام ورود استاد به کلاس، بر دانشجولازم استبه عنوان احترام بایستد و درمحضر او به گونهای بنشیند که نمایانگر ادب ونزاکتباشد. پرسش و خطاب به استاد نیزباید همواره با ادب و تکریم باشد.
اگر استاد مشغول گفتگو، مطالعه، تحقیق،نوشتن، تلاوت قرآن یا اقامه نماز است، نبایدمزاحمش شد.
از مهمترین وظایف دانشجو این است که بااشتیاق و علاقه به سخنان استاد گوش فرادهد; نگاهش را بر او متمرکز سازد و با تماموجود بدو روی آورده، با دقت در گفتههایوی بیندیشد و آن را در حافظه خویش نگهدارد تا او را به اعاده سخن ناگزیر نسازد.دانشجو باید بی جهت نگاه خود را از استادبرنگرفته، به این سو و آن سو ننگرد. بویژه درلحظاتی که با استاد گفتگو میکند و یا استاد بااو سخن میگوید، با لباس و انگشت و .....بازی نکند و خمیازه نکشد. نیز در محضراستاد با دیگران در گوشی و پنهانی صحبتنکند و نخندد.
دانشجو باید در خطاب به استاد، دارایحسن تعبیر و لطافتبیان باشد و به او نگوید:چرا، نه، قبول نداریم، چه کسی چنین گفته،این سخنی که شما میگویید در کجاست و یاماخذ آن را در کجا میتوان یافت؟ نبایدبگوید: آنچه به خاطر دارم و یا دیگران نقلکردهاند با گفتار شما مغایرت دارد.
اگر هدف دانشجو در این چون و چراهابهرهگیری از استاد است، باید در جلسهدیگری غیر از جلسه درس و یا در جلسهخصوصی آنها را مطرح کند. اگر هم ناگزیراست که در همان جلسه، پرسشهای خویشرا مطرح کند، شایسته استبه جای الفاظمذکور لحن خود را تلطیف کرده، بگوید: اگر بهما چنین بگویند، اگر این سخن را قبول نکنیمیا اگر از ما بپرسند به چه دلیل میگویی، درپاسخ چه بگوییم؟ و عباراتی از این قبیل.
آن چه مسلم است تنها معصومانعلیهم السلام ازاشتباه و لغزش مصونیت دارند و بشر عادی،گر چه دارای مراتب بالای علمی هم باشد، گاهدچار لغزش و اشتباه خواهد شد. بنابراین،نباید شاگرد هنگام غفلت و اشتباه استادچهره خود را دگرگون سازد و یا با اشاره بهدیگران بفهماند که شخصا رای و سخن استادرا مردود میداند.
اگر زبان استاد به تحریف کلمهای شتابگرفت و به علت جابه جا شدن حروف کلمه،واژه و تعبیری از زبانش خارج شد که دارایمفهوم زنندهای بود، شاگرد باید آن را نشنیدهگرفته، به کلی فراموش کند و برای کسی بازنگوید.
البته اگر خود استاد از او خواست که جوابپرسشی را در جلسه درس بیان کند، اشکالندارد.
شاگرد نباید در ادامه سخن استاد وقفهایجاد کند و پیوستگی کلامش را با حرف زدناز هم بگسلد.
نباید بی جا و بی موقع راجع به موضوعیاز استاد پرسید. مطرح کردن پرسش در بینراه نیز صحیح نیست. باید صبر کرد تا استادبه مقصد برسد و آنگاه پرسش را با او در میانگذاشت.
امام صادقعلیه السلام میفرماید: دانش دینی وبینش الهی، همچون خانهای است که بر آنقفل نهادهاند; کلید این قفل، پرسشاست. (1)
باید حرکت و راه رفتن در معیت استاد،نمایانگر احترام و محبتبه او باشد. او را ازدور با صدای بلند نخواند یا از پشتسر و ازراه دور به او سلام نکند. شاگرد باید خود رانزدیک ساخته، سلام و تحیتخویش را باصدای معمولی و متعارف به استاد تقدیمکند. به هر حال هر رفتاری که نشانه تکریم واحترام استاد باشد، بر طالبان علم لازم است.این احترامها علاوه بر آنکه کوشش ادای حقاستاد است، باعث رشد و شکوفایی صفاتنیک دانشجو و برکت در عمر علمی ویمیشود.
