سدیم متابی سولفیت: ساختار شیمیایی، خواص و کاربردها

متابی سولفیت سدیم به دلیل خواص منحصر به فرد آن، کاربردهای متعددی دارد. در این‏جا در مورد ساختار، فرمول شیمیایی و مصارف متابی سولفیت سدیم بحث خواهیم کرد.
متابی سولفیت سدیم و متابی سولفیت پتاسیم از نظر شیمیایی بسیار به هم شباهت دارند، و اغلب در کاربردهای صنعتی به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‏گیرند. متابی سولفیت پتاسیم اغلب در صنایع غذایی به دلیل خطرات سدیم بیش از حد در رژیم غذایی، ترجیح داده می‏شود.
سدیم متابی سولفیت به عنوان سدیم پیرو سولفیت یا دی سدیم متابی سولفیت نیز شناخته می‏شود، که فرمول شیمیایی آن Na2S2O5 می‏باشد.
این ماده را می‏توان به راحتی توسط تبخیر یک محلول سدیم بی‏سولفیت اشباع شده با سولفور دی اکسید به دست آورد. این واکنش به صورت زیر صورت می‏گیرد:
2NaHSO3 ➙ H2O + Na2S2O5
این واکنش به راحتی برگشت‏پذیر می‏باشد. از این رو، سدیم متابی سولفیت در ظروف بدون هوا به منظور جلوگیری از عمل بخار آب اتمسفری ذخیره می‏گردد.
این ماده را می‏توان توسط عبور سولفور دی اکسید از طریق سدیم کربنات نیز به دست آورد. واکنش به صورت زیر می‏باشد:
2SO2 + Na2CO3 ➙ Na2S2O5 + CO2

ساختار

ساختار سدیم متابی سولفیت شامل دو یون گوگرد بوده که نشان دهنده‏ی دو حالت اکسایش می باشد: 4 و 6. یک گروه SO2 به یک گروه SO3 متصل می‏گردد. بار منفی خالص به سمت گروه SO3 تمایل پیدا می‏کنند. هر دو حاوی یک اتم اکسیژن متصل به یک پیوند تنها می‏باشد، این اتم‏های اکسیژن به یک اتم سدیم متصل می‏گردند. ساختار واقعی سدیم متابی سولفیت پیچیده می‏باشد.

خواص

در دما و فشار اتاق، سدیم متابی سولفیت یک پودر سفید رنگ (ممکن است مایل به زرد باشد) با بوی اندکی از دی اکسید کربن می‏باشد
در شروع نقطه‏ی ذوب این ماده 302 درجه فارنهایت (150 درجه سانتی گراد) می باشد، اما تا زمان حداقل 338 درجه فارنهایت (170 درجه سانتی‏گراد)، ذوب نمی‏گردد.
چگالی آن 48/1 گرم بر میلی لیتر می‏باشد.
در موقعیت‏های مختلف از جمله واکنش با آب و اسیدهای قوی و حرارت دهی، سولفور دی اکسید آزاد می‏کند. به دلیل وجود بوی نامطبوع سولفور دی اکسید، یک عامل تمیزکنندگی منفور می‏باشد.

مصارف

این ماده در صنایع غذایی به عنوان یک آنتی اکسیدان و نگه دارنده استفاده می‏شود. خواص ضد میکروبی آن باعث می‏شود که امنیت غذا تامین گردد. این امر ممکن است باعث واکنش‏های آلرژیک در افرادی که به سولفیت حساس هستند، گردد. در افراد سالم بدون آلرژی، سدیم متابی سولفید در کبد متابولیزه شده و به شکل سولفات‏ها از طریق ادرار دفع می‏گردد.
این ماده اغلب یک جزء از قرص بوده که در تولید آبجو و شراب سازی، سدیم یا پتاسیم متابی سولفیت مورد استفاده قرار می‏گیرد. همچنین سولفور دی اکسید را عرضه می‏کند که به حفظ شراب کمک می‏کند. همچنین در این شرکت‏ها به عنوان یک عامل بهداشتی کاربرد دارد.
این ماده به عنوان یک عامل سفیدکننده در تولید و یا فراوری کاغذ، پشم، پنبه و غیره استفاده می‏شود.
سدیم متابی سولفیت باید با مراقبت زیاد جابجا گردد، چون می تواند باعث ناراحتی شدید در تنفس شده و به ویژه در تماس‏های طولانی مدت با این ماده باعث حساسیت در نواحی دیگر بدن مانند چشم‏ها گردد.
افرادی که از بیماری آسم و یا هر گونه اختلال گوارشی رنج می‏برند، باید از این ماده دور بمانند، چون حضور این ماده می‏تواند عوارض بالقوه‏ی کشنده‏ای در بیماری تنفسی یا گوارشی ایجاد کند.