وظایف دانشجو در برابر استاد
وظایف دانشجو در برابر استاد
وظایف دانشجو در برابر استاد
نويسنده: شمس الله صفرلکی
باید استادی را به عنوان الگوانتخاب کرد که از اهلیت و شایستگی کاملبرخوردار بوده، دینداری او محرز و پاکدامنیو صیانت نفس وی مشهور باشد. نبایددانشجو شیفته و فریفته فزونی آگاهیهایعلمی استادی گردد که از نظر تقوا و دیانت وجهات اخلاقی و سیاسی نقایص آشکاریدارد; زیرا زیان چنین استادی به دین واخلاق شاگرد، از نادانی شدیدتراست. با توجهبه این نکته، وظایف دانشجو در قبال استاد رابیان میکنیم:
دانشجو باید چنان بیندیشد که استاد او -که از سلامت دین و اخلاق برخوردار است.-پدر واقعی و روحانی او است و مسلما مقامپدر روحانی از پدر جسمانی بالاتر وارجمندتر است.
رسول اکرمصلی الله علیه وآله میفرماید: دانش رابیاموزید وبه خاطر آن، آرامش و متانت را فرا گیرید و در برابرکسی که از او دانش میآموزید، فروتن باشید.
دانشجو نباید در طول زندگانیاش از دعایخیر نسبتبه استاد غافل بماند.
باید در برابر جفای استاد و تندرویهایاخلاقی او شکیبا بود.
هنگام ورود استاد به کلاس، بر دانشجولازم استبه عنوان احترام بایستد و درمحضر او به گونهای بنشیند که نمایانگر ادب ونزاکتباشد. پرسش و خطاب به استاد نیزباید همواره با ادب و تکریم باشد.
اگر استاد مشغول گفتگو، مطالعه، تحقیق،نوشتن، تلاوت قرآن یا اقامه نماز است، نبایدمزاحمش شد.
از مهمترین وظایف دانشجو این است که بااشتیاق و علاقه به سخنان استاد گوش فرادهد; نگاهش را بر او متمرکز سازد و با تماموجود بدو روی آورده، با دقت در گفتههایوی بیندیشد و آن را در حافظه خویش نگهدارد تا او را به اعاده سخن ناگزیر نسازد.دانشجو باید بی جهت نگاه خود را از استادبرنگرفته، به این سو و آن سو ننگرد. بویژه درلحظاتی که با استاد گفتگو میکند و یا استاد بااو سخن میگوید، با لباس و انگشت و .....بازی نکند و خمیازه نکشد. نیز در محضراستاد با دیگران در گوشی و پنهانی صحبتنکند و نخندد.
دانشجو باید در خطاب به استاد، دارایحسن تعبیر و لطافتبیان باشد و به او نگوید:چرا، نه، قبول نداریم، چه کسی چنین گفته،این سخنی که شما میگویید در کجاست و یاماخذ آن را در کجا میتوان یافت؟ نبایدبگوید: آنچه به خاطر دارم و یا دیگران نقلکردهاند با گفتار شما مغایرت دارد.
اگر هدف دانشجو در این چون و چراهابهرهگیری از استاد است، باید در جلسهدیگری غیر از جلسه درس و یا در جلسهخصوصی آنها را مطرح کند. اگر هم ناگزیراست که در همان جلسه، پرسشهای خویشرا مطرح کند، شایسته استبه جای الفاظمذکور لحن خود را تلطیف کرده، بگوید: اگر بهما چنین بگویند، اگر این سخن را قبول نکنیمیا اگر از ما بپرسند به چه دلیل میگویی، درپاسخ چه بگوییم؟ و عباراتی از این قبیل.
آن چه مسلم است تنها معصومانعلیهم السلام ازاشتباه و لغزش مصونیت دارند و بشر عادی،گر چه دارای مراتب بالای علمی هم باشد، گاهدچار لغزش و اشتباه خواهد شد. بنابراین،نباید شاگرد هنگام غفلت و اشتباه استادچهره خود را دگرگون سازد و یا با اشاره بهدیگران بفهماند که شخصا رای و سخن استادرا مردود میداند.
اگر زبان استاد به تحریف کلمهای شتابگرفت و به علت جابه جا شدن حروف کلمه،واژه و تعبیری از زبانش خارج شد که دارایمفهوم زنندهای بود، شاگرد باید آن را نشنیدهگرفته، به کلی فراموش کند و برای کسی بازنگوید.