در خاتمه، این نوشتار را با حدیثی نورانیاز امیر مؤمنان علیعلیه السلام به پایان میبریم. آنحضرت در خصوص بزرگداشت مقام عالممیفرماید:
..... یکی از حقوق دانشمند بر تو این استکه زیاده از حد از او پرسش نکنی و دستبهدامانش نگردی. اگر بر مجلس دانشمند واردشدی و ملاحظه کردی که گروهی از مردم نزداو به سر میبرند، بر همه آنها سلام کن; سلامویژه خود را بدان عالم عرضه دار و براینشستن جایگاهی در برابرش انتخاب کن ... .
با گوشه چشم و چشمک زدن یا با دستخود در حضور او اشاره مکن و در مقام ستیز ومخالفتبا سخن او، پیاپی مگو که: فلانیچنین گفت، فلانی چنان گفت. از طولهمنشینی با دانشمند دلتنگ مشو. مثلدانشمند مثل خرما است. باید در انتظار بهسر بری تا رطبی از درختبر تو افتد. پاداشدانشمند از روزهدار و سحر خیز و شبزندهدار و جنگجوی در راه خدا فزونتراست. (2)
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
دانشجو باید چنان بیندیشد که استاد او -که از سلامت دین و اخلاق برخوردار است.-پدر واقعی و روحانی او است و مسلما مقامپدر روحانی از پدر جسمانی بالاتر وارجمندتر است.
رسول اکرمصلی الله علیه وآله میفرماید: دانش رابیاموزید وبه خاطر آن، آرامش و متانت را فرا گیرید و در برابرکسی که از او دانش میآموزید، فروتن باشید.
دانشجو نباید در طول زندگانیاش از دعایخیر نسبتبه استاد غافل بماند.
باید در برابر جفای استاد و تندرویهایاخلاقی او شکیبا بود.
هنگام ورود استاد به کلاس، بر دانشجولازم استبه عنوان احترام بایستد و درمحضر او به گونهای بنشیند که نمایانگر ادب ونزاکتباشد. پرسش و خطاب به استاد نیزباید همواره با ادب و تکریم باشد.
اگر استاد مشغول گفتگو، مطالعه، تحقیق،نوشتن، تلاوت قرآن یا اقامه نماز است، نبایدمزاحمش شد.
از مهمترین وظایف دانشجو این است که بااشتیاق و علاقه به سخنان استاد گوش فرادهد; نگاهش را بر او متمرکز سازد و با تماموجود بدو روی آورده، با دقت در گفتههایوی بیندیشد و آن را در حافظه خویش نگهدارد تا او را به اعاده سخن ناگزیر نسازد.دانشجو باید بی جهت نگاه خود را از استادبرنگرفته، به این سو و آن سو ننگرد. بویژه درلحظاتی که با استاد گفتگو میکند و یا استاد بااو سخن میگوید، با لباس و انگشت و .....بازی نکند و خمیازه نکشد. نیز در محضراستاد با دیگران در گوشی و پنهانی صحبتنکند و نخندد.
دانشجو باید در خطاب به استاد، دارایحسن تعبیر و لطافتبیان باشد و به او نگوید:چرا، نه، قبول نداریم، چه کسی چنین گفته،این سخنی که شما میگویید در کجاست و یاماخذ آن را در کجا میتوان یافت؟ نبایدبگوید: آنچه به خاطر دارم و یا دیگران نقلکردهاند با گفتار شما مغایرت دارد.