البته اگر خود استاد از او خواست که جوابپرسشی را در جلسه درس بیان کند، اشکالندارد.
شاگرد نباید در ادامه سخن استاد وقفهایجاد کند و پیوستگی کلامش را با حرف زدناز هم بگسلد.
نباید بی جا و بی موقع راجع به موضوعیاز استاد پرسید. مطرح کردن پرسش در بینراه نیز صحیح نیست. باید صبر کرد تا استادبه مقصد برسد و آنگاه پرسش را با او در میانگذاشت.
امام صادقعلیه السلام میفرماید: دانش دینی وبینش الهی، همچون خانهای است که بر آنقفل نهادهاند; کلید این قفل، پرسشاست. (1)
باید حرکت و راه رفتن در معیت استاد،نمایانگر احترام و محبتبه او باشد. او را ازدور با صدای بلند نخواند یا از پشتسر و ازراه دور به او سلام نکند. شاگرد باید خود رانزدیک ساخته، سلام و تحیتخویش را باصدای معمولی و متعارف به استاد تقدیمکند. به هر حال هر رفتاری که نشانه تکریم واحترام استاد باشد، بر طالبان علم لازم است.این احترامها علاوه بر آنکه کوشش ادای حقاستاد است، باعث رشد و شکوفایی صفاتنیک دانشجو و برکت در عمر علمی ویمیشود.
در خاتمه، این نوشتار را با حدیثی نورانیاز امیر مؤمنان علیعلیه السلام به پایان میبریم. آنحضرت در خصوص بزرگداشت مقام عالممیفرماید:
..... یکی از حقوق دانشمند بر تو این استکه زیاده از حد از او پرسش نکنی و دستبهدامانش نگردی. اگر بر مجلس دانشمند واردشدی و ملاحظه کردی که گروهی از مردم نزداو به سر میبرند، بر همه آنها سلام کن; سلامویژه خود را بدان عالم عرضه دار و براینشستن جایگاهی در برابرش انتخاب کن ... .
با گوشه چشم و چشمک زدن یا با دستخود در حضور او اشاره مکن و در مقام ستیز ومخالفتبا سخن او، پیاپی مگو که: فلانیچنین گفت، فلانی چنان گفت. از طولهمنشینی با دانشمند دلتنگ مشو. مثلدانشمند مثل خرما است. باید در انتظار بهسر بری تا رطبی از درختبر تو افتد. پاداشدانشمند از روزهدار و سحر خیز و شبزندهدار و جنگجوی در راه خدا فزونتراست. (2)
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
دانشجو باید چنان بیندیشد که استاد او -که از سلامت دین و اخلاق برخوردار است.-پدر واقعی و روحانی او است و مسلما مقامپدر روحانی از پدر جسمانی بالاتر وارجمندتر است.
رسول اکرمصلی الله علیه وآله میفرماید: دانش رابیاموزید وبه خاطر آن، آرامش و متانت را فرا گیرید و در برابرکسی که از او دانش میآموزید، فروتن باشید.
دانشجو نباید در طول زندگانیاش از دعایخیر نسبتبه استاد غافل بماند.
باید در برابر جفای استاد و تندرویهایاخلاقی او شکیبا بود.
هنگام ورود استاد به کلاس، بر دانشجولازم استبه عنوان احترام بایستد و درمحضر او به گونهای بنشیند که نمایانگر ادب ونزاکتباشد. پرسش و خطاب به استاد نیزباید همواره با ادب و تکریم باشد.
اگر استاد مشغول گفتگو، مطالعه، تحقیق،نوشتن، تلاوت قرآن یا اقامه نماز است، نبایدمزاحمش شد.
از مهمترین وظایف دانشجو این است که بااشتیاق و علاقه به سخنان استاد گوش فرادهد; نگاهش را بر او متمرکز سازد و با تماموجود بدو روی آورده، با دقت در گفتههایوی بیندیشد و آن را در حافظه خویش نگهدارد تا او را به اعاده سخن ناگزیر نسازد.دانشجو باید بی جهت نگاه خود را از استادبرنگرفته، به این سو و آن سو ننگرد. بویژه درلحظاتی که با استاد گفتگو میکند و یا استاد بااو سخن میگوید، با لباس و انگشت و .....بازی نکند و خمیازه نکشد. نیز در محضراستاد با دیگران در گوشی و پنهانی صحبتنکند و نخندد.
دانشجو باید در خطاب به استاد، دارایحسن تعبیر و لطافتبیان باشد و به او نگوید:چرا، نه، قبول نداریم، چه کسی چنین گفته،این سخنی که شما میگویید در کجاست و یاماخذ آن را در کجا میتوان یافت؟ نبایدبگوید: آنچه به خاطر دارم و یا دیگران نقلکردهاند با گفتار شما مغایرت دارد.
اگر هدف دانشجو در این چون و چراهابهرهگیری از استاد است، باید در جلسهدیگری غیر از جلسه درس و یا در جلسهخصوصی آنها را مطرح کند. اگر هم ناگزیراست که در همان جلسه، پرسشهای خویشرا مطرح کند، شایسته استبه جای الفاظمذکور لحن خود را تلطیف کرده، بگوید: اگر بهما چنین بگویند، اگر این سخن را قبول نکنیمیا اگر از ما بپرسند به چه دلیل میگویی، درپاسخ چه بگوییم؟ و عباراتی از این قبیل.
آن چه مسلم است تنها معصومانعلیهم السلام ازاشتباه و لغزش مصونیت دارند و بشر عادی،گر چه دارای مراتب بالای علمی هم باشد، گاهدچار لغزش و اشتباه خواهد شد. بنابراین،نباید شاگرد هنگام غفلت و اشتباه استادچهره خود را دگرگون سازد و یا با اشاره بهدیگران بفهماند که شخصا رای و سخن استادرا مردود میداند.
اگر زبان استاد به تحریف کلمهای شتابگرفت و به علت جابه جا شدن حروف کلمه،واژه و تعبیری از زبانش خارج شد که دارایمفهوم زنندهای بود، شاگرد باید آن را نشنیدهگرفته، به کلی فراموش کند و برای کسی بازنگوید.
البته اگر خود استاد از او خواست که جوابپرسشی را در جلسه درس بیان کند، اشکالندارد.
شاگرد نباید در ادامه سخن استاد وقفهایجاد کند و پیوستگی کلامش را با حرف زدناز هم بگسلد.
نباید بی جا و بی موقع راجع به موضوعیاز استاد پرسید. مطرح کردن پرسش در بینراه نیز صحیح نیست. باید صبر کرد تا استادبه مقصد برسد و آنگاه پرسش را با او در میانگذاشت.
امام صادقعلیه السلام میفرماید: دانش دینی وبینش الهی، همچون خانهای است که بر آنقفل نهادهاند; کلید این قفل، پرسشاست. (1)
باید حرکت و راه رفتن در معیت استاد،نمایانگر احترام و محبتبه او باشد. او را ازدور با صدای بلند نخواند یا از پشتسر و ازراه دور به او سلام نکند. شاگرد باید خود رانزدیک ساخته، سلام و تحیتخویش را باصدای معمولی و متعارف به استاد تقدیمکند. به هر حال هر رفتاری که نشانه تکریم واحترام استاد باشد، بر طالبان علم لازم است.این احترامها علاوه بر آنکه کوشش ادای حقاستاد است، باعث رشد و شکوفایی صفاتنیک دانشجو و برکت در عمر علمی ویمیشود.
در خاتمه، این نوشتار را با حدیثی نورانیاز امیر مؤمنان علیعلیه السلام به پایان میبریم. آنحضرت در خصوص بزرگداشت مقام عالممیفرماید:
..... یکی از حقوق دانشمند بر تو این استکه زیاده از حد از او پرسش نکنی و دستبهدامانش نگردی. اگر بر مجلس دانشمند واردشدی و ملاحظه کردی که گروهی از مردم نزداو به سر میبرند، بر همه آنها سلام کن; سلامویژه خود را بدان عالم عرضه دار و براینشستن جایگاهی در برابرش انتخاب کن ... .
با گوشه چشم و چشمک زدن یا با دستخود در حضور او اشاره مکن و در مقام ستیز ومخالفتبا سخن او، پیاپی مگو که: فلانیچنین گفت، فلانی چنان گفت. از طولهمنشینی با دانشمند دلتنگ مشو. مثلدانشمند مثل خرما است. باید در انتظار بهسر بری تا رطبی از درختبر تو افتد. پاداشدانشمند از روزهدار و سحر خیز و شبزندهدار و جنگجوی در راه خدا فزونتراست. (2)
پي نوشت :
1 - مینةالمرید، ص114
2 - الکافی، ج1، ص46
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}