اگر هدف دانشجو در این چون و چراهابهرهگیری از استاد است، باید در جلسهدیگری غیر از جلسه درس و یا در جلسهخصوصی آنها را مطرح کند. اگر هم ناگزیراست که در همان جلسه، پرسشهای خویشرا مطرح کند، شایسته استبه جای الفاظمذکور لحن خود را تلطیف کرده، بگوید: اگر بهما چنین بگویند، اگر این سخن را قبول نکنیمیا اگر از ما بپرسند به چه دلیل میگویی، درپاسخ چه بگوییم؟ و عباراتی از این قبیل.
آن چه مسلم است تنها معصومانعلیهم السلام ازاشتباه و لغزش مصونیت دارند و بشر عادی،گر چه دارای مراتب بالای علمی هم باشد، گاهدچار لغزش و اشتباه خواهد شد. بنابراین،نباید شاگرد هنگام غفلت و اشتباه استادچهره خود را دگرگون سازد و یا با اشاره بهدیگران بفهماند که شخصا رای و سخن استادرا مردود میداند.
اگر زبان استاد به تحریف کلمهای شتابگرفت و به علت جابه جا شدن حروف کلمه،واژه و تعبیری از زبانش خارج شد که دارایمفهوم زنندهای بود، شاگرد باید آن را نشنیدهگرفته، به کلی فراموش کند و برای کسی بازنگوید.
البته اگر خود استاد از او خواست که جوابپرسشی را در جلسه درس بیان کند، اشکالندارد.
شاگرد نباید در ادامه سخن استاد وقفهایجاد کند و پیوستگی کلامش را با حرف زدناز هم بگسلد.
نباید بی جا و بی موقع راجع به موضوعیاز استاد پرسید. مطرح کردن پرسش در بینراه نیز صحیح نیست. باید صبر کرد تا استادبه مقصد برسد و آنگاه پرسش را با او در میانگذاشت.
امام صادقعلیه السلام میفرماید: دانش دینی وبینش الهی، همچون خانهای است که بر آنقفل نهادهاند; کلید این قفل، پرسشاست. (1)
باید حرکت و راه رفتن در معیت استاد،نمایانگر احترام و محبتبه او باشد. او را ازدور با صدای بلند نخواند یا از پشتسر و ازراه دور به او سلام نکند. شاگرد باید خود رانزدیک ساخته، سلام و تحیتخویش را باصدای معمولی و متعارف به استاد تقدیمکند. به هر حال هر رفتاری که نشانه تکریم واحترام استاد باشد، بر طالبان علم لازم است.این احترامها علاوه بر آنکه کوشش ادای حقاستاد است، باعث رشد و شکوفایی صفاتنیک دانشجو و برکت در عمر علمی ویمیشود.
در خاتمه، این نوشتار را با حدیثی نورانیاز امیر مؤمنان علیعلیه السلام به پایان میبریم. آنحضرت در خصوص بزرگداشت مقام عالممیفرماید:
..... یکی از حقوق دانشمند بر تو این استکه زیاده از حد از او پرسش نکنی و دستبهدامانش نگردی. اگر بر مجلس دانشمند واردشدی و ملاحظه کردی که گروهی از مردم نزداو به سر میبرند، بر همه آنها سلام کن; سلامویژه خود را بدان عالم عرضه دار و براینشستن جایگاهی در برابرش انتخاب کن ... .
با گوشه چشم و چشمک زدن یا با دستخود در حضور او اشاره مکن و در مقام ستیز ومخالفتبا سخن او، پیاپی مگو که: فلانیچنین گفت، فلانی چنان گفت. از طولهمنشینی با دانشمند دلتنگ مشو. مثلدانشمند مثل خرما است. باید در انتظار بهسر بری تا رطبی از درختبر تو افتد. پاداشدانشمند از روزهدار و سحر خیز و شبزندهدار و جنگجوی در راه خدا فزونتراست. (2)
پي نوشت :
1 - مینةالمرید، ص114
2 - الکافی، ج1، ص46
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